در تدوین بودجه 1403 چند نکته باید مد نظر سیاستگذاران قرار بگیرد اولین نکته، تعیین تکلیف بحث هدفمندی یارانهها است. انتظار میرود دولت و مجلس شورای اسلامی سیاستهای خود را در قبال یارانههای حوزه نفت گاز و پتروشیمی مشخص کنند. بهترین روش، قیمتگذاری حاملها به تناسب تورم (یا با فاصله منطقی با تورم) است تا بتوان رویه اصلاحی را انجام داد.
همچنین انتظار میرود ارتباط هدفمندی یارانهها با شرکتهای عرضهکننده انرژی نظیر شرکت ملی گاز و شرکت پالایش و پخش فراوردههای نفتی مشخص شود. نمیتوان این شرکتها را به اداره کلی برای تامین منابع هدفمندی تبدیل کرد و موضوعات توسعهای مربوط به این شرکتها، با این شیوه اجرای هدفمندی معطل بماند. به عنوان مثال؛ با شیوه فعلی هدفمندی یارانهها، به ازای هر متر مکعب گاز فروخته شده، به شرکت ملی گاز 100 تومان پرداخت میشود. ضمناینکه شرکت ملی گاز مطالبات قابل توجهی هم از مصرفکنندگان گاز دارد.این شیوه اداره شرکتهای عرضه کننده انرژی دولتی، توسعه این حوزه و امنیت انرژی کشور را دچار مشکل میکند.
توجه به حوزه پالایش و پخش نکته دیگری است رابطه با شرکتهای پالایشی مشخص و شفاف نیست. حدود 85 درصد از نفت خامی که در اختیار پالایشگاهها قرار میگیرد، تبدیل به 5 فرآورده اصلی و مابقی تبدیل به فرآوردههای ویژه میشود و شرکتهای پالایشی باید در کنار مشکلاتی همچون قیمتگذاری دستوری و تهاتر قیر و…، از محل درآمدهای حاصل از تبدیل همین 15 درصد نفت خام به فراوردههای ویژه، امورات خود را گذرانده و طرحهای توسعهای اجرا کنند. امیدواریم این حوزه هم مورد توجه قرار بگیرد.سومین نکته، تعیین تکلیف وضع عوارض بر صادرات محصولات خام و نیمه خام است که در سه تا چهار سال اخیر برای بخش خصوصی تبدیل به معضل جدی شده است. تعداد اقلام لیست مواد خام و نیمه خامی که مشمول عوارض صادرات شدهاند در بودجه 1402 بدون هیچ توجهی به نظرات کارشناسی افزایش یافته و برخی از محصولات نهایی و مشتقات نفتی در این فهرست قرار گرفتهاند که امکان تبدیل آن به محصولی با ارزش افزوده بالاتر در زنجیره تولید ما وجود ندارد. یکی از درخواستهای جدی تولیدکنندگان و صادرکنندگان، اصلاح فهرست مواد خام و نیمه خامی است که در تبصره 6 گنجانده شده و مشمول عوارض صادرات هستند. به عنوان مثال؛ روغن تصفیه دوم اصلاً نباید در این لیست قرار بگیرد. این بخش از بودجه تبدیل به چالشی برای صنایع پایین دستی نفت و گاز و پتروشیمی شده و باید اصلاح شود.