مریم فکری روزنامه نگار: در حالی چند روزی است از طرح فروش خودرو 5 درصد زیر قیمت بازار سخن گفته می‌شود که برخی از تحلیلگران اعتقاد دارند تنها با شرایطی این طرح قابلیت اجرا دارد؛ وگرنه شاهد فاجعه جدید قیمتی در بازار خواهیم بود.
آن‌طور که در گزارش‌ها دیده می‌شود، در آذرماه سال‌جاری جلسه‌ای با حضور معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صمت، مدیرعامل گروه صنعتی ایران‌خودرو و مدیرعامل ساپکو به نمایندگی از مدیرعامل سایپا، دبیر انجمن قطعه‌سازان و مدیران برخی شرکت‌های قطعه‌سازی در محل وزارت صمت برگزار شد که طی آن به منظور افزایش توان نقدینگی، افزایش تولید و کاهش قیمت خودروهای این خودروسازان در بازار آزاد، سه تصمیم مهم و اساسی اتخاذ شد.
یکی از این تصمیمات این بود که تا پایان سال هر خودروساز (ایران‌خودرو و سایپا) 60 هزار دستگاه خودرو با قیمت 5 درصد زیر حاشیه بازار به فروش برسانند تا شاید روند صعودی قیمت‌ها و زیان خودروسازان و قطعه‌سازان هم در بازار کاهش پیدا کند.
مازیار بیگلو، دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو در همین خصوص گفته است؛ جلسه مذکور پیرو این تشکیل شد که ما مشکلات نقدینگی خود را با وزارت صمت، مطرح کردیم؛ اما با توجه به اینکه هیچ راهکاری برای تأمین نقدینگی شب عید قطعه‌سازان همچون روال سنوات گذشته وجود نداشت، این پیشنهاد ارائه شد. طی سال‌های گذشته، به هرحال مقداری از نقدینگی از سیستم بانکی که شورای پول و اعتبار تصویب می‌کرد تأمین می‌شد یا سال گذشته از محل ارز بورس در کالا، اما برای سال جاری هیچ راهکاری وجود نداشت.
به گفته او، در این جلسه، تصمیم گرفته شد راهکاری که یک نهاد بالادستی تلویحاً با آن موافقت کرده بود، اجرایی شود؛ بر این اساس که 60 هزار دستگاه از محصولات هر خودروساز که مازاد بر تعهدات خود، تولید می‌کنند را در حاشیه بازار عرضه کنند تا نقدینگی آن وارد شود تا امسال را هم بگذرانیم. این موضوع صورتجلسه شد و همه هم راضی به نظر می‌رسیدند؛ اما اکنون که یک‌ماه و چند روز هم می‌گذرد، هیچ اتفاقی نیفتاده، هیچ اقدامی صورت نگرفته و هیچ مجوزی هم برای فروش محصولات این دو خودروساز در حاشیه بازار صادر نشده است.
توضیح شورای رقابت
البته سپهر دادجوی‌توکلی سخنگوی شورای رقابت تاکید کرده است: براساس مصوبه 543 شورای رقابت صراحتاً اشاره دارد که نحوه محاسبه قیمت خودرو براساس دستور هیات تعیین و تثبیت قیمت‌ها است و سازمان حمایت براساس صورت‌های مالی آن را محاسبه می‌کند و قیمت محاسبه شده با دیگر فاکتورها نظیر جداول رقابت‌پذیری سنجیده می‌شود که آن قیمت نهایی خودرو است.
اما در این شرایط، سؤالات بسیاری درباره این طرح فروش وجود دارد؛ اینکه در صورت اجرایی شدن آن، کدام قیمت خودرو در حاشیه بازار مبنای افزایش 5 درصدی قرار می‌گیرد؛ آن هم در شرایطی که در بازار خودرو، قیمت‌های متفاوتی از خودرو دیده می‌شود و هیچ مبنای قیمتی و درستی در این بازار حاکم نیست. از سوی دیگر، در شرایطی که شاهد عرضه قطره‌چکانی خودرو به بازار هستیم، این سؤال باز هم از سوی تحلیلگران مطرح می‌شود که اگر چنین خودروهایی در کشور وجود داشته، چرا تاکنون عرضه نشده است؟
بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو در همین خصوص می‌گوید: اگر یک زمانی خودروساز بیاید و بگوید من خودرو را 5 درصد زیر قیمت بازار خودرو می‌دهم، به اندازه نیاز بازار هم خودرو دارم، تحویل فوری می‌دهم و سریع خودرو را به مشتری تحویل می‌دهم، در این شرایط هیچ عقل سلیمی نمی‌آید از بازار آزاد خودرو بخرد و به صورت مستقیم از خودروساز خرید می‌کند.
وی می‌افزاید: در این حالت، اختلاف قیمت زیادی که بین بازار و کارخانه وجود دارد، از بین می‌رود.
این کارشناس صنعت خودرو تصریح می‌کند: اما یک اشتباهی وجود دارد که در این بخش‌ها گفته می‌شود که 120 هزار خودرو تا پایان سال می‌خواهیم بدهیم. اما نیاز بازار خودرو تا پایان سال به خصوص در این ماه‌هایی که اوج فروش خودروسازان در شب عید است، خیلی بیشتر از 120 هزار دستگاه است. عملاً اگر از نظر تعداد، زمان و نحوه توزیع کنترلی وجود نداشته باشد و نتوانیم نیاز بازار را پاسخ دهیم، خود عاملی می‌شود که قیمت بازار سیاه شاهد یک رشد چشم‌گیری باشد.
صدرایی تاکید می‌کند: تنها تضمینی که واقعاً وجود دارد، این است که برنامه‌ریزی آن‌چنان شده باشد که خودرو 5 درصد زیر قیمت بازار به تعداد نیاز بازار عرضه شود. اما آنچه که از شواهد پیداست، به نظر من نشان‌دهنده این است که خودروها با تقاضایی که در بازار پیش‌بینی شده، سازگار نیست.
قیمت خودرو سه‌نرخی می‌شود؟
وی در پاسخ به این پرسش که در صورتی که خودروسازان مازاد تولید را 5 درصد زیر قیمت بازار عرضه کنند، آیا شاهد سه نرخ قیمتی از خودرو خواهیم بود؟ می‌گوید: ما یک شرایط بحرانی را تجربه می‌کنیم؛ خود این موضوع هم به نظر من یک بحران می‌شود.
این کارشناس صنعت خودرو عنوان می‌کند: البته این نکته وجود دارد که قیمت کارخانه که قبلاً گذاشته بودند، به‌هرحال حذف می‌شود. مگر می‌شود یک خودرو را شما در کارخانه قیمت 450 میلیون تومان بگذارید، بعد خودت هم بگویی تحویل فوری را 650 میلیون تومان می‌دهم و در بازار هم 800 میلیون تومان باشد.
صدرایی تصریح می‌کند: بالاخره این خودرو قیمت ثابتی دارد یا خیر؟! مگر می‌شود یک خودرو را کارخانه به 2 نرخ بفروشد؟! به نظر من این سیستم برای این است که قیمت‌های دستوری حذف شود و به همان قیمت حاشیه بازار برگردد!