صدیقه بهزادپور روزنامه نگار: با نزدیک شدن به فصل بازگشایی مدارس، باز هم دغدغه خانواده‌ها جهت تأمین لوازم التحریر و اقلام مورد نیاز دانش آموزان آغاز شد. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته از بازار لوازم التحریر میزان افزایش این محصولات در سال جاری حدود 60 تا 70 درصد برآورد شده است که البته تفاوت چندانی نیز با محاسبه رئیس اتحادیه نوشت افزار تهران با نرخی برابر با حدود 50 درصد افزایش ندارد. در هر حال مهر ماه سال جاری نیز از گرانی‌ها بازنمانده و گرانی‌ها فشار بیشتری برای خرید ضروریان تحصیل به خانواده‌ها وارد کرد. اما امسال با توجه به کاهش روزمره قدرت خرید خانواده‌ها، میزان خرید آنچه که مورد نیاز دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی است را به اجبار کاهش داده و شرایط را برای آنها دشوارتر از سال‌های قبل کرده است. هر چند فعالان در این عرصه معتقدند؛ بازار لوازم التحریر از التهابات سال گذشته با افزایش قیمت ناگهانی کاغذ و افزایش قیمت دفتر و دیگر اقلام به دور مانده است. مسئولان در این حوزه تنها مشکل اصلی را نبود واردات لوازم طراحی برای مخاطبان و علاقمندان و همچنین اقلامی مانند ماژیک و خودکارهای خاص ذکر می‌کنند و امیدوارند دولت با اتخاذ سیاستی مناسب راه را بر قاچاقچیان این اقلام نیز ببندد. موسی فرزانیان رئیس اتحادیه نوشت افزار تهران درباره وضعیت بازار لوازم التحریر گفت و گو کردیم.
قیمت لوازم التحریر سال جای در مقایسه با سال گذشته چه تغییراتی کرده است؟
لوازم التحریر نیز مانند دیگر اقلام و کالاها از قافله گرانی باز نماینده است که البته رویکردی گریزناپذیر است، اما این بازار همچون سال گذشته که به ناگهان با بحران تأمین کاغذ یا دیگر اقلام مواجه شد، همراه نیست و بر اساس ارزیابی بازار لوازم التحریر، عرضه و تقاضا با یکدیگر برابر است و تولیدکنندگان نیز مشغول تولید اقلام مورد نیاز دانش آموزان هستند.
او افزایش قیمت در این بازار در مقایسه با سال‌های قبل را حدود 50 درصد اعلام و بیان کرد: حمایت دولت از تولیدکنندگان در این عرصه در سال جاری مطلوب بود هر در سه ماهه نخست سال جاری تولیدکنندگان با مشکلات تأمین ارز و یا آزاد نشدن مواد اولیه وارداتی در گمرک بود، اما با تعاملات صورت گرفته با سازمان‌های مسئول این مشکل حل شد و تولیدکنندگان نیز با حداکثر ظرفیت تولید در حال کار هستند تا بتوانند نیازهای مورد نظر در فصل بازگشایی مدارس را تأمین کنند. تسهیلات انجام شده برای واردات مواد اولیه مورد نیاز با توجه به اینکه حدود 30 تا 40 درصد تولیدات محصولات مختلف در این زمینه با واردات انجام می‌شود، باعث شده این بازار در سال جاری از التهابات سال‌های گذشته به دور ماند و پیش بینی می‌شود این روند تا پایان ماه جاری ادامه یابد. مداد 35 درصد، خودکار 10 تا 15 درصد و دفتر نیز 15 تا 20 درصد رشد قیمت داشته است. البته وضعیت دفتر بهتر از سال گذشته شده، چراکه دولت وضعیت کاغذ را کنترل کرده و قیمت آن تقریباً ثابت مانده و این افزایش بابت هزینه‌های سربار است. اما میزان افزایش قیمت‌ها در سراسر کشور خیلی غیرعادی نیست و با توجه به بازگشایی نمایشگاه‌های فروش محصولات و لوازم التحریر مورد نیاز در مراکزی مانند؛ بوستان گفت و گو، کانون پرورش فکری و و کودکان و مصلی پیش بینی می‌شود محصولات مورد نیاز فرزندان خانواده‌ها به دور از مشکلات سال‌های گذشته عرضه و فروخته شود.
آیا طرح حمایتی به منظور تأمین لوازم التحریر مورد نیاز اقشار آسیب پذیر در نظر گرفته شده است؟
مسئولان در این زمینه همانند سال‌های گذشته در اندیشه اجرای طرح‌های حمایتی از در این حوزه هستند و به زودی طرح جدید به منظور حمایت از اقشار آسیب پذیر و تأمین اقلام مورد نیاز دانش آموزان با قیمت مناسب در سراسر کشور اعلام و اجرایی می‌شود. در باره برآورد هزینه آنچه که یک دانش آموز برای آغاز سال نو نیاز دارد باید گفت؛ با توجه به تنوع فراوان محصولات مورد نیاز دانش آموزان در این زمینه برآورد هزینه ثابت و دقیق در این زمینه مشکل است اما می‌توان گفت که تأمین لوازم مورد نیاز یک دانش آمور و آنچه که در کوله پشتی خود به آن نیاز دارد از حداقل 200 تا حداکثر 800 هزار تومان قابل جمع آوری و خرید است. البته باز هم با توجه به قدرت خرید و سلایق مختلف این رقم قابل نوسان است.
چالش‌های موجود در حوزه تأمین لوازم التحریر چیست؟ آیا تولیدات داخلی پاسخگوی نیاز داخلی است و نیازی به واردات نیست؟
در حقیقت فروش اکثر لوازم مورد نیاز دانش آموزی در شرایط فعلی با توجه به توان مناسب تولیدکنندگان مطلوب ارزیابی می‌شود اما در برخی از اقلام مانند؛ ماژیک و لوازم طراحی مانند مداد، پاک کن و …. طراحی هنوز نیازهای پاسخ داده نشده‌ای وجود دارد که نه از طریق واردات و نه از سوی تولیدکنندگان داخلی پاسخ مناسبی داده نشده است و در حقیقت بی توجهی به این امر راه برای قاچاق جهت رفع نیاز فعالان و متقاضیان در این عرصه را باز گشوده است. از جمله مشکلات عمده‌ای که صنف نوشت افزار دارد این است که کار ما یک فعالیت فصلی است یعنی در یک فصل‌هایی باید تولید کنندگان، بتوانند مواد اولیه خودشان را تأمین کنند تا بتوانند به موقع تولید داشته و به زمان مصرف بازار برسانند تا وقفه‌ای در کار ایجاد نشود. اگر الان مواد اولیه را نتوانند تأمین کنند در برج چهار و پنج به مشکل برمی خورند. زیرا باید اواخر تابستان محصولات خودشان را به عمده فروش‌ها برسانند تا آنها بتوانند در فصل مدارس توزیع خوبی داشته باشند. تولیدکنندگان از نظر منابع مالی و تأمین مواد اولیه با مشکلاتی روبه رو هستند که امیدواریم به زودی برطرف شود. اگر بانک مرکزی تأمین مالی تولیدکنندگان را به موقع انجام دهد آنها هم می‌توانند به موقع ثبت سفارش زده و محصولات را به موقع به مصرف کنندگان برسانند.
افزایش تورم و نرخ لوازم التحریر در مقایسه با سال گذشته چقدر در میزان خرید لواز التحریر در سال جاری تأثیر گذاشته است؟
تورم و کاهش قدرت خرید مردم باعث شده که میزان خرید به حداقل برسد. مطابق گزارش‌هایی که ما از همکاران خود در سطح شهر به دست آوردیم خانواده‌ها سعی می‌کنند تا خرید خود را به حداقل برسانند. در حالی که معمولاً در این فصل خرید عمده برای یک‌ترم یا تا پایان سال را انجام می‌دادند، اما اکنون با توجه به میزان درآمد خانوار حداقل خرید را دارند. لوازم التحریر کالایی است که خانواده باید برای فرزند خود آن را تهیه کند. وقتی خانواده‌ای قدرت خرید ضعیفی داشته باشند از خرید کالا لوکس خودداری می‌کنند، اما امسال وضعیت به گونه‌ای شده که ما خودمان نیز انتظار آن را نداشتیم. زیرا قدرت بیشتر خانواده‌ها به قدری ضعیف شده که همان کالا معمولی را نیز نمی‌توانند تهیه کنند. طوری‌که امروز جعبه مداد رنگی 24 عددی یا آبرنگ تبدیل به کالا لوکس شده است.
با توجه به توانمندی و ظرفیت‌های موجود در حوزه تولید و رفع نیازهای داخلی، آیا برنامه‌ای برای صادرات در نظر گرفته شده است؟
صادرات لوازم التحریر کمابیش وجود دارد؛ ولی نه به عنوان آن مفهومی که صادرکننده داشته باشیم، نه اصلاً آن گونه نیست. در حد صادرات اندکی که به کشورهای مثل افغانستان و عراق و گاهی به کشورهای حاشیه‌ای محصولات صادر می‌شود. ولی مشکلات صنف لوازم التحریر و نوشت افزار زیاد است و بیشتر ترجیح می‌دهند نیاز کشور را تأمین کرده و بتوانند رقابت داشته باشند. وقتی تولیدکنندگان می‌بینند کالایی که تولید می‌کنند کفاف بازار داخلی را نمی‌دهد به صادرات فکر نمی‌کنند. این صنف هنوز به آنجایی نرسیده که محصولاتشان جنبه صادراتی داشته باشد. زیرا هنوز بازار داخلی با مشکلاتی مواجه است که اول باید به دنبال تأمین نیازهای بازار داخلی باشند تا با کمبود در فصل مدارس روبه رو نشویم. دو سالی که کرونا بود و دانش آموزان به مدارس نمی‌رفتند یکسری محصولات در انبارها مانده بود برای همین سال گذشته نیاز بازار برطرف شد و مشکلی به وجود نیامد و کمبودی در این راستا ایجاد نشد. ولی امسال هنوز مواد اولیه تأمین نشده و در انبارها خیلی جنس نداریم. تولیدکنندگان امیدوار هستند با برطرف شدن موانع بتوانند مواد اولیه و سرمایه لازم را تأمین کرده و کمبود بازار را برطرف کنند.
حضور لوازم التحریر خارجی با طرح‌های فانتزی و … در بازار داخلی ایران توانسته به تولیدکنندگان داخلی آسیب برساند؟
جنس‌های فانتزی یک درصد پایینی در بازار وجود دارند و مصرف چندانی هم ندارند. چیز واجبی نیست و بچه‌ها به خاطر جذابیتی که این کالاها دارد سمتشان می‌روند. بنابراین محصولات فانتزی تأثیر چندانی بر بازار لوازم التحریر ندارد. حمایت‌های دولت از بخش تولید از اهمیت زیادی برخوردار است. مثلاً ماشین آلات جدید برای بخش تولیدی این صنف نیاز است و سرمایه در گردش فراوانی نیاز دارد که کسی جرات نمی‌کند در آن ورود پیدا کند. مگر این که دولت تسهیلاتی برای ماشین آلات قائل شود. از جمله مشکلاتی که صنعت لوازم التحریر طی سال‌های اخیر مانند صنایع دیگر با آن مواجه بوده مسئله تورم و افت و خیز قیمت دلار بوده است. زیرا افت و خیز شدید قیمت ارز باعث شده گردش سرمایه و تأمین سرمایه تولیدکنندگان با مشکلات فراوانی مواجه شوند. تولیدکنندگان نیاز دارند در شرایطی کار کنند که قیمت‌ها ثابت بوده و افت و خیزها کمتر باشد تا بتوانند برای سال‌های آتی خودشان برنامه ریزی کنند. با وضعیتی که طی سال‌های اخیر ایجاد شده کار کردن برای تولیدکنندگان در حوزه‌های مختلف بسیار سخت شده است.
اصلی‌ترین چالش‌هایی که تولیدکنندگان لوازم التحریر در کشور چیست؟
یکی از موارد مهمی که در صنف ما بسیار مورد نیاز است واردات ماشین آلات جدید است. ولی با وجود افت و خیز قیمت دلار هرکسی نمی‌تواند به راحتی در این زمینه ورود کرده و ماشین آلات جدیدی تهیه و وارد بازار کار کند. چرا که هم قیمت‌ها مدام تغییر می‌کند و در نتیجه ریسک کار هم بالا می‌رود. با تغییر نرخ ارز و تهیه ارز کار مشکل‌تر شده است؛ زیرا تولیدکنندگان برای ادامه فعالیت خود نیاز به سرمایه فراوانی دارند تا بتوانند به کسب و کار خود رونق بخشند. درحال حاضر بیشتر ماشین آلاتی که برای تولید لوازم التحریر مورد استفاده قرار می‌گیرد قدیمی و فرسوده هستند و فقط تعدادی ماشین جدید وارد شده است که تمام نیاز ما را برطرف نمی‌کند. برای همین یکی از مهمترین دغدغه‌هایی که تولیدکنندگان صنف لوازم التحریر با آن روبه رو هستند نداشتن ماشین و تجهیزات جدید است تا کارها با سهولت بیشتری انجام شود و به موقع دست مصرف کنندگان برسد. همچنین تأثیر افت و خیز قیمت ارز بر روی نوشت افزار بیان کرد: صنف ما در این زمینه به خاطر فصلی بودن کارش از تمامی صنف‌ها عقب‌تر است و این درحالی است که نسبت به سایر صنوف افزایش قیمت کمتری نیز داشته است. بیشترین مصرف و خرید لوازم التحریر در اوایل پاییز و با آغاز به کار مدارس است؛ برای همین در فصل مصرف، براساس قیمت نرخ ارز قیمت‌های این صنف هم افزایش پیدا خواهد کرد. اما با وجود مشکلاتی که در بخش تولید لوازم التحریر وجود دارد، قیمت محصولات این حوزه نسبت به سایر محصولات تولیدی در ایران کمتر بالا رفته است.