سعید شمس روزنامه نگار: در شرایطی ایران آماده برگزاری انتخابات چهاردهمین دوره دولت است که بحران اقتصادی مهمترین مساله‌ای است که باید مدنظر رییس جمهور آتی باشد. در واقع تنگناهای اقتصادی به حدی رسیده‌اند که گویی کلاف سردرگمی بازنشدنی هستند. این توضیح‌ها موید این موضوع است که دولتی که روی کار می‌آید، برای ترمیم فضای کدر فعلی باید به استقبال دشواری‌های زیادی برود.
سید جلال ساداتیان، تحلیلگر مسائل بین الملل در گفتگو با «نقش اقتصاد» درباره چرایی بحران‌های بی پایان اقتصادی می‌گوید: قانون نانوشته‌ای در علم اقتصاد رأی به این می‌دهد که برای توسعه اقتصادی، حتماً باید حضوری جدی در بازار اقتصاد جهانی داشت تا از طریق داد و ستد با اقتصادهای برتر دنیا، هم در تأمین مایحتاج قدم‌های موثری برداشت و هم با صادرات ارز به بیت المال تزریق کرد که متاسفانه ایران به دلیل نوع نگاهی که نظام حکمرانی به رابطه با غرب دارد از فرصت رشد اقتصادی محروم هستیم.
سفیر اسبق ایران در انگلیس در ادامه گفت: تجارت بین المللی را باید مهمترین شاخص پیشرفت اقتصادی قلمداد کرد. به همین دلیل وقتی دولت اول روحانی توانست بر سر هسته‌ای با 1+5 به توافق برسد و برجام امضا شود، شاهد فعالیت‌های شرکت‌های بزرگ اقتصادی در بازار ایران بودیم که موجب شد، در سال‌های 96 تا 92 ثباتی نسبی در مناسبات اقتصادی داشته باشیم. اما همه می‌دانند، وقتی دونالد ترامپ در اردیبهشت ماه سال 1397 برگه خروج آمریکا از برجام را امضاء کرد، همه چیز به یکباره به هم ریخت. به طوریکه دلارِ 3500 تومانی در آخر سال دو رقمی شده بود. شرح این شرایط نشان می‌دهد، برای شکوفایی اقتصادی احتیاج مبرمی به حل و فصل منازعات دیپلماتیک داریم.او افزود: موضوع هزینه ساز دیگر چیزی جز مقاومت تعجب برانگیز نظام سیاسی برای پیوستن به «اف‌ای تی اف» است. در واقع این تصمیم تعجب برانگیز مانع از مراوده بانکی کشور با کشورهای دیگر می‌شود. به این معنی که برای خرید و فروش‌های محدود زمان تحریم، به واسطه‌ها رجوع می‌کنیم که این به خودیِ خود هزینه‌های زیادی برای فضای اقتصادی تحمیل می‌کند.
نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: یکی دیگر از تصمیم‌های مانع ساز این است که دولت‌ها با سلیقه‌های مختلف، اصرار افراطی به همکاری در هر شرایطی با روسیه و چین است که موجب منفعت این دو کشور و ضرر ما شده است. در واقع دولتِ ایران در حالی روسیه را رها نمی‌کند که این کشور تحت تأثیر جنگ فرسایشی اوکراین در موقعیتی به قاعده بحرانی قرار دارد و به نوعی در دنیا منزوی شده است. روس‌ها حتی تحرکات منفی در راستای احیای توافق هسته‌ای داشتند تا به این نتیجه برسیم که نزدیکی بیش از حد به روسیه اشتباه است.
این چهره همچنین درباره همکاری با چین می‌گوید: چینی‌ها به این دلیل از ایرانِ تحت تحریم نفت می‌خرند که بتوانند منافع مالی‌شان را تأمین کنند. یعنی هم تخفیف‌های آنچنانی می‌گیرند و هم به اِزای نفتی که می‌خرند، کالاهای نه چندان مرغوبشان را با نفت ایران تهاتر می‌کنند.
وی توضیح می‌دهد: در کل باید به این موضوع مهم اشاره کرد که دلائل بحران اقتصادی غیر اقتصادی است. یعنی اگر بخواهیم، از برهه مملو از مانع عبور کنیم، به فرمول اقتصادی نیاز نداریم و باید سیاستمان در قبال رابطه با کشورهای دنیا، به ویژه غرب‌ترمیم کنیم تا از این طریق راه ورود به بازارهای جهانی اقتصاد باز شود.
ساداتیان در پایان گفت: شرح این شرایط رأی به این می‌دهد که دولت چهاردهم باید دولتی باشد که وجهه تعامل گرا داشته باشد و اینطور نباشد که همکاری با روسیه و چین و همچنین برخی از کشورهای همسایه را برای تأمین منافع اقتصادی کافی بداند. البته سیاست کلی سیاست خارجی در سطوح بالای حاکمیتی تبیین می‌شود. با این حال، نمی‌توان حضور بادانش‌های حوزه دیپلماسی را نادیده گرفت.