نعیم نوربخش: در حالی که بهای بالای نفت خام به جبران کسری بودجه کمک شایانی کرده است، روسیه تأکید دارد که به تصمیم کاهش داوطلبانه عرضه نفت خام تا پایان سال پایبند خواهد ماند. در تاریخ پنجم نوامبر معاون نخست‌وزیر روسیه الکساندر نوواک به طور همزمان با عربستان سعودی این بیانیه را منتشر کرد. این رویه در ماه‌های گذشته به صورت روتین درآمده است. این دو رهبر غیررسمی اوپک‌پلاس به این ترتیب قصد دارند پایبندی خود را به سیاست مدیریت بازاری که قرار است در نشست 26 نوامبر بررسی شود اعلام کنند. اما مسکو ماه گذشته در عمل بر صادرات نفت خام خود افزود و آن را این گونه توجیه کرد که سیاست کاهش عرضه شامل فرآورده‌های نفتی صادراتی به بازار جهانی نیز می‌شود.
فقدان شفافیت
متن بیانیه نوواک هیچ تفاوتی با موارد پیشین آن نداشت. هرچند این بار یادآوری شد که کاهش داوطلبانه صادرات روسیه که معادل 300 هزار بشکه در روز تعیین شده است، هم شامل نفت خام و هم شامل فرآورده‌های نفتی می‌شود. پیش از این مسکو تنها از کاهش عرضه نفت خام صحبت می‌کرد. تعهد کاهش عرضه 500 هزار بشکه‌ای مسکو در ماه اوت و 300 هزابشکه‌ای در ماه سپتامبر که قرار است تا پایان سال تداوم پیدا کند همواره با عدم شفافیت در مرحله محاسبه کاهش عملی محموله‌های صادراتی همراه بوده است.
براساس گزارش منابع آشنا با داده‌های رسمی روسیه میزان صادرات نفت خام روسیه به کشورهای خارج از حلقه جماهیر سابق شوروی در ماه اکتبر با افزایش روزانه 100 هزار بشکه‌ای نسبت به ماه سپتامبر همراه بوده است. اما کاهش صادرات فرآورده‌های نفتی روسیه نتیجه ممنوعیت ارسال محموله‌های بنزین و گازوییل این کشور به بازارهای جهانی بوده است که از تاریخ 22 سپتامبر سال جاری به منظور جبران کسری عرضه در بازار داخلی برقرار شد. صادرات گازوییل از طریق خطوط لوله از ششم اکتبر مجدداً آغاز شد اما صادرات بنزین همچنان متوقف است.
ارتباط چین با موضوع
روسیه در ماه اکتبر مجموعاً 4.74 میلیون بشکه نفت خام در روز به کشورهای خارج از اتحاد جماهیر شوروی سابق صادر کرده است که نسبت به ماه می یعنی مقطع اوج صادرات در سال جاری کاهش 200 هزار بشکه‌ای را نشان می‌دهد. افزایش صادراتی که در ماه اکتبر نسبت به ماه سپتامبر مشاهده می‌کنیم عموماً ناشی از افزایش 90 هزار بشکه‌ای حجم روزانه صادرات به چین می‌باشد. چین روزانه 850 هزار بشکه نفت از بندر کوزمینو در مجاورت اقیانوس آرام و 821 هزار بشکه نفت از طریق خطوط لوله از روسیه خریداری می‌کند.
صادرات از محل بنادر غربی روسیه کم و بیش بدون تغییر بوده و در سطح روزانه 2 میلیون بشکه باقی مانده است. صادرات از طریق مسیر جنوبی خط لوله دروژبا به مجارستان و جمهوری چک نیز در سطح روزانه 300 هزار بشکه ثابت مانده است. تحویل نفت خام به پالایشگاه‌های روسیه نیز با افزایش روزانه 30 هزار بشکه‌ای در مقایسه با ماه سپتامبر به روزانه 5.4 میلیون بشکه در ماه اکتبر افزایش یافته است. همچنین انتظار می‌رود صادرات گازوییل بدون گوگرد روسیه در ماه جاری به 460 هزار بشکه در روز برسد که اگرچه بسیار کمتر از متوسط 750 هزار بشکه‌ای دو سال قبل است اما دو برابر میزان صادرات در ماه اکتبر قلمداد می‌شود.
افزایش درآمد
مسکو تخفیف ناچیزی بابت نفت سنگین صادراتی اورال خود ارائه می‌کند. به گفته وزارت امور مالی روسیه محموله‌های این نفت به طور متوسط به قیمت 81.52 دلار به ازای هر بشکه در ماه اکتبر به فروش رفته‌اند که 9.57 دلار ارزان‌تر از میانگین قیمت شاخص نفت خام برنت می‌باشد. میزان تخفیف روسیه در ماه سپتامبر برای این نفت 10.90 به ازای هر بشکه بود. در ماه اکتبر درآمدهای نفتی و گازی روسیه دو برابر شد و به 17.7 میلیارد دلار رسید. دلیل اصلی این افزایش درآمد به پرداخت مالیات بر سودی برمی‌گردد که تولیدکنندگان نفت هر سه ماه یک بار مکلف به پرداخت آن هستند.
دلیل دیگر افزایش درآمد عدم نیاز به پرداخت سوبسید دولتی به پالایشگران به واسطه سازوکار جبرانی است که هدفش کاهش قیمت سوخت در بازار داخلی می‌باشد. این یارانه دولتی که در ماه‌های قبل پرداخت می‌شده است در ماه سپتامبر یک حد نصاب تاریخی معادل 299 میلیارد روبل را پشت سر گذاشت. اما در این ماه بهای سوخت در داخل روسیه از سطح سربه‌سر تجاوز کرد و به همین دلیل نیازی به پرداخت این یارانه در ماه اکتبر نبود.
علاوه بر این درآمد دولت روسیه از محل مالیات استخراج مواد معدنی نیز در ماه اکتبر سیر صعودی به خود گرفت که دلیلش افزایش ناچیز تولید نفت خام و میعانات بود. پایگاه اینترنتی انرژی اینتلیجنس برآورده کرده است که استخراج نفت خام روسیه در ماه اکتبر به میزان 9.449 میلیون بشکه در روز بوده و با احتساب تعهد کاهش تولید 500 هزار بشکه‌ای، این کشور روزانه 90 هزار بشکه بیشتر از سقف تعیین‌شده نفت تولید کرده است. همچنین افزایش درآمد مالیات استخراج مواد معدنی از افزایش تولید گاز طبیعی در ماه اکتبر نسبت به سپتامبر نیز خبر می‌دهد چرا که روسیه در آستانه فصل زمستان قرار دارد.