سامان سفالگر روزنامه نگار: در روزهای گذشته، بسیاری از تحلیلگران و صاحب‌نظران، انتقادات مختلفی را علیه موضع‌گیری اخیر روسیه در همراهی با ادعاهای جمهوری آذربایجان در رابطه با ضرورت راه اندازی کریدور زنگزور و همراهی ایران و ارمنستان با این پروژه، مطرح کرده‌اند.
به گزارش «نقش اقتصاد»؛ در این راستا، به طور خاص برخی منابع رسانه‌ای مدعی شدند که روس‌ها بر رایزنی و صحبت با ایران و رفع نگرانی‌های این کشور در رابطه با پروژه مذکور تاکید کرده‌اند. با این حال، در بحبوحه سفر اخیر دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان به روسیه، این نکته مطرح شد که روسیه قطعاً ملاحظات ایران در رابطه کریدور زنگزور را مد نظر دارد و برای روابط خود با تهران، ارزش و اهمیت قابل توجهی قائل است. به بیان ساده‌تر، اینطور به نظر می‌رسد که پس از واکنش صریح مقام‌های ارشد کشورمان در رابطه با کریدور زنگزور و فشارهای جمهوری آذربایجان برای تحقق آن و طرح ادعاهای گوناگون در مورد همراهی روسیه با این پروژه، روس‌ها مواضع خود در این رابطه را تعدیل کرده‌اند.
جالب اینکه حتی اخبار مختلفی دال بر موافقت رئیس جمهوری روسیه با نهایی شدن توافق مشارکت راهبردی تهران-مسکو نیز به گوش می‌رسد.
در این راستا، باید توجه داشته باشیم که ورای تحولات مدت اخیر، کریدورهای ارتباطی ایران از اهمیت بسیار جدی برای روسیه برخوردارند و روس‌ها در این زمینه با محرک‌های جدی و قابل تاملی نیز رو به رو هستید. در این چهارچوب، به طور خاص می‌توان به 2 مشوق روس‌ها در استفاده از ظرفیت‌های قابل توجه کریدورهای ارتباطی ایران نیز اشاره کرد. اولاً، پس از آغاز جنگ اوکراین در فوریه سال 2022 میلادی تا به امروز، روس‌ها با نوعی انسداد ژئوپلیتیکی رو به رو شده‌اند.
این بدان معناست که مسیر و راه‌های تجاری و ارتباطی آن‌ها با اروپا و غرب، تحت تأثیر تحریم‌های گسترده‌ای که علیه روسیه تحمیل شده، تا حد زیادی مسدود شده است. از سوی دیگر، در حوزه کشورهای اسکاندیناوی نیز شاهد تشدید تنش‌ها میان روسیه و کشورهای این حوزه به ویژه فنلاند و سوئد هستیم و در ماه‌های گذشته جنجال‌های زیادی با محوریت پیوستن این دو کشور به سازمان ناتو مطرح شده است.
در رابطه با مسیرهای ارتباطی روسیه در جبهه شرقی نیز چینی‌ها علی رغم پیوندهای نزدیک با روسیه، احتیاط‌های خاص خود را در این رابطه لحاظ می‌کنند. موضوعی که تا حد زیادی تحت تأثیر پیوندهای جدی چین با اقتصادهای غربی است و تأثیرپذیری چینی‌ها در این رابطه از این دسته از کشورها را نشان می‌دهد. حال در این وضعیت، این ایران است که می‌تواند فرصت‌های ارتباطی قابل توجهی را به روس‌ها عرضه کند و به نوعی از خفگی ژئوپلیتیک روسیه جلوگیری کند. اساساً به همین دلیل هم است که می‌بینیم بحث توسعه همکاریهای ریلی و ارتباطی میان ایران و روسیه در سال‌های گذشته، شدت و سرعت بیشتری به خود گرفته است. نکته دیگر اینکه روسیه به خوبی می‌داند که در پشت صحنه اصرارهای جمهوری آذربایجان جهت اقتتاح کریدور زنگزوز، ناتو و قدرت‌های غربی قرار دارند.
در حقیقت، این دسته از بازیگران، افتتاح کریدور مذکور را به نوعی به مثابه دالان نفوذ خود به شرق ارزیابی می‌کنند. همان مساله ای که روس‌ها با توجه به نگرانی‌های مرتبط با آن اقدام به حمله به اوکراین کردند. در این رابطه صرفاً هم روسیه نگران نیست و چین نیز دیگر بازیگری است که قویاً نسبت به پروژه زنگزور حساس است. از این رو، روسیه دغدغه‌های جدی در مورد احتمال نفوذ ناتو و جهان غرب و البته ترکیه به حیات خلوت خود در آسیای مرکزی با استفاده از کریدور زنگزور دارد.
مساله ای که می‌تواند حامل چالش‌ها و تبعات امنیتی قابل توجهی علیه این کشور باشد و حوزه‌های بحران‌زای تازه‌ای را علیه آن ایجاد کند. این در حالی است که ایران به عنوان یک کشور مخالف با رویکرد و گفتمان قدرت‌های غربی، می‌تواند شریک و متحدی مطمئن و پایدار برای روسیه در درازمدت باشد و کریدورهای ارتباطی آن نیز فرصت‌های قابل ملاحظه‌ای را در اختیار مسکو قرار دهند. موضوعی که روس‌ها به خوبی از آن اطلاع دارند و اساساً همین مساله به یک چالش بزرگ برای قدرت‌های غربی تبدیل شده است.