نعیم نوربخش روزنامه نگار و مترجم: به نظر می‌رسد پس از مدت‌ها انفعال در تصمیم‌گیری و وابسته شدن شدید مصر به واردات گاز از اسراییل برای تأمین نیازهای داخلی خود، این کشور در نهایت عزم خود را جزم کرده است تا صنعت نفت و گاز خود را بار دیگر به تکاپو بیندازد. انتظار می‌رود برنامه‌ریزی برای توسعه میدان گازی زُهر و آغاز چند پروژه اکتشافی موجب شود مصر رونق تازه‌ای به منابع انرژی خود بدهد. علاوه بر این پیش‌بینی می‌شود که سرمایه‌گذاری در فناوری‌های مبتکرانه، ازدیاد برداشت از میادین موجود را به دنبال داشته باشد.
در اوایل سال جاری مصر با کاهش شدید صادرات نفت و گاز خود مواجه شد. در یک دهه گذشته نرخ تولید نفت در مصر روندی کاهشی داشته و از روزانه 930 هزار بشکه در سال 1996 به 580 هزار بشکه در سال 2020 تنزل یافته است. تولید گاز طبیعی در این کشور نیز از روزانه 7.2 میلیارد فوت مکعب در سال 2009 به 6.5 میلیارد فوت مکعب در سال 2020 رسیده است. دلیل اصلی این کاهش تولید اتکای مصر به میادین سالخورده نفتی و گازی و عدم سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های اکتشافی طی سال‌های اخیر قلمداد می‌شود.
در سال 2015 به دنبال کشف میدان گازی زهر توسط شرکتانی ایتالیا چشم‌انداز روشنی پیش روی صنعت گاز مصر دیده می‌شد اما از آن سال به بعد میادین کشف‌شده چندان چشمگیر نبودند. در ماه جولای مؤسسه رتبه‌بندی فیتچ پیش‌بینی خود از تولید گاز در مصر را مورد تجدیدنظر قرار داد و یک درصد از نرخ رشدی که قبلاً پیش‌بینی شده بود کاست. این مؤسسه دلیل اقدامش را نرخ استهلاک بالای میادین موجود نفتی و گازی مصر از قبیل میادین صحرای غربی، دلتای غربی و میادین کرانه دلتای نیل دانسته است.
ارزش صادرات بنزین مصر نیز بین ماه‌های ژانویه تا فوریه روند کاهشی به خود گرفت. همچنین صادرات نفت خام در ماه‌های یادشده با کاهش 58.8 درصدی به 243 میلیون دلار رسید که در مقایسه با رقم 590 میلیون دلاری در بازه زمانی مشابه از سال گذشته کاهش چشمگیری تلقی می‌شود. ارزش گاز طبیعی و مایع صادراتی نیز 12.2 درصد کمتر بود. در ماه اوت اسراییل پذیرفت که صادرات گاز طبیعی به مصر از محل میدان تمر را افزایش دهد. وزیر انرژی اسراییل در این باره گفت که این رویداد علاوه بر افزایش درآمدهای دولت این کشور به گرم‌تر شدن روابط دیپلماتیک میان دو کشور خواهد انجامید.
تقاضا برای گاز در مصر رو به افزایش است و این در حالی است که تولید گاز این کشور روند نزولی به خود گرفته است. کاهش سالانه تولید گاز در مصر بین ماه‌های ژانویه و می 9 درصد برآورد شده است. به همین جهت در دوره افزایش دما مصر شاهد موارد متعددی از قطعی برق بود. اسراییل نیز افزایش صادرات گاز به مصر را مشروط به کافی بودن تولید برای پاسخ به تقاضای داخلی دانسته است. اسراییل ذخایر فراوانی از گاز طبیعی دارد اما دولت برای اطمینان از تأمین تقاضای داخلی سقف صادرات گاز را محدود کرده است. در سال 2022 تنها 325 میلیارد فوت مکعب از 750 میلیارد فوت مکعب گاز تولیدی در اسراییل به مصر و اردن صادر شد.
اما با وجود دشواری در تأمین نیازهای داخلی مصر برای توسعه صنعت نفت و گاز خود طی سال‌های آتی برنامه‌ریزی نیز کرده است. در ماه جولای مصر سه قرارداد در حوزه حفاری‌های اکتشافی به ارزش 319 میلیون دلار را به امضا رساند. دو مورد از این پروژه‌ها مربوط به اکتشافات نفتی و گازی در دریای مدیترانه و دیگری مربوط به جست‌وجوی نفت در غرب خلیج سوئز می‌شود. این کشور آفریقای شمالی قصد دارد در دو سال آینده مجموعاً 35 حلقه چاه اکتشافی حفر کند که هزینه آن نیز 1.8 میلیارد دلار برآورد می‌شود. حفر این چاه‌ها توسط شرکت‌های انی، شورون، اکسون‌موبیل، شل و بی‌پی انجام خواهد پذیرفت.
در ماه جاری نیز دولت مصر از قصد خود برای توسعه میدان گازی زُهر خبر داد که مشتمل بر حفر چند حلقه چاه اکتشافی در سال‌های 2024 و 2025 خواهد بود. این بخشی از راهبرد دولت در مسیر تقویت بخش انرژی می‌باشد. مصری‌ها امیدوارند که توسعه این میدان به تأمین نیازهای داخلی کمک کند. وزیر نفت و منابع معدنی مصر «طارق الملا» بر اهمیت شراکت میان پتروبل یکی از زیرمجموعه‌های شرکت نفت مصر و انی ایتالیا در توسعه صنعت نفت و گاز بسیار تأکید دارد. او اهمیت بالایی برای افزایش دادن فعالیت‌های حفاری و استفاده از فناوری‌های نو برای بهبود بهره‌وری در چاه‌های موجود قائل است.
«خالد موفی» مدیر عامل شرکت پتروبل اعلام کرده است که مجموع تولید گاز، نفت، میعانات و بوتان توسط این شرکت طی سال گذشته معادل 93 میلیون بشکه نفت خام بوده است. در همین حال سرمایه‌گذاری در اکتشاف، توسعه و اداره میادین گازی و نفتی نیز به رقم تقریبی 737 میلیون دلار رسیده است. در شرایط فعلی مصر اتکای زیادی به گاز وارداتی برای تأمین نیازهای داخلی خود دارد اما در تلاش است طی چند سال آینده ذخایر خود را در مقیاسی گسترده توسعه بدهد. انتظار می‌رود شرکت نفت مصر و چند غول نفتی بین‌المللی سرمایه‌گذرای سنگینی را برای ارتقای تولید نفت و گاز در مصر در دستور کار خود قرار بدهند و در این مسیر استفاده از فناوری‌های دانش‌بنیان برای افزایش بهره‌وری نقشی کلیدی خواهد داشت.
منبع: اویل پرایس