ساریناسیف روزنامه نگار: با ورود اولین موج سرما به کشور، بار دیگر هراس از قطعی گاز صنایع و شبکه خانگی بالا گرفته است. شواهد حاکی از آن است که امسال نیز محدودیت‌ها به دنبال کمبود گاز ادامه خواهد یافت.
فصل سرما از راه رسید و بار دیگر کمبود انرژی در کشور نمایان شد. مردمی که تازه می‌توانستند اندکی به خاطر قطع نشدن پی‌درپی برق نفس تازه‌ای بکشند، حال باید نگران قطعی گاز باشند. با توجه به وضعیت بحرانی کمبود گاز در کشور، شاید دیگر قطعی برق و گاز، تفکیک‌پذیر به فصول گرم و سرد سال نباشد.
پس از ورود اولین موج سرما به کشور خبری مبنی بر قطعی گاز برخی از شهرهای استان اصفهان منتشر شده است. بر اساس اعلام شرکت گاز استان اصفهان، روز سه‌شنبه سوم مهرماه در برخی از مناطق شهرهای اصفهان و «درچه» به علت تعمیرات، شبکه جریان گاز قطع شد و حال روز سه‌شنبه دهم مهرماه نیز جریان گاز به علت تعمیرات در دو شهرستان «شهرضا» و «آران و بیدگل» اصفهان قطع خواهد شد.
حسن موسوی، سرپرست روابط عمومی شرکت ملی گاز، در پاسخ به چرایی قطعی گاز شهرهای استان اصفهان به تجارت‌نیوز گفت: «بر اساس نیاز جامعه، درخواست گازرسانی همیشه وجود دارد و این قطعی‌ها در راستای توسعه گازرسانی است. محله‌ها و خانه‌های جدید در شهرها، درخواست اشتراک گاز دارند. این موضوع نیازمند شبکه‌گذاری، اشتراک‌پذیری و نهایتاً برقراری شبکه گاز است.»
او ادامه داد: «لوله‌های شبکه گاز، حاوی گاز بوده و برای گازرسانی مشترک جدید نیاز است که گاز موجود در شبکه مدیریت و مهار شود. برای محله‌ها و شبکه‌های جدید نیاز است گاز چند خیابان یا محله قطع شود تا بتوان اشتراک‌پذیری جدید را انجام داد و جریان گاز برای مشترکان جدید برقرار شود.»
به گفته موسوی، این قطعی‌ها که به صورت محدود و با برنامه‌ریزی پیشین انجام می‌شود، با هدف پاسخگویی به نیازهای مردم و توسعه شبکه اعمال می‌شود.
همچنان مدیریت مصرف تنها راهکار شرکت ملی گاز است
با شروع فصل سرما، موضوع ناترازی یا به بیان دقیق‌تر، کمبود گاز، بار دیگر مطرح شده است. موسوی در پاسخ به این سؤال که چه تمهیداتی از سوی شرکت ملی گاز به منظور رفع کمبود گاز انجام شده است توضیح داد: «ظرفیت تولید گاز مشخص است و در طرف مقابل در زمستان، میزان مصرف از سمت مشترکان افزایش می‌یابد. میزان تولید و میزان درخواست مشترکان، برابری ندارد و همیشه اختلافی وجود دارد. برنامه شرکت ملی گاز این است که با اولویت‌بندی و مدیریت، گاز مبادی ذی‌ربط تأمین شود.»
او درباره قطعی گاز صنایع افزود: «بر اساس قراردادی که با صنایع و مشترکان خاص بسته می‌شود، پنج ماه از سال یعنی همان فصول سرد سال باید از سوخت جایگزین استفاده کنند. این موضوع در قرارداد ذکر شده و سوخت جایگزین از طریق محدودیت گاز صنایع به صورت پایدار تأمین می‌شود. تأمین گاز شبکه خانگی، نانوایی‌ها و مشترکان خاص، اولویت شرکت ملی گاز ایران است و تلاش می‌شود که گاز این مشترکان قطع نشود.»موسوی در مورد ارائه برنامه قطعی گاز به صنایع تشریح کرد: «اختلافی که بین تولید و مصرف وجود دارد، با دو روش قابل حل است: افزایش تولید یا کاهش مصرف. افزایش تولید در حیطه وظیفه کاری این شرکت نیست و مربوط به مبادی بالادستی می‌شود. اما در مورد کاهش مصرف و بهینه‌سازی مصرف، شرکت ملی گاز در راستای مسئولیت اجتماعی خود، هرساله برنامه‌هایی را تدوین و از طریق رسانه‌ها و برنامه‌های خاص، مشترکان را ترغیب می‌کند تا نکات مصرف بهینه را رعایت کنند. از این طریق می‌توان مصرف گاز را در بخش خانگی کاهش داد تا در ازای آن، محدودیت بخش‌های دیگر مانند صنایع کمتر شود. این برنامه به مرور زمان و با همکاری مردم، منجر به کاهش فاصله تولید و مصرف گاز خواهد شد».
افزایش مازوت‌سوزی به دنبال کمبود گاز
موسوی در حالی درباره استفاده از سوخت جایگزین صحبت می‌کند که پیشتر ساناز جعفرزاده، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی، در گفتگو با ایرنا نسبت به استفاده از این سوخت هشدار داده بود. او درباره مشکل تأمین خوراک نیروگاه‌ها گفت: «اگر تخصیص گاز به نیروگاه‌ها قبل از شروع پیک مصرف گاز رخ ندهد و در دو ماه مهر و آبان، نتوان مصرف سوخت مایع به‌ویژه نفت‌گاز را در نیروگاه‌ها صفر کرد و تمرکز بر ذخیره‌سازی انجام نشود، به طور قطع زمستان سختی برای تولید پایدار برق نیروگاه‌ها خواهد بود.»
او همچنین از افزایش دو برابری مصرف مازوت در نیروگاه‌ها نسبت به سال گذشته خبر داده است.
این بحران نتیجه سیاست‌های کلان مدیریتی در حوزه گاز است. بنا بر گفته سرپرست روابط عمومی شرکت ملی گاز، علناً صنایع و بخش‌های خاص مکلف شده‌اند از سوخت جایگزین استفاده کنند. به نظر می‌رسد نیروگاه‌های حرارتی که مجبور به استفاده از مازوت شده‌اند هم از بخش‌های خاص کشور محسوب می‌شوند!
این در حالی است که استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها و صنایع، مشکلات بزرگی به وجود آورده است. پیروز حناچی، شهردار پیشین تهران، اخیراً توضیح داد: «در زمستان‌ها معمولاً صنایع چاره‌ای جز مازوت‌سوزی ندارند و اگر تدبیری اندیشیده نشود، شرایط بدتر هم می‌شود و مازوت‌سوزی به بهار و تابستان هم می‌رسد. در حال حاضر، 40 درصد از آلودگی هوا مربوط به ذرات ثابت است که همان صنایع و نیروگاه‌ها را دربر می‌گیرد. همچنین سالانه هفت هزار نفر در تهران بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.»
اما با توجه به مشکلات متعدد مازوت‌سوزی، به نظر می‌رسد راهکار شرکت ملی گاز برای صنایع و نیروگاه‌ها، همواره استفاده از سوخت‌های جایگزین است. سوخت جایگزین معنایی جز مازوت ندارد که تاکنون مشکلات اسفناکی پدید آورده است.
ضرورت توجه به میادین گازی با در نظر گرفتن برنامه هفتم توسعه
حال که راهکار مدیریت مصرف تا این حد مشکلات کلان ایجاد کرده، چرا مبادی بالادستی قادر به جبران ناترازی گاز از طریق افزایش تولید نیستند؟ چرایی این موضوع را می‌توان در افت فشار میادین گازی یافت. میادینی که در برنامه هفتم توسعه درباره ضرورت توسعه‌شان صحبت‌های زیادی شده است.
مطابق برنامه هفتم توسعه، دولت با گسترش مخازن ذخیره‌سازی گاز می‌تواند تاحدی کمبود گاز را برطرف کند. تعیین تکلیف میادین مشترک نفت و گاز نیز از مواردی است که برنامه هفتم توسعه به آن اشاره کرده و در همین زمینه، عقد قراردادهای بهره‌برداری مشترک از میادین و همکاری با کشورها منطقه، بالاخص عراق، قطر، عربستان سعودی، ترکمنستان و امارات را پیشنهاد داده است. این همکاری‌ها در نهایت می‌تواند ظرفیت تبدیل ایران به هاب گازی منطقه را به ارمغان آورد.
شایان ذکر است بهره‌برداری از میادین مشترک گازی، مستلزم سرمایه‌گذاری و بهبود روابط بین‌الملل است. حال باید پرسید آیا ذی‌نفعان به منظور بهره‌برداری از این میادین مشترک و افزایش ذخیره گاز، اقدامی انجام خواهند داد یا همچنان قرار است راهکار ناکارای مدیریت مصرف در زمینه تأمین گاز پیاده شود؟ به نظر می‌رسد پاسخ مشخص است.
در همین زمینه، شرکت توانیر که خود ناتوان از تأمین برق مصرفی مورد نیاز در فصل تابستان بود، در اطلاعیه‌ای با اشاره به کاهش دمای هوا و افزایش مصرف گاز طبیعی، بر ضرورت مدیریت مصرف گاز برای حفظ ذخایر سوخت نیروگاهی تاکید کرد. شاید بهتر باشد این شرکت به جای نصیحت مردم، اقدام به توسعه ظرفیت نیروگاهی و افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر کند تا گاز کشور در نیروگاه‌های حرارتی ناکارآمد و کم‌بازده هدر نرود.