فاطمه امیر احمدی روزنامه نگار: گروه اقتصادی: الگوی کشت در حالی پیگیری می‌شود که محصولات بدون شناسه در امر صادرات موفقیتی کسب نمی‌کنند؛ این امر در کنار خلأ صنایع تبدیلی منجر به افزایش ضایعات کشاورزی می‌شود.
هم اکنون دو طرح در راستای مدیریت آب‌های روان برای 550 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی کشور در حال پیگیری و انجام است. در طرح نخست 295 هزار از اراضی دو استان خوزستان و ایلام مشمول مدیریت آب‌های روان شده و شیوه آبیاری نوین با سنتر پیوت ها (آبفشان دوار) اجرایی شد. در ادامه این مدیریت کلان آبی، طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زه کشی غرب و شمال غرب کشور برای 227 هزار هکتار زمین، سال 94 آغاز و از سوی صندوق توسعه ملی تأمین اعتبار شد. این طرح در استان اردبیل با 3 پروژه برای 5 شهرستان با مساحت بیش از 42 هزار هکتار در حال انجام است. پروژه‌های سد خداآفرین، عمارت و احمد بیگلو در راستای ساماندهی آب‌های روان این استان بوده که سد احمد بیگلو جز شبکه اصلی بوده و به وسیله وزارت نیرو به بهره برداری رسیده و سد عمارت جز شبکه فرعی است که از سوی وزارت جهاد کشاورزی در حال پیگیری بوده و 85 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. سد خداآفرین شامل شبکه‌های اصلی و فرعی است و پروژه مشترک بین دو وزارتخانه نیرو و جهاد کشاورزی محسوب می‌شود. به گفته مسؤولان وزارت جهاد کشاورزی در صورت بهره برداری کامل سد خداآفرین و آب رسانی به اراضی کشاورزی، یک میلیون تن به محصولات زراعی و باغی این استان افزوده شده و پیش بینی می‌شود برای 20 هزار نفر ایجاد شغل کند.
مهاجرت معکوس به روستاهای خالی از سکنه
دشت فتحعلی در استان اردبیل یکی از مناطقی است که مشمول این آبرسانی می‌شود. این دشت دارای چند ناحیه بوده که در ناحیه یک، 210 هکتار زمین زراعت و 90 هکتار زمین باغات را شامل می‌شود. در این بخش الگوی کشت در حال اجرا بوده و 180 هکتار از اراضی به کشت گندم، 40 هکتار به کشت پنبه و… اختصاص دارد. از محصولات باغی این دشت می‌توان به شلیل، هلو، بادام زمینی و… اشاره کرد.
به گفته مسؤولان استان اردبیل و مقامات محلی، با مدیریت آب‌های روان روستاهای اطراف دشت فتحعلی که خالی از سکنه بود، مهاجرت معکوس شده و افراد به روستاهای خود بازگشتند. در حال حاضر 74 بهره بردار در استان اردبیل فعالیت دارند که در برخی مناطق با کمبود نیرو مواجه هستند.
اجرای پروژه دشت فتحعلی 8 سال است که آغاز شده و با تأمین آب زمین‌های بایر کشاورزی رونق گرفته است.
عقب گرد دامپروری در مقابل کشاورزی
طی بازدید میدانی که خبرنگاران از اجرای «طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زه کشی غرب و شمال غرب کشور» داشتند مشخص شد در حالی که بخش کشاورزی در حال رونق و شکوفایی است بخش دامپروری به ویژه در بین عشایر در حال کم رنگ شدن است. به گفته مسؤولان محلی تولید دام توجیه اقتصادی ندارد از این رو برخی دامداران تغییر شغل داده و به کشاورزی روی آورده یا از حجم فعالیت خود کاسته‌اند.
آمار تولید محصولات کشاورزی و دامی
نوبخت اژدری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل در نشست خبری با خبرنگاران گفت: 60 درصد اراضی کشاورزی این استان به کشت پاییزه اختصاص دارد و 40 درصد مربوط به کشت بهاره است. محصولات زراعی کشت پاییزه به کاشت گندم، دانه روغنی کلزا و… اختصاص دارد که با اجرای طرح الگوی کشت در حال انجام است. کشت بهاره نیز بیشتر برای کاشت پنبه هزینه می‌شود.
وی افزود: یکی از خلاءهای محصولات کشاورزی صنایع تکمیلی و تبدیلی است از این رو طی مذاکراتی که با یک سرمایه گذار انجام شده قرار است کارخانه ریسندگی برای پوشش زراعت پنبه این استان احداث شود.
به گفته اژدری، کیفیت و طول الیاف پنبه تولیدی در این بخش از کشور یکی از بهترین محصولات تولیدی ایران است.
این مسؤول سازمان جهاد کشاورزی با بیان اینکه 43 درصد اراضی استان اردبیل، کشاورزی است ادامه داد: 515 هزار هکتار از اراضی دیم، 226 هزار هکتار آبی و 40 هزار هکتار مربوط به باغات است. محصولات کشاورزی استان اردبیل 4 میلیون تن بوده و در حوزه دامپروری 340 هزار تن گوشت قرمز در این استان تولید می‌شود که 50 درصد آن در استان به مصرف می‌رسد و باقی در سایر استان‌ها توزیع می‌شود.
وی اضافه کرد: در حوزه تولید گوشت مرغ 120 میلیون تن آمار این استان بوده که 30 میلیون تن مصرف درون استانی دارد و باقی برای سایر استان‌ها ارسال می‌شود.
از تولید شتر تا ملکه زنبور عسل
اردبیل از 3 دشت مغان، مشکین شهر و اردبیل تشکیل شده که 33 درصد اشتغال آن مربوط به حوزه کشاورزی است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی با اشاره به اراضی استان و آب مورد نیاز آن، عنوان کرد: اراضی کشاورزی این استان به 2 میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد که 46 هزار هکتار از اراضی با کمک دولت مجهز به سیستم آبیاری نوین شده و 25 هزار هکتار نیز از سوی خود کشاورزان به فناوری نوین مجهز شده است. این امر منجر به صرفه‌جویی 138 میلیون متر مکعبی آب مصرفی بخش کشاورزی استان اردبیل شده است.
اژدری با اشاره به خرید تضمینی گوشت قرمز در این استان، بیان کرد: نهاده‌های دامی از سوی اداره کل پشتیبانی امور دام استان 3 ماهه تحویل دامداران شده و در ادامه گوشت قرمز آن نیز خرید تضمینی می‌شود. از دیگر محصولات تولیدی در حوزه دام اردبیل باید به پرورش شتر دو کوهان اشاره کرد. افزایش تعداد جنین با همکاری سازمان همکاری اقتصادی (اکو) و دانشگاه‌ها در حال انجام است.
وی در ادامه به فعالیت زنبورداران استان اشاره کرد و گفت: پرورش ملکه زنبور عسل با شیوه‌های نوین در صنعت زنبورداری از دیگر فعالیت‌هایی است که در استان اردبیل در حال انجام است.
هرز رفت افزایش تولید
افزایش محصولات تولید داخل مزیت بزرگی در حوزه تأمین و تضمین امنیت غذایی دارد اما مساله این است که سالانه کشور با کم بود و پیش بود بعضی محصولات رو به رو بوده که حاکی از یک خلأ بزرگ در بخش کشاورزی دارد. نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی به تعداد مورد نیاز سبب شده تا 30 درصد محصولات تبدیل به ضایعات شده که منجر به هدر رفت آب و خاک می‌شود. از سوی دیگر با تقویت بازارهای صادراتی باید محصولات مازاد صادر شده و ارزآوری آن منجر به توسعه فعالیت‌های کشاورزی و اقتصادی شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی در پاسخ به این پرسش مهر که قرار است یک میلیون تن محصول به حجم 4 میلیون تن محصولات تولیدی استان با مدیریت آب‌های روان افزوده شود، در این‌باره آیا شناسنامه دار کردن تولیدات همراه با الگوی کشت انجام می‌شود که منجر به برگشت محصولات صادراتی نشود، گفت: برای صادرات نیاز به بسترسازی است. شناسه محصولات در راستای معرفی نوع بذر، نوع خاک و سایر مشخصات مورد درخواست کشورهای مقصد در حال پیگیری است.
به گفته مسؤولان سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل، پروژه مدیریت آب‌های روان برای تکمیل در این استان به 2.1 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.