نعیم نوربخش روزنامه نگار و مترجم: تصمیم تازه اوپک‌پلاس مبنی بر کاهش عرضه بیشتر از مقدار پیشین، دو نتیجه به بار خواهد آورد که هیچ کدام از آن دو، مایه خرسندی اعضای این گروه از کشورهای صادرکننده نفت خام نخواهد بود. نخست این که کاستن به مقدار 2.2 میلیون بشکه نفت خام از تولید روزانه در اوایل سال آتی موجب می‌شود نگاه خوش‌بینانه به رشد و تقویت تقاضای جهانی منطق خود را از دست بدهد. دوم این که موجب می‌شود این باور در اذهان تداعی شود که اقدام اتخاذشده در واقع آخرین تیر ترکش اوپک‌پلاس است و اگر در ادامه بهای نفت خام مجدداً سیر نزولی به خود بگیرد این گروه دیگر حربه‌ای در دست نخواهد داشت تا وضعیت بازار را به شکل قابل توجهی تغییر دهد.
به گزارش «نقش اقتصاد» گروه اوپک‌پلاس که متشکل از اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت یا همان اوپک و متحدان آن از جمله روسیه می‌باشد در آخرین نشستی که پس از یک بار تعویق به منظور حصول اتفاق نظر در بحث سیاست‌های تولید برگزار کرد تصمیم گرفت هشت عضو آن تولید نفت را به میزان روزانه 2.2 میلیون بشکه کاهش دهند. این وضعیت به معنای تمدید و تشدید سیاست فعلی کاهش تولید در سطح روزانه 1.3 میلیون بشکه در روز است. واکنش بازار نسبت به این تصمیم چندان چشمگیر نبود و علی‌رغم جهش‌های اولیه در نهایت شاهد بودیم که شاخص بهای نفت خام برنت به 82.85 دلار فروکش کرد. این رقم از مقدار روز قبل از اجلاس یعنی 83.10 دلار نیز کمتر بود.
این نوسان ناچیز در قیمت به احتمال فراوان منعکس‌کننده نگاه حاکم بر بازار است مبنی بر این که بعید به نظر می‌رسد اقدامات اوپک‌پلاس فشار زیادی روی توازن عرضه و تقاضا در بازار طی سه ماه نخست سال آتی وارد بیاورد چه برسد به آن که بخواهد جرقه موج جدیدی از افزایش قیمت را بزند. همچنین این تردید را به وجود می‌آورد که آیا تصمیم به تمدید کردن سیاست کاهش عرضه واقعاً ماهیت داوطلبانه دارد؟ و آیا در عمل شاهد پایبندی اعضا به این تصمیم خواهیم بود؟ چشم‌انداز وسیع‌تر در بازار نفت خام نیز این سؤال را پیش می‌آورد که آیا تلاشی که اوپک‌پلاس به خرج داده است به اندازه‌ای هست که بهای نفت خام را در سطحی بالاتر از 80 دلار به ازای هر بشکه نگه ندارد که البته کف قیمت دلخواه اکثر اعضای این گروه است؟
اگر تمدید کاهش داوطلبانه یک میلیون بشکه‌ای عرضه نفت خام از سوی عربستان سعودی و تعهد 300 هزار بشکه‌ای روسیه را در نظر داشته باشیم و سهم 900 هزار بشکه‌ای سایر اعضا را نیز حساب کنیم، با تصمیم اخیر معلوم می‌شود که مجموع تعهدات این کشورها برای کاهش عرضه نفت خام در بازار به 5 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. بنابراین این حجم وسیع از کاهش تولید نمی‌تواند مواضع اخیر اوپک‌پلاس و آژانس بین‌المللی انرژی را تأیید کند. این دو نهاد مرتب در گزارش پیش‌بینی‌های خود از روند آتی بازار اصرار کرده‌اند که تقاضای جهانی در ادامه سال روند صعودی خواهد داشت.
همچنین مهم است که دریابیم عامل تعیین‌کننده برای بهای نفت خام در بلندمدت، صرف‌نظر از تحولاتی که در کوتاه‌مدت تحت جو رسانه‌ای شاهد هستیم چه خواهد بود. آیا عامل اثرگذار همان گزارش‌های برآورد تقاضاست یا سطح تولیدی که هدف‌گذاری شده است و یا حجم واقعی محموله‌هایی که در اطراف جهان جابجا می‌شوند. بهای نفت خام در بازار نقل‌وانتقالات بین‌المللی تعیین می‌شود و در نتیجه میزان تولید و مصرف داخلی نفت خام و یا حتی میزان نفتی که از طریق خطوط لوله صادر می‌شوند در آن نقشی ندارد.
حجم محموله‌های نفتی تحویل‌شده از مسیر دریا در سال 2023 تاکنون سیر رو به رشد داشته است. اطلاعات نهاد مشورتی کپلر نشان می‌دهد که در 11 ماه نخست سال مجموعاً محموله‌هایی با حجم 41.96 میلیون تن به طور روزانه تحویل شده‌اند. این رقم حدود 1.86 میلیون بشکه در روز نسبت به آمار سال 2022 بالاتر است. در حالی که محموله‌های جابجا شده توسط نفتکش‌ها، تنها عاملی نیستند که رشد تقاضا را معلوم می‌کنند در عمل می‌توان آنها را یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر روند نرخ‌گذاری نفت خام قلمداد کرد. بازار حمل‌ونقل دریایی رشدی قوی را نشان می‌دهد اما احتمالاً مقدار آن به حدی نیست که افزاش عرضه از سوی کشورهای خارج از گروه اوپک‌پلاس مانند ایالات متحده آمریکا، برزیل و گویان را خنثی کند.
نکته قالب ذکر این است که بخش بزرگی از خوش‌بینی‌های اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی از وضعیت بازار آسیا و به طور خاص چین سرچشمه می‌گیرد. چین بزرگترین واردکننده نفت خام در جهان است و هند رتبه سوم را دارد. در 10 ماه نخست سال جاری چینی‌ها روزانه 11.36 میلیون بشکه نفت خام خریداری کرده‌اند که نسبت به سال 2022 افزایش 1.21 میلیون بشکه‌ای را نشان می‌دهد. این رقم برای هند در 10 ماه نخست سال جاری 4.62 میلیون بشکه در روز بوده و این کشور نیز نسبت به سال گذشته افزایش 462 هزار بشکه‌ای را ثبت کرده است. با وجود این هرچند دو کشور یادشده شاهد رشد در واردات بوده‌اند تضعیف تقاضا در سایر نقاط آسیا حکایت از این دارد که بزرگترین منطقه خریدار نفت خام جهان، در مجموع رشد واردات ناچیزی خواهد داشت.
واردات نفت خام آسیا در 10 ماه نخست سال جاری روزانه 26.93 میلیون بشکه بوده است که نسبت به رقم 25.59 میلیون بشکه‌ای در سال 2022 افزایش 1.34 میلیون بشکه‌ای در روز را نشان می‌دهد. در کل چشم‌انداز ترسیم شده نشان می‌دهد که احتمال مأیوس‌کننده بودن نرخ رشد تقاضا بالاست و رشد ناچیز واقعی نیز تا حدود زیادی از ناحیه افزایش تولید و عرضه از سوی کشورهای نفتی خارج از اوپک‌پلاس پوشش داده خواهد شد. به این ترتیب موجب شگفتی نباید باشد که اوپک‌پلاس قصد دارد در سال 2024 نیز به سیاست کاهش عرضه تداوم ببخشد. اما دشواری‌های آشکاری که اوپک‌پلاس در مسیر رسیدن به یک توافق متحمل شد و ماهیت داوطلبانه داشتن اجرای تصمیم اتخاذشده این پرسش را مطرح می‌کند که این گروه در صورت نیاز، بیشتر از این چه کاری از دستش ساخته خواهد بود.
منبع: رویترز