مجتبی خسرو جردی روزنامه نگار: طی سالهای اخیر افزایش روند اجاره بها بسیاری از مستاجران را با مشکل مواجه کرده است که ادامه این روند باعث به حاشیه راندن مستاجران به اطراف شهرها شده است. به گزارش «نقش اقتصاد» طبق آمارهای رسمی افزایش روند اجاره بها طی سالهای اخیر باعث شده تا بخش مسکن بسیاری از درآمدهای مردم را ببلعد. افزایش سرانه هزینه مسکن در سبد خانوار چاره ای جز مهاجرت به حاشیه شهرها را برای مستاجران باقی نگذاشته است.در همین رابطه هادی سرخوش، فعال بازار مسکن گفت: از اواسط سال گذشته وضعیت بازار استیجاری در سال 1403 قابل پیش بینی بود تا جایی که حدود 10 درصد از مستاجران تهرانی اقدام به بازگشت به شهرهای اطراف تهران کردند.به گفته این فعال بازار مسکن، بازخورد اجاره بها از تورم ناشی از سوء مدیریت‌ها و از همه مهمتر ادامه روند تحریم‌ها در اقتصاد ایران، بسیار سخت و شکننده بود، به طوری که آمارها از افزایش 150 درصدی اجاره بها در سال 1402 حکایت دارد!
سرخوش با اشاره به اینکه مستاجران هر ساله علاوه بر سایر هزینه‌های معیشتی، باید اجاره بهایی فراتر از نرخ تورم را نیز بپردازند، گفت: امسال قطعاً تعداد متقاضیان رهن کامل خانه خیلی کمتر از سالهای گذشته خواهد بود چراکه مردم با تورمی که با آن دست به گریبان هستند توان پس انداز نخواهند داشت و همین موضوع دلیلی بر افزایش تقاضا برای اجاره خانه خواهد شد.
کدام مستاجران وام ودیعه مسکن دریافت کردند؟
وی تصریح کرد: دولت از این روند به خوبی مطلع است، اما تنها کاری که در سالهای گذشته در مقابل این وضعیت انجام داده است، دادن وعده برای پرداخت ودیعه مسکن بود که تنها جزئی از این جمعیت مستأجر توانستند این وام را دریافت کنند.
این کارشناس و فعال بازار مسکن با تاکید بر اینکه اجاره بها دغدغه بزرگ مستاجران در سال جاری خواهد بود، گفت: تورم اجاره بها از تهران به حاشیه شهر تهران رسیده و امروز این وسعت به شهرهایی مانند ورامین، فیروزکوه، پاکدشت، قرچک و درنهایت 48 شهر استان تهران رسیده است.سرخوش ادامه داد: حاشیه نشینی دیگر نشانه فقر نیست چراکه اجاره بها در همین حاشیه‌ها سربه فلک کشانده و قیمت‌های غیر واقعی و بسیار گران جایگزین اجاره بهای حداقلی شده است.وی ادامه داد: امروز و در همین ابتدای سال، یک واحد 65 متری در فیروزکوه با 100 میلیون پیش و ماهی 3 و نیم میلیون اجاره داده می‌شود. این به عنوان نمونه مطرح شد و متاسفانه ارقام اجاره مسکن به شهروندان در شهرهای اطراف تهران که حدود 2 تا 3 ساعت زمان برای تردد باید صرف کند بسیار بالا و حتی برای ادامه حضور غیر ممکن خواهد بود.
تغییر ذائقه مردم از خانه‌های ویلایی به خانه‌های قوطی کبریتی
تراکم جمعیت و محدود کردن ساخت‌و سازها در مرز شهرها باعث شده که با گرانی مسکن مواجه شویم؛ برای کاهش قیمت مسکن باید مرز شهرها برداشته و به مردم زمین داده شود تا مردمی‌سازی صورت بگیرد.
همه عادت کرده‌ایم داخل خانه‌های بلند مرتبه و برج زندگی کنیم. در اوج تراکم جمعیت؛ بلندمرتبه نشینی و خانه‌های قوطی کبریتی سبک زندگی را تغییر داده و باعث شده تا زندگی برای مردم سخت شود. عمودی‌سازی با فرهنگ ما سازگار نیست. مشکلاتی از قبیل ترافیک، هوای ناسالم برای همهٔ افراد، نداشتن فضای سبز که این سبک زندگی برای افراد به وجود آورده، دلیلی شده تا مردم مجبور به زندگی در خانه‌های قوطی کبریتی باشند و احساس رفاه نکنند.در حالی که تا همین چند سال پیش مفهوم خانه نسبت به آنچه امروز درگیرش هستیم کاملاً متفاوت بود. در این با ره با حجت‌الاسلام سیدمصطفی رضوی، دبیر ستاد راهبری معماری و شهرسازی حوزه علمیه گفت‌وگو می‌کنیم: «خانه باید خانه‌ای بزرگ و حیاط‌دار باشد. در روایات ما مخصوصاً باب وسعت المسکن اصول کافی روایات متعدد از پیامبر (ص)، حضرت علی (ع) و امام کاظم (ع) است که خانه مطلوب، خانه‌ایست که دارای حیاط وسیع باشد؛ یعنی ساخت افقی.»
وضع قوانین برای معضل مسکن
تراکم جمعیت در شهرها فقط باعث آلودگی هوا یا ترافیک نمی‌شود، بلکه مشکلات بزرگ‌تری مانند گرانی مسکن را هم به دنبال دارد. قیمت مسکن به حدی افزایش پیدا کرده است که شما کسی را نمی‌بینید دغدغه خانه نداشته باشد. اگر مشکلاتی که این نوع ساخت‌وساز برای روحیات خانواده‌ها به وجود آورده است را در نظر بگیریم، دغدغه‌های مردم سر به فلک می‌کشد.رضوی مشکل اصلی گرانی مسکن را حبس زمین می‌داند و توضیح می‌دهد: «اگر عرضه زمین به اندازه کافی باشد قیمت زمین شکسته می‌شود. الان حبس زمین به قوانین ما کمک می‌کند مثل شهرداری، تراکم فروشی. قوانین متضاد است، شهرداری‌ها سودشان در تراکم فروشی است و اینکه زمین کم باشد و تراکم بفروشند. اگر زمین زیاد شد شهرداری پولی ندارد برای اینکه بتواند مشکلات خودش را حل کند؛ یعنی سیستم‌های کشورمان به نحوی است که مانع جدی برای تحویل زمین است.»یکی از مشکلاتی که مطرح می‌کنند بحث روبنایی (نهادهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی) است. رضوی معتقد است روبنایی یک وظیفه حاکمیتی است و دولت برای آپارتمان هم باید مدرسه، بیمارستان و خدمات آماده کند و فرقی ندارد و مشترک است. وی از مشکلات دیگر و راه‌حل‌ها می‌گوید: «یک مشکل بحث زیرساخت و هزینه‌اش است که دولت می‌تواند تدبیر کند. من یادم است در نهاد ریاست جمهوری پیشنهاد دادم، قانون مالیات بر عوائد مسکن که از سال 83 تا الان در مجلس مانده و متأسفانه تصویب هم نشده است؛ مثلاً هر خانواده‌ای 3 یا 4 بچه دارد، شما به تعداد افراد خانه‌ات حق داری مسکن برای خودت داشته باشی و مالیاتی قرار داده نشود؛ اما اگر از 4 تا بیشتر شد یک مالیات مؤثر مثلاً 60% فرض بفرمائید، کسی که 5 تا خانه دارد خانه پنجمش باید 60% مالیات دهد.»