انجمن های علمی و نقش آنها در توسعه صنعت حمل و نقل

انجمن‌های علمی جدی‌ترین پایگاه‌های دانش را در کشورها ایجاد می‌کنند و دارای مسئولیت اجتماعی هستند و در حکمرانی دانش (Governance of Science) که باید مسئولانه برخورد شود با ضوابط حرفه‌ای می‌بایست به طور کامل سیر تعالی رعایت شود که NGO ها نمایندگان این بخش می‌باشند. در مسئولیت اجتماعی و دانش منطق تشخیص سهم (contribution rationality) سبب می‌شود دانش با تکیه بر احساس مسئولیت نسبت به تقاضاهای جامعه برای نوآوری و مردم سالاری اقدام کند.

انجمن‌های علمی کشور در بخش حمل و نقل سالهاست که در برنامه‌های توسعه‌ای و در اجرای قوانین مربوطه به منظور استفاده صحیح از همه ظرفیت‌ها در کنار نهادهای خصوصی و دولتی به عنوان یکی از مهمترین ارکان بهبود دهنده صنعت حمل و نقل مطرح می‌باشد که یکی از شیوه‌های مؤثر برای ایفای نقش انجمن‌ها در صنعت حمل و نقل اجرای دقیق وظایف و کارکردها بر اساس مندرجات اساسنامه است. بنابراین نخستین سئوال آن است که انجمن‌های علمی در مسیر توسعه حمل و نقل چه کارکردهای اصلی و تأثیری گذاری باید داشته باشند و این کارکردها چگونه در اساسنامه گنجانده شده است؟ از سوی دیگر پرسش اساسی در این راستا آن است که کدام چارچوب‌های سیاستی مهمی را برای بهبود نقش و جایگاه انجمن‌های علمی در صنعت حمل و نقل باید ارائه نمود. اگر دیوار بین دستگاه‌های اجرایی و انجمن‌های علمی و تخصصی برداشته شود و مفهوم مشاور امین نظام که NGO ها هستند با نگاهی به ادبیات موضوع و گزارش‌های عملکرد منتشر شده در بانک‌های اطلاعاتی معتبر در ستاد دیده شود نشان می‌دهد که برخی کارکردها نظیر راهبری و استقرار طرح‌های مرتبط با تحقیق و توسعه، حمایت از برنامه علمی و جریان سازی های پژوهشی، ارائه خدمات مشاوره‌ای به بخش‌های مختلف صنعت حمل و نقل، آموزش فن آوری های نوین، تدوین استانداردها در بخش‌های مختلف صنعت حمل و نقل ریلی و غیره… از آن جمله است. از سوی دیگر انجمن‌های علمی می‌توانند در تعیین خط مشی‌های علم و فن آوری ریلی به صورت فعال مشارکت مؤثر نموده و در اتخاذ تصمیم‌های بهینه و خدمات مشاوره‌ای مطلوب که منجر به تصمیم سازی بهینه شود یاریگر دولت و دیگر دستگاه‌ها و مؤسسات و شرکت‌ها باشند.

بررسی گزارشات نشان می‌دهد که انجمن‌های علمی در زمینه‌های مختلف اقتصادی، فنی، زیست محیطی و غیره… نقش مؤثری را ایفا نموده‌اند از این رو در کشورهای توسعه یافته نهادها و شرکت‌ها و سایر بخش‌های مرتبط مشتاقانه در تلاشند تا از ظرفیت‌های انجمن‌های علمی برای ارتقا و بهبود برنامه‌های توسعه‌ای سازمان‌ها و هویت بخشی به فرآیندها و راهگشا برای کشور استفاده نمایند. انجمن‌های علمی به عنوان یک کنشگر فعال، کارکرد خود را از طریق ارائه نظریات نخبگی و کارشناسانه و سیاست‌های مناسب برای همکاری با نظام نوآوری همراه می‌نمایند. نکته با اهمیت تبعات مثبت و آثار ماندگاری است که انجمن‌های علمی در ساختار حمل و نقل ریلی از خود برجای می‌گذارند و نظام حکمرانی حمل و نقل را به عنوان نقطه اثربخش مدبران امر متأثر می‌سازند. از سوی دیگر انجمن‌های علمی نقش مهمی در آموزش مدیران و کارشناسان ریلی ایفا نموده و نقشی تسهیلگر در سازماندهی و انسجام صنعت حمل و نقل ریلی ایفا می‌نمایند.

بعد دیگر انجمن‌های علمی در صنعت حمل و نقل استفاده از ظرفیت‌های محلی در جغرافیای حمل و نقل است که می‌تواند نوآوری به ویژه بخش ریلی را با استفاده از پتانسیل‌های مردم آن ناحیه فراهم نماید. از این رو انجمن‌های علمی در جغرافیای راه آهن می‌توانند از طریق اولویت بندی تقاضاهای صنعتی؛ قابلیت جذب نخبگان را ارتقا بخشند و در فرایند تصمیم گیری حضوری فعال داشته باشند و علاوه بر افزایش دید تصمیم گیران، زمینه تبادلات علمی و ارتباطات آموزشی را فراهم نمایند. از سوی دیگر کمک‌های مالی و حمایت از پژوهشگران حوزه ریل و ترویج تحقیقات علمی از کارکردهای انجمن‌های علمی است. یکی دیگر از کارکردهای مهم انجمن‌های علمی ایجاد ارتباط مؤثر میان راه آهن و جامعه است که در نتیجه می‌تواند نیازهای جامعه را برای توسعه متناسب راه آهن به مجلس، دولت و دیگر سازمان‌ها منعکس نماید.

بنابراین انجمن‌های علمی به مثابه اجتماع‌های علمی رشته‌ای و بین رشته‌ای امکان ارزیابی نقاط قوت و ضعف و جلوگیری از انحراف در انباشت علمی را در ترویج علوم ریلی و ارتباط بین دست اندرکاران علم و پژوهش حوزه ریلی را فراهم می‌آورد. از این رو ایجاد و گسترش انجمن‌های علمی می‌تواند راهکارهای ضروری را برای شناسایی، تشکیل و تجهیز نیروهای متخصص و خلاق حوزه ریلی فراهم نماید.

لذا با توجه به نقش انجمن‌های علمی در نهادهای جامعه مدنی برای دستیابی به دانش روز به عنوان یک حلقه مفقوده نقش مؤثری در فراهم کردن بسترهای مناسب برای فعالیت‌های علمی در جامعه فراهم آورند. انجمن‌های علمی نهادهای مستقلی هستند که از اجتماع اگاهانه پزوهشگران یک صنعت خاصی نظیر حمل و نقل پدید می‌آید. این انجمن‌ها از طریق کنش بین متخصصان و تعاطی اندیشه‌های آنها، زمینه را برای راهنمایی به سوی هدف‌های تشکیلاتی حوزه حمل و نقل فراهم می‌آورند. یکی از وظایف برجسته انجمن‌های علمی ترغیب و تشویق پزوهشگران و تجلیل از محققان و استادان ممتاز است که در گردهمایی‌های علمی در سطح ملی، منطقه‌ای و بین المللی از طریق تقدیر و تندیس و یادواره انجام می‌شود. در این بین اطلاع رسانی‌های علمی – تخصصی و برگزاری کارگاه‌های مشاوره‌ای جایگاه ارزنده‌ای در اشاعه دانش ریلی دارد. انتشار کتاب، خبرنامه و نشریه در حوزه ریلی میزان قابل ملاحظه‌ای از حجم فعالیت‌های انجمن‌های علمی حوزه حمل و نقل را به خود اختصاص می‌دهد.