رسول سلیمی روزنامه نگار: گروه بین الملل: در حالی که اکثریت کشورهای افریقایی تصمیم گرفته‌اند در مورد جنگ غزه اظهار نظر نکنند، چهار کشور از طریق رهبران خود حمایت خود را از اسرائیل اعلام کرده‌اند و هشت نفر همبستگی خود را با فلسطینی‌ها اعلام کرده‌اند. حمایت این کشورها از اسرائیل ارتباط مستقیمی با بدهی آنها در روابط اقتصادی با اسرائیل دارد.
کارشناسان معتقدند کشورهای افریقایی که عضو بریکس هستند، خواهان کاهش تنش در غزه هستند تا روابط تجاری آنها در معرض آسیب قرار نگیرد. از این رو اگر افریقای جنوبی اقدامی انجام دهد که به روابط اسرائیل آسیب برساند، مناسبات اقتصادی او با دیگر کشورها به خطر خواهد افتاد. به عنوان مثال، اگر افریقای جنوبی تصمیم به اخراج سفیر اسرائیل بگیرد، احتمالاً قطع روابط تجاری توسط امریکا پیامد آن خواهد بود. اما اگر بخواهیم ارزیابی دقیق‌تری از تأثیر جنگ غزه بر افریقا داشته باشیم، باید حوزه‌های این اثرگذاری را دسته بندی نماییم:
تجارت
یکی از تاثیرات اصلی این درگیری، اختلال در جریان تجارت در خاورمیانه، منطقه‌ای حیاتی برای صادرات و واردات افریقا است. به گفته بانک جهانی، تجارت افریقا با خاورمیانه در سال 117 به 2020 میلیارد دلار رسیده است که 9.4 درصد از کل تجارت قاره را تشکیل می‌دهد. محصولات اصلی معامله شده شامل نفت، گاز، فلزات، مواد شیمیایی، مواد غذایی و ماشین الات است. این درگیری می‌تواند بر عرضه و تقاضای این محصولات، همراه با هزینه‌های حمل و نقل و خطرات تأثیر بگذارد.به عنوان مثال، کانال سوئز، که دریای مدیترانه و دریای سرخ را متصل می‌کند، یک مسیر حیاتی برای تجارت افریقا با اروپا و اسیا است. این کانال حدود 10 درصد از تجارت دریایی جهانی و حدود 22 درصد از ترافیک کانتینری را اداره می‌کند. هرگونه اختلال یا بسته شدن کانال به دلیل درگیری می‌تواند عواقب جدی برای حجم تجارت و قیمت‌های افریقا داشته باشد.
یکی دیگر از نقاط بحرانی تنگه باب المندب است که دریای سرخ و خلیج عدن را به هم متصل می‌کند. این تنگه یک گلوگاه استراتژیک برای محموله‌های نفتی از خلیج فارس به اروپا و امریکای شمالی است. حدود 6.2 میلیون بشکه در روز نفت خام و محصولات نفتی پالایش شده در سال 2018 از این تنگه عبور کرد. این درگیری می‌تواند خطر حملات یا محاصره توسط گروه‌های شبه نظامی یا نیروهای دریایی در تنگه را افزایش دهد و صادرات و واردات نفت افریقا را تحت تأثیر قرار دهد.
انرژی
یکی دیگر از تاثیرات عمده این درگیری، نوسانات قیمت نفت و گاز در بازار جهانی است. خاورمیانه بزرگترین تولید کننده و صادر کننده نفت و گاز در جهان است که حدود 40 درصد از تولید جهانی نفت و 30 درصد از تولید گاز جهانی را تشکیل می‌دهد. این درگیری می‌تواند تولید و عرضه این منابع را مختل کند و باعث ایجاد عدم اطمینان و گمانه زنی در بازار شود.
نوسانات قیمت نفت و گاز می‌تواند، بسته به وضعیت انها به عنوان صادرکنندگان خالص یا وارد کنندگان این منابع اثرات متفاوتی بر کشورهای افریقایی داشته باشد،. برای صادرکنندگان نفت مانند نیجریه، الجزایر، انگولا، لیبی، مصر و غنا، قیمت‌های بالاتر می‌تواند درامد و ذخایر ارز خارجی انها را افزایش دهد. با این حال، انها همچنین می‌توانند با تقاضای کمتری از شرکای تجاری خود مواجه شوند که ممکن است به دنبال منابع جایگزین یا کاهش مصرف خود باشند. برای واردکنندگان خالص مانند افریقای جنوبی، کنیا، مراکش، اتیوپی و تانزانیا، قیمت‌های بالاتر می‌تواند هزینه‌های انرژی و نرخ تورم را افزایش دهد. با این حال، انها همچنین می‌توانند از هزینه‌های حمل و نقل پایین‌تر بهره مند شوند، اگر انرژی خود را از مناطق نزدیک یا منابع داخلی تأمین کنند.
امنیت
سومین تأثیر این درگیری، سرریز خشونت و بی ثباتی در منطقه است. خاورمیانه در حال حاضر با چندین درگیری و بحران مانند جنگ‌های داخلی در سوریه، یمن، لیبی و عراق، تنش بین ایران و عربستان سعودی و بلایای انسانی در لبنان و افغانستان مواجه است. جنگ اسرائیل و حماس می‌تواند این شرایط را تشدید کند یا شرایط جدیدی را به وجود آورد و پناهندگان، مهاجران، فروشندگان اسلحه و قاچاقچیان انسان را ایجاد کند.
سرریز خشونت و بی ثباتی می‌تواند چالش‌های امنیتی مختلفی را برای کشورهای افریقایی ایجاد کند. گروه‌های افراطی می‌توانند از این وضعیت برای پیشبرد برنامه‌های خود بهره برداری کنند، به طور بالقوه خشونت را افزایش دهند و منطقه را بی ثبات‌تر کنند. به عنوان مثال، این درگیری پتانسیل تشدید چالش‌های امنیتی در کشورهای جنوب صحرای افریقا را دارد. گروه‌های افراطی می‌توانند از این وضعیت برای پیشبرد برنامه‌های خود بهره برداری کنند، به طور بالقوه خشونت را افزایش دهند و منطقه را بی ثبات‌تر کنند. به عنوان مثال، کنیا نگران است که برخی از گروه‌های اسلام گرا مانند الشباب ممکن است حملاتی را در همبستگی با حماس انجام دهند. الشباب یک گروه مستقر در سومالی است که علیه دولت سومالی و متحدانش از جمله کنیا می‌جنگد. کنیا در گذشته هدف چندین حمله الشباب بوده است، مانند محاصره بازار وست گیت در سال 2013، قتل عام دانشگاه گاریسا در سال 2015 و حمله به مجتمع هتل دوسیت در سال 2019.
نگرانی دیگر هجوم پناهندگان و مهاجران از خاورمیانه به افریقا است که می‌تواند منابع و ظرفیت‌های کشورهای افریقایی را تحت فشار قرار دهد. به گفته سازمان ملل متحد، حدود 5.7 میلیون پناهنده از سوریه، 4.7 میلیون نفر از فلسطین، 3.6 میلیون نفر از یمن، 1.4 میلیون نفر از عراق و 1.2 میلیون نفر از افغانستان در جهان وجود دارد. برخی از این پناهندگان ممکن است به دنبال پناهندگی یا ترانزیت در کشورهای افریقایی، به ویژه کسانی که نزدیک به منطقه هستند یا روابط تاریخی یا فرهنگی با انها دارند. برخی از این کشورها شامل مصر، سودان، اتیوپی، جیبوتی، سومالی، کنیا، اوگاندا، تانزانیا، چاد، نیجر، مالی، موریتانی، مراکش، الجزایر، تونس، لیبی و افریقای جنوبی هستند.
دیپلماسی
چهارمین تأثیر این درگیری، فشار دیپلماتیک و فرصت‌ها برای کشورهای افریقایی است. درگیری بین اسرائیل و حماس جامعه بین المللی را به اردوگاه‌ها و ائتلاف‌های مختلف تقسیم کرده است. فشار و فرصت‌های دیپلماتیک برای کشورهای افریقایی به روابط و منافع انها با طرف‌های درگیر در درگیری بستگی دارد. به عنوان مثال، برخی از کشورهای افریقایی در سال‌های اخیر روابط دیپلماتیک با اسرائیل را برقرار کرده یا از سر گرفته‌اند، مانند مراکش، سودان، مالاوی، چاد، گینه، لیبریا، ساحل عاج، غنا، کنیا، اوگاندا، رواندا، اتیوپی، اریتره و سودان جنوبی. این کشورها ممکن است با فشار اسرائیل یا متحدانش برای حمایت از اقدامات خود در این درگیری مواجه شوند. انها همچنین ممکن است با انتقاد یا واکنش حماس به دلیل خیانت فلسطینی‌ها یا همدستی با اسرائیل مواجه شوند. از سوی دیگر، این کشورها همچنین ممکن است از همکاری و کمک‌های اقتصادی و امنیتی اسرائیل بهره مند شوند.
در مقابل برخی از کشورهای افریقایی است که در سال‌های اخیر روابط دیپلماتیک با فلسطین یا حامیان ان را حفظ یا تقویت کرده‌اند، مانند افریقای جنوبی، الجزایر، تونس، لیبی، مصر، سنگال، نیجریه، مالی، نیجر، موریتانی، سومالی، جیبوتی، زیمبابوه، نامیبیا، بوتسوانا و انگولا. این کشورها ممکن است با فشار فلسطینی‌ها برای محکوم کردن تجاوز اسرائیل یا نقضان در درگیری مواجه شوند.
سناریوی سوم برخی از کشورهای افریقایی است که موضع خنثی یا متعادل در مورد درگیری اتخاذ کرده‌اند، مانند غنا، کنیا، اوگاندا، رواندا، اتیوپی، اریتره، سودان جنوبی، تانزانیا، زامبیا، مالاوی، موزامبیک، ماداگاسکار، موریس، سیشل، ساحل عاج، بورکینافاسو، بنین، توگو، کامرون، گابن، کنگو، انگولا، نامیبیا، بوتسوانا، لسوتو، سوازیلند و زیمبابوه. این کشورها ممکن است با فشار هر دو طرف درگیری برای اتخاذ موضع یا اقدام روشن در درگیری مواجه شوند. انها همچنین ممکن است با انتقاد یا واکنش از هر دو طرف برای عدم تصمیم گیری یا ابهام درک شوند. با این حال، این کشورها همچنین ممکن است فرصتی برای ایفای نقش سازنده در تسهیل گفتگو یا میانجیگری بین طرفین داشته باشند.
تأثیر جنگ غزه، جهانی است
در نتیجه، درگیری بین اسرائیل و حماس نه تنها یک مسئله منطقه‌ای بلکه یک مسئله جهانی است که بر منافع و ارزش‌های بسیاری از کشورها و مردم در سراسر جهان تأثیر می‌گذارد. کشورهای افریقایی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. جنگ غزه، کشورهای افریقایی را به طرق مختلف در حوزه‌های تجارت، انرژی، امنیت و دیپلماسی تحت تأثیر قرار داده است. چه آنکه این درگیری یک مسئله جهانی است که بر منافع و ارزش‌های بسیاری از کشورها و مردم در سراسر جهان تأثیر می‌گذارد.