نعیم نوربخش روزنامه نگار و مترجم: به دنبال هجوم روسیه به خاک اوکراین و تحریم‌های وضع‌شده توسط هفت کشور صنعتی علیه صنایع نفت و گاز این کشور، شرکت‌های خرید و فروش کامودیتی کوچکی که به تازگی در امارات متحده عربی و هنگ‌کنگ تأسیس شده‌اند، جایگزین شرکت‌های بزرگ نفتی در حوزه انجام معاملات مربوط به نفت خام و مشتقات روسیه شده‌اند. بنابر برخی برآوردها این شرکت‌ها که عمری یک ساله یا حتی کمتر دارند، صادرات دست‌کم نیمی از نفت خام روسیه و فرآورده‌های نفتی این کشور را در سال جاری بر عهده داشته‌اند.
در حالی که اغلب معامله‌گران مهم نفتی و شرکت‌های بزرگ فعال در این حوزه از انجام معامله با بخش و نفت گاز روسیه خودداری می‌ورزند، شرکت‌های بازرگانی متعددی در حوزه‌های جغرافیایی خارج از صلاحیت قضایی اتحادیه اروپا به ثبت رسیده و با کمک واسطه‌گرانی دیگر از جمله ناوگان حمل‌ونقل در سایه، مشغول انجام معاملات نفتی مرتبط با روسیه شده‌اند. این ناوگان مخفی حوزه فعالیت خود را از نقل و انتقال نفت تحریمی ایران و ونزوئلا فراتر برده و حالا محموله‌های نفت خام و مشتقات نفتی روسیه را نیز جابجا می‌کند.
یکی از دلالانی که وارد معاملات نفتی با روسیه شده است اوایل سال جاری در این باره به رویترز گفته بود که فروش و انتقال نفت خام روسیه به بازار آسیا به تجارتی بسیار سودآور تبدیل شده است. طبق اطلاعاتی که منابع خبری موثق در اختیار رویترز گذاشته‌اند، اغلب شرکت‌های کشتیرانی که مشغول نقل و انتقال نفت خام روسیه هستند و در ضمن تحریم‌ها و سقف قیمتی تعیین شده برای نفت خام روسیه توسط گروه هفت کشور صنعتی را نیز رعایت می‌کنند، در امارات متحده عربی، یونان، هند و چین استقرار دارند.
اما شرکت‌های روسی در ماه‌های اخیر موفق شده‌اند که معامله‌گران کمتر شناخته‌شده‌ای را بیابند که مایل به نقل و انتقال نفت آنها باشند و به این ترتیب درآمد صادراتی روسیه نیز افزایش یافته است. به طور مثال طبق اطلاعاتی که منابع آگاه در اختیار وال‌استریت ژورنال گذاشته‌اند، شرکت دولتی روس‌نفت که بزرگترین تولیدکننده نفت خام در این کشور قلمداد می‌شود، به تازگی موفق شده است که بزرگترین قرارداد مناقصه‌اش در سال‌های اخیر را به منظور صدور نفت خود منعقد کند.
برخلاف مناقصات ناموفق روس‌نفت در سال گذشته، مناقصه اخیر صدور حجم بالایی از نفت این شرکت را تضمین کرده است. برنده این وضعیت نیز شرکت‌های دادوستد محموله‌های نفتی هستند که به تازگی خارج از قاره اروپا تأسیس شده‌اند. طبق گزارش وال‌استریت ژورنال شرکت «بلاتریکس انرژی» که در هنگ‌کنگ مستقر است و شرکت‌های «عمور» و «تجاری‌نفت» که در امارات متحده عربی به ثبت رسیده‌اند، نمونه‌ای از این شرکت‌ها هستند.
براساس اطلاعات منتشره توسط گمرک روسیه این سه شرکت کوچک و کمتر شناخته‌شده از زمان تعیین سقف قیمتی 60 دلاری به ازای هر بشکه نفت خام روسیه و تحریم واردات نفت از روسیه توسط اتحادیه اروپا که از دسامبر گذشته لازم‌الاجرا شد، صادرات حجم انبوهی از نفت خام روسیه را بر عهده داشته‌اند. برخلاف انتظار تحلیلگرانی که احتمال می‌دادند به دنبال اجرای تحریم‌ها صادرات نفت روسیه کاهش پیدا کند، صادرات نفت خام و مشتقات نفتی روسیه در نیمه نخست سال جاری میلادی بالا ماند. بنابراین شرکت‌های دادوستد تازه‌تأسیس در بالا نگه داشتن صادرات نفتی روسیه نقشی کلیدی ایفا کردند.
به گفته رویترز تخمین زده می‌شود این شرکت‌های بازرگانی که پس از اعلام وضع تحریم‌ها در تابستان سال گذشته پا به عرصه وجود گذاشتند، صدور دست‌کم نیمی از نفت خام و مشتقات نفتی روسیه را تاکنون به دوش کشیده باشند. روسیه از ابتدای سال جاری تاکنون موفق شده است که روزانه هشت میلیون بشکه نفت خام و فرآورده‌های نفتی را راهی بازارهای جهانی و عمدتا آسیایی کند. اما در هفته‌های اخیر علایمی نیز پدیدار شده است که از کاهش صادرات نفتی روسیه حکایت دارد. گفته می‌شود ظرفیت واردات نفت خام هند که در کنار چین یکی از مهم‌ترین مشتریان نفت خام روسیه است، تکمیل شده است و احتمالا در ادامه سال خرید نفت از روسیه را کاهش خواهد داد.
طبق برآورد آژانس بین‌المللی انرژی که در گزارش بازار نفت این نهاد در ماه جولای منتشر شد، در ماه ژوئن مجموع صادرات نفت خام روسیه با کاهشی 600 هزار بشکه‌ای در روز به کمترین میزان در دو سال گذشته رسید. صادرات نفت خام روسیه در پی این کاهش به روزانه 7.3 میلیون بشکه تنزل یافت که از ماه مارس 2021 تاکنون کمترین مقدار قلمداد می‌شود. طبق اطلاعاتی که بلومبرگ از محل رصد حرکت نفتکش‌ها کسب کرده است صدور نفت خام روسیه از مسیر دریا نیز همچنان روندی رو به کاهش دارد و نسبت به ماه فوریه نیز کمتر و حتی در سطح 1.5 میلیون بشکه در روز کمتر از اوج آن در پایان ماه آوریل برآورد می‌شود. طبق این اطلاعات حجم محموله‌های نفت خام ارسالی در هفته منتهی به 23 جولای سال جاری با کاهش 311 هزار بشکه‌ای در روز به 2.73 میلیون بشکه رسیده است و همچنین صادرات از محل بنادر غربی در ساحل دریای بالتیک و دریای سیاه با کسر 625 هزار بشکه به روزانه 1.17 میلیون بشکه در هفته‌های اخیر رسیده است.
منبع: اویل پرایسن