باتوجه به اعلام آمادگی شخص نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان، برای برگزاری مذاکرات صلح با باکو در قالب فرمت 3+3 در تهران، ایران باید این فرصت را بقاپد تا چالش‌های ناشی از کم کاری در قفقاز به سرعت جبران شود.
نگرانی الهام علیف، رئیس جمهوری آذربایجان، از سنگین شدن کفه ترازو به نفع ارمنستان به علت فشار فرانسه، آلمان و آمریکا و لابی ارامنه در این کشورها برای اولین بار باعث شده است تا او هم به پذیرش میزبانی ایران بی میل نباشد.
باید توجه داشت ارمنستان زیر بار حضور در ترکیه نخواهد رفت؛ از سویی روسیه نیز در ماه‌های اخیر به یک میزبان شکست خورده برای علیف و پاشینیان مبدل شده و کار به جایی رسیده که وزیر امور خارجه ارمنستان طرح دیدار با وزیر امور خارجه آذربایجان در بیشکک به پیشنهاد روسیه را رد می‌کند و مرتباً از حضور در مانورهای نظامی سازمان امنیت دسته جمعی روسیه نیز شانه خالی می‌کند.
اما ایران هم با جدیت در مقابله با ایجاد کریدور جعلی زنگزور و هم از طریق همراهی با باکو برای ایجاد جاده و ریل از داخل ایران برای مرتبط شدن نخجوان و باکو برای اولین بار در کنار هویج، به موقع از چماق‌های خود استفاده کرده و تعادل را تاحدی به روابط خود با باکو بازگردانده است.
همچنین قدرت نمایی مقاومت فلسطین در برابر صهیونیست‌ها هم موجب شده تا کشورهای منطقه قفقاز و نیز ترکیه با درک توانمندی و هوشمندی ایران به توانایی جمهوری اسلامی برای اقدام عملیاتی به منظور حفظ منافع خود بیش از گذشته ایمان آورند و کاملاً درک کنند ایران به هیچ وجه قطع مرز ایران و ارمنستان را به هیچ طرفی در منطقه اجازه نخواهد داد و در صورت هر گونه گستاخی در این زمینه به زور متوسل خواهد شد.
در جریان این مذاکرات ایران باید نکات زیر را در دستور کار قرار دهد:
- آذربایجان با تصرف قره‌باغ به مرزهای بین المللی خود رسیده است و باید از هرگونه ماجراجویی نظامی تازه دست بردارد.
- هر دو طرف باید به رعایت کنوانسیون‌های بین المللی در مورد نحوه رفتار با اسرای جنگی، پناهندگان و ساکنان ارمنی قره باغ متعهد باشند.
- سازوکارهایی برای کمک به کاهش آلام و مشکلات بیش از صدهزار ارمنی جنگ زده و فراری از قره باغ در نظر گرفته شود.
- آذربایجان باید به سرعت سرزمین‌های ارمنستان را که از پایان جنگ 2020 تا به امروز در جریان پیشروی‌های مختلف تصرف کرده است، تخلیه کند و در مورد عدم وجود طرح یا برنامه‌ای برای اشغال سیونیک تضمین مکتوب دهد.
- باکو باید طرح ادعاهای سرزمینی در مورد روستاهایی در داخل خاک ارمنستان مانند تیگراناش، تاووش و غیره که تصرفشان مسیر ترانزیتی ایران به ارمنستان و گرجستان را نابود می‌کند، متوقف کند.
- هر دو کشور باید متعهد شوند از باز کردن بیش از پیش پای ناتو و به خصوص آمریکا و انگلیس به کشورهای خود که تنها با هدف تضعیف روسیه و ایران انجام می‌شود، خودداری کنند.
- حضور گسترده نیروهای صهیونیستی، تکفیری و وهابی در مرزهای کشورهای منطقه و به خصوص باکو با ایران باید متوقف شود و دولت الهام علیف در این مورد تعهد مکتوب دهد.
امید است با حضور افرادی دلسوز، مطلع، دقیق و علاقمند به حفظ منافع ملی ایران در این مذاکرات کشور بتواند نقش آفرینی موثری در منطقه قفقاز داشته باشد و به خصوص ترکیه، صهیونیست‌ها و انگلیس را به عقب براند.