شهرزاد زمانی روزنامه نگار: انتشار اوراق قرضه سبز و صکوک در اقتصاد خاورمیانه در سال 2023 دو برابر شد و به 24 میلیارد دلار رسید که در رأس آن‌ها امارات و عربستان سعودی بودند.
به نقل از اکونومی‌میدل‌ایست، پرایس واترهاوس کوپرز در آخرین نسخه خود از دیده‌بان اقتصاد خاورمیانه نشان می‌دهد که اقتصاد این منطقه با وجود چالش‌های ناشی از کاهش تولید نفت و آشفتگی‌های ژئوپلیتیکی همچنان به انعطاف ادامه می‌دهد.
این گزارش بر قدرت آتی بخش غیرنفتی تأکید می‌کند که به دلیل عملکرد قوی تولید ناخالص داخلی غیرنفتی (GDP) در سال 2023 و شاخص‌های ثابت مدیریت خرید (PMI) در اقتصادهای کلیدی مانند عربستان سعودی و امارات در اوایل سال 2024 تقویت شده است. این گزارش همچنین بر پتانسیل تأمین مالی اقتصاد سبز در حمایت از تنوع اقتصادی، ایجاد شغل و جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در سراسر منطقه تأکید و سه موضوع اصلی را برجسته می‌کند.
کاهش تولید نفت و انعطاف‌پذیری بخش غیرنفتی
به‌رغم تصمیم اعضای اوپک پلاس برای تمدید کاهش تولید تا سه‌ماهه دوم سال 2024، بخش غیرنفتی در خاورمیانه انعطاف‌پذیر است. دیده‌بان اقتصاد خاورمیانه انتظار دارد کاهش تولید نفت منجر به انقباض در بخش نفت خاورمیانه در سال 2024 شود. برای مثال، عربستان سعودی برنامه‌های خود برای افزایش ظرفیت تولید نفت را به دلیل پویایی عرضه و تقاضا متوقف کرده است.چنین اقدامی به این کشور اجازه می‌دهد تا سرمایه بیشتری را در پروژه‌های انرژی جایگزین، از جمله گاز و منابع انرژی تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کند.
«تقاضای نفت، نقش کلیدی در تأثیرگذاری بر رشد کشورهای صادرکننده نفت در خاورمیانه دارد. با این وجود، انتظار می‌رود رشد قوی در بخش غیرنفتی این تأثیرات را متعادل کند.»
علاوه بر این، قطر اعلام کرده است که قصد دارد ظرفیت‌های گاز طبیعی مایع (LNG) خود را با پروژه شمال فیلد غرب گسترش دهد. این یک گام مهم در استراتژی قطر برای افزایش ظرفیت تولید گاز طبیعی مایع خود است. علاوه بر این، موقعیت کشور را در بازار جهانی گاز طبیعی مایع تثبیت می‌کند. از آنجایی که گاز چشم‌اندازهای خوش‌بینانه‌تری نسبت به نفت پیدا می‌کند، جذابیت آن به دلیل انتشار کمتر کربن آن در حال افزایش است.
نقش کریدورهای تجاری در اقتصاد خاورمیانه
اختلال در تجارت دریای سرخ بحث‌ها را در مورد کریدورهای تجاری جایگزین دوباره شعله‌ور کرده است. پیشنهادهایی مانند کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) و جاده توسعه عراق روی میز است.
با این حال، دیده‌بان اقتصاد خاورمیانه بیان می‌کند که پیشرفت در هر یک از ابتکارات، منوط به حل‌وفصل درگیری‌های فعلی است.
تأمین مالی اقتصاد سبز
به دنبال موفقیت COP28 و معرفی چارچوب‌های مالی اقتصاد سبز، تأمین مالی این حوزه در خاورمیانه شتاب بیشتری می‌گیرد. دیده‌بان اقتصاد خاورمیانه فاش می‌کند که انتشار اوراق قرضه سبز (سرمایه‌گذاری بر انرژی‌های تجدیدپذیر در مقابل سوخت‌های فسیلی) و صکوک در خاورمیانه در سال 2023 دو برابر شده و به رهبری امارات و عربستان سعودی به 24 میلیارد دلار رسیده است. علاوه بر این، انتشار یک چارچوب مالی پایدار توسط عمان و اولین اوراق قرضه سبز آینده قطر، بر تعهد منطقه به پایداری و تنوع اقتصادی تأکید بیشتری دارد. ضمن اینکه، عربستان سعودی علاوه بر مبالغ هنگفتی که صندوق سرمایه‌گذاری عمومی این کشور جمع‌آوری کرده، در حال بررسی انتشار سبز مستقل است.
به نوبه خود، استفان اندرسون شریک و رهبر استراتژی خاورمیانه در موسسه «پرایس واترهاوس کوپرز خاورمیانه (PwC)»، گفت: «منطقه به طور فزاینده‌ای بر پایداری تمرکز می‌کند و با جاه‌طلبی‌های خالص صفر و ضروری برای تنوع اقتصادی همسو می‌شود. رشد مالی اقتصاد سبز نشانه تمرکزی قوی بر این امر است و این پتانسیل را دارد که جذابیت اقتصاد خاورمیانه را برای سرمایه‌گذاران خارجی افزایش دهد.»