لیلا مرگن روزنامه نگار: سیدعلیرضا بنی‌هاشمی، مدیر نظارت و وصول مطالبات صندوق توسعه ملی درباره دلیل عدم تمایل این صندوق به تخصیص اعتبار برای بخش نیروگاهی و میزان مطالبات از نیروگاه‌داران تصریح کرد: همان‌طور که مستحضرید صندوق بر اساس ماده 16 قانون احکام دائمی کشور که به عنوان اساسنامه صندوق است، تاسیس شده است.
وی افزود: در این قانون هدف اصلی تشکیل صندوق، تبدیل بخشی از عواید فروش نفت و گاز به ثروت ماندگار و سرمایه زاینده، همچنین حفظ سهم نسل‌های آینده از این منابع اعلام شده است. به همین دلیل همه تصمیماتی که در صندوق گرفته می‌شود، بر اساس این وظایف است. مدیر نظارت و وصول مطالبات صندوق توسعه ملی گفت: ما سعی کردیم در همه تصمیم‌گیری‌ها اولویت اول حفظ و افزایش این منابع باشد. در همین راستا بر اساس اساسنامه صندوق و همچنین مصوبه هیات وزیران در سال 94، موظف شدیم در حوزه نیروگاه‌ها و آب شیرین‌کن‌ها از محل منابع صندوق، تامین مالی انجام دهیم.
وی اضافه کرد: این تامین مالی با نرخ رسمی که در سال 94 وجود داشت و معروف به نرخ مبادله‌ای بود، برای نیروگاه‌ها انجام شد. در آن مقطع، پروژه‌ای که صندوق تعریف کرد، تامین 7.2 هزار مگاوات برق برای کشور بود و قرار شد تامین این برق از محل منابع صندوق باشد.
بنی‌هاشمی ادامه داد: از سال 94 تاکنون 46 طرح نیروگاهی را تامین مالی کردیم. تقریبا مبلغی که برای این طرح‌ها در نظر گرفتیم، 4.6 میلیارد دلار بوده که تا امروز بالغ بر چهار میلیارد دلار آن را پرداخت کردیم و بقیه هم در حال تکمیل است. هم اکنون دو پروژه داریم که 472 مگاوات برق تامین می‌کند و نیروگاه‌های آن در قالب سیکل ترکیبی در حال تکمیل است و هنوز تامین مالی پروژه‌ها توسط ما انجام می‌شود.
وی افزود: اتفاقی که رخ داده است، این است که برخی از این پروژه‌ها به بهره‌برداری رسیده‌اند و اقساطشان هم سررسید شده است. بنابراین باید منابع آنها برگردانده شود اما این اتفاق رخ نداده است.
وصولی، فقط 173 میلیون دلار
مدیر نظارت و وصول مطالبات صندوق توسعه ملی توضیح داد: ما تا سال 1403 حدودا یک و نیم میلیارد دلار مطالبات معوق از این 46 نیروگاه داریم که متاسفانه بر نگردانده‌اند. البته تا سال 1400 هیچ پولی این نیروگاه‌ها دریافت نشده بود اما در رویکرد جدیدی که در وصول مطالبات صندوق اتخاذ کردیم، توانستیم در سال گذشته 173 میلیون دلار آن را وصول کنیم.
وی افزود: رقم وصول شده نسبت به یک و نیم میلیارد دلار مطالبات معوق خیلی کم است و هنوز مطالبات زیادی از نیروگاه‌ها داریم که متاسفانه نتوانسته‌ایم آن را وصول کنیم.
مدیر نظارت و وصول مطالبات صندوق توسعه ملی با اشاره به اینکه نیروگاه‌داران جزو ابربدهکاران صندوق توسعه ملی هستند، یادآور شد: تسهیلاتی هم که در حوزه نفت پرداخت کردیم، علیرغم اینکه شرکت ملی نفت متضمن پرداخت بدهی‌ها بود، به چالش اصلی ما تبدیل شده است. در گام دوم بحث بدهی نیروگاه‌ها را داریم.
وی ادامه داد: متاسفانه گروه ماهتاب گستر بزرگترین گروهی بود که در نیروگاه‌ها برای آن تامین مالی کردیم و اکنون بزرگترین بدهکار نیروگاهی ما همین گروه است.بنی‌هاشمی بیان کرد: لازم است بگویم که این تسهیلات را با تعهد بانک مرکزی و وزارت نیرو پرداخت کردیم و اگر در زمان پرداخت این تعهد نامه نبود، ما به نیروگاه‌داران تسهیلات نمی‌دادیم و امروز هم معوقه نداشتیم. وی افزود: مقرر بود که بانک مرکزی، ارز با نرخ دولتی به این نیروگاه‌ها بفروشد تا آنها قسط‌های خود را با صندوق توسعه، تسویه کنند. این نیروگاه‌ها برق خود را با نرخ ترجیحی به وزارت نیرو می‌فروشند و منابع ریالی بدست می‌آورند. مقرر بود که بانک مرکزی با نرخ رسمی به نیروگاه‌داران ارز بفروشد تا آنها به صورت ارزی تسهیلاتشان را تسویه کنند. مدیر نظارت و وصول مطالبات صندوق توسعه ملی اضافه کرد: متاسفانه بانک مرکزی این کار را انجام نداد و نیروگاه‌ها هم به تعهدات خود عمل نکردند. وزارت نیرو هم با توجه به اینکه متضمن بازپرداخت بدهی بود، هیچ اقدام خاصی نکرد.
انتظار عجیب از صندوق توسعه ملی
بنی‌هاشمی گفت: عجیب اینکه اکنون از صندوق انتظار دارند که مطالبات ارزی خود را به صورت ریالی و نرخ ارز 4200 تومانی با تسهیلات گیرنده‌ها تسویه کند. در حالی که حسب قانون باید تسویه بدهی به صورت ارزی باشد تا منابع صندوق بتواند ذخیره شود و برای نسل‌های آتی مولد و زاینده باشد.
وی افزود: هیچ کدام از دستگاه‌های متولی از جمله بانک مرکزی و وزارت نیرو به تعهد خود عمل نکرده‌اند و به جای اینکه بیایند و به تعهد خود عمل کنند، سعی می‌کنند فضا را به سمتی ببرند که صندوق با نرخ 4200 تومانی، معادل ریالی تسهیلات خود را دریافت کند. در حالی که این امر منجر به نابود شدن منابع صندوق می‌شود و فرزاندان ما از این نعمتی که در قانون پیش‌بینی شده، محروم می‌شوند.
حذف فرصت سرمایه‌گذاری جدید
به گفته مدیر نظارت و وصول مطالبات صندوق توسعه ملی، این بدهی‌ها فرصت سرمایه‌گذاری و توسعه جدید را هم از صندوق توسعه گرفته است.
وی اضافه کرد: در سال گذشته بالغ بر دو میلیارد و 200 میلیون دلار وصولی مطالبات داشتیم. این رقم مجددا در فرآیند توسعه کشور به کار گرفته می‌شود و موجب آبادانی در بخش‌های اولویت‌دار دیگر می‌شود. ما اگر می‌توانستیم از یک و نیم میلیارد دلاری که به نیروگاه‌داران پرداخت شده و جزء مطالبات معوقمان است بخشی را وصول کنیم، مجددا این منابع را در راستای آبادانی کشور و اجرای پروژه‌های صنایع هایتک -با توجه به اولویت‌هایی که اکنون صندوق دارد-، استفاده می‌کردیم.