دولت چهاردهم در دومینو آلودگی، فرسودگی، فرونشست شهرها

دانیال شلتوکی ریزی کارشناس شهرسازی: روزهای مهم انتخاب چهاردهمین رییس جمهوری جمهوری اسلامی ایران گذشت، در دوران انتخابات نامزدهای انتخاباتی نسبت به چالش‌هایی اعمم از بی‌توجهی شهرها به توسعه پایدار، اثرات تغییرات اقلیمی، فرونشست زمین در نقاط مختلف، کیفیت هوا و منابع طبیعی، گستردگی بی اندازه ترافیک مشخصاً در کلان شهرها، تنیدگی سبک زندگی ایرانی به خودرو شخصی، حمل و نقل عمومی ناکافی و فرسوده درون شهری چه در مقیاس خرد و چه در مقیاس کلان نسبتاً بی تفاوت عبور کردند.اما واقعاً این چالش‌ها چقدر مهم هستند که نامزدهای محترم نتوانستند حتی در حد چند ثانیه از وقت‌شان در رسانه ملی را به این مهم اختصاص بدهند؟طبق گزارش مرکز تحقیقات اتحادیه اروپا و آژانس محیط زیست هلند در اکتبر 2019، ایران جز ده کشوری است که 60 درصد دی اکسید کربن جهان را تولید می‌کند. در مقیاس خاورمیانه هم از نظر انتشار گازهای گلخانه‌ای رتبه اول از آنِ ماست. در مقیاس محلی اما به دلیل جزئیات بیشتر و میزان فراوانی دیتاها ابعاد بحران شگفت انگیزتر می‌شود، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست اعلام کرد، تعداد 7 میلیون خودرو در ایران به سن فرسودگی رسیده و میانگین فرسودگی حمل و نقل عمومی نیز به 80 درصد رسیده است.سلیمی معاون عملیات پلیس راهور فراجا با عنوان این مطلب که روزانه 20 میلیون تردد در سطح کلانشهر تهران انجام می‌شود، معقد است روزانه حدود 2300 سال عمر مردم در ترافیک شهر تهران از دست می‌رود، در حالی که 71 درصد این ترددها با وسایل نقلیه، تک‌سرنشین است. رئیس مرکز کنترل ترافیک پلیس هم می‌گوید در شهر تهران به ازای هر 2 نفر یک خودرو وجود دارد. حالا کمی از آلودگی، ریشه و تبعاتش فاصله بگیریم. اثرهای تغییر اقلیم بر ایران عمیق و در ساختارهای مختلف مثل کشاورزی، منابع آب، بهداشت عمومی و محیط‌زیست شهری دگرگونی ایجاد کرده است. فررونشست زمین هم طبق گفته مهدی زارع، استاد دانشگاه زمین شناسی در برخی مناطق ایران تا 100 برابر بیشتر از استانداردهای جهانی است. فرونشست به سازه‌های خطی آسیب میزند، ذخایر آب زیرزمینی را تحت شعاع قرار می‌دهد و منجر به بیابان زایی، سیل، سیلاب و فروچاله می‌شود.از این آمار به سادگی عبور نکنید! این دومینو آلودگی، فرسودگی، فرونشست و تغییرات اقلیمی همراه با اقدامات به اصطلاح برنامه ریزی شهری فقط دامنگیر پایتخت نیست بلکه در بسیاری از شهرها کم و زیاد ملموس است. نکته بسیار مهم اما فاصله کوتاه «اختلال» تا «انسداد» است. با توجه سرعت بالای این دومینو که امروز شاهدش هستیم، در آینده‌ای نزدیک باید انواع «انسداد» در نقطه به نقطه شهرها را تجربه کنیم.با توجه ابعاد مختلف این چالش‌ها و اثرگذاری آنها در اشکال متفاوت، بسیار مهم است که شخص اول دولت آینده در کنار راهبری حکمروایی محلی چه نگاهی به این فهرست با اهمیت بحران‌ها دارد؟ و آیا برنامه‌ای پاسخگو در بازه زمانی کوتاه مدت و بلند مدت برای این بحران‌های امروز و آینده آماده کرده است؟