مناقشه بر سرتخفیف نفتی

فرشید شکرخدایی کارشناس انرژی:در زمینه فروش نفت، ایران، روسیه و ونزوئلا از قبل نفت را به زیرقیمت می‌فروختند. این کشورها در این زمینه با هم رقابت می‌کردند و مشتری‌های آن‌ها امکان جابه‌جایی داشتند. هر سه این کشورها تحریم بودند و در ادامه ونزوئلا با توافقی که با آمریکا انجام داد، از بحث تحریم نفتی خارج شد.خروج ونزوئلا از تحریم، منجر شد که قدرت چانه‌زنی ایران و روسیه برای ارائه تخفیف‌ها بیشتر شود. اما در بازار نفت، ایران با روسیه رقابت می‌کند. در حالی که عنوان می‌شود که روسیه شریک راهبردی ایران است اما به دلیل صادرات بالای نفتی رقابت روسیه با ایران وجود دارد.در این مورد باید توجه کرد که شرکت‌های مشتری ایران متعدد هستند و پالایشگاه‌های متفاوتی نفت ایران را خریداری می‌کنند. بخش اعظم نفت صادرشده توسط ایران، تلفیق شده با نفت دیگران است و این تلفیق در روی دریا صورت می‌گیرد.این تلفیق شرط خریدار است که ابتدا با نفت دیگر کشورها تلفیق شود و بعد بارگیری شود. موضوع این است که رقم تخفیف مستقیمی که داده می‌شود، حدود 10 درصد است. اما موضوع اصلی این است که در هنگام انتقال وجه پول نفت به داخل کشور هم دو آسیب وجود دارد.یک موضوع این است که اگر کالا وارد شود، کالا از محل منابع ایران در کشور مقصد حساب می‌شود. برای مثال هندی‌ها برنج و چینی‌ها خودرو و موارد دیگری به جای نفت به ما می‌دهند.از سوی دیگر در قبال این تجارت، اهرم فشاری اتفاق نمی‌افتد. یعنی برای مثال اگر ایران 10 میلیارد دلار اهرم فشار داشته باشد، با یک لانگ کردیت 50 میلیارد دلاری می‌تواند واردات انجام دهد. اما این کشورها به‌ویژه چین، عین همان مبلغ را اعتبار می‌دهند و حتی دو برابر نیز حاضر نیستند خط اعتباری باز کنند. آن‌ها از پول خود ایران به ایران کالا می‌دهند و با توجه به این شرایط، امکان چانه‌زنی بر سر تخفیف وجود ندارد.از طرفی هم گویا ایران نقد خریداری می‌کند و این موضوع نیز آسیب دیگری به ایران وارد می‌کند. در برخی مواقع هم نیاز است که پول نفت وارد کشور شود و کارهای دیگری با آن انجام شود و آن جا نیز هزینه انتقال حدوداً بین پنج تا هفت درصد است. قسمت دیگری از هزینه هم موضوع سوختی است. این مشکلاتی که ممکن است به وجود بیاید، روی هزینه‌ها انباشت می‌شود.با حذف شدن تحریم‌ها، منابع صادراتی ایران از نفت حدود 30 درصد افزایش پیدا می‌کند. این موضوع هم به دلیل قدرت چانه‌زنی بهتر، قدرت انتقال بهتر و امکان اهرم کردن، ممکن می‌شود. من فکر می‌کنم که این عدد رقم واقع‌بینانه و درستی باشد.هزینه کل یعنی انتقال، جایگزینی و عدم اهرم‌شدن و.. روی هم 30 درصد است. اما تخفیف مستقیم 30 درصد نیست. حرف هر دو طرف صحیح است. آن‌ها می‌گویند ما 30 درصد تخفیف نمی‌دهیم که درست می‌گویند و از طرف دیگر عنوان می‌شود که هزینه تهاتر 30 درصد بالاتر است که این نیز درست است. در واقع مجموع این عوامل 30 درصد می‌شود.اگر تحریم‌ها برداشته و FATF نیز پذیرفته شود، درآمد ایران با فرض همین قیمت نفت، 30 درصد افزایش پیدا می‌کند.