سارینا سیف روزنامه نگار: میدان گازی پارس جنوبی و نقش آن برای جبران ناترازی گاز مسئله‌ای مهم برای ایران به شمار می‌رود. به همین جهت، میدان گازی پارس جنوبی به چالشی جدی برای وزارت نفت تبدیل شده است.
میدان گازی پارس جنوبی بزرگ‌ترین میدان مشترک گازی جهان به شمار می‌رود. این میدان که در خلیج‌فارس واقع شده، بین ایران و قطر مشترک است. نکته مورد توجه آن است که میزان تولید در میدان گازی پارس جنوبی، همواره موضوعی مورد مناقشه بوده است.
با فرا رسیدن روزهای سرد سال، برخی کارشناسان بر این عقیده‌اند که اگر دولت بتواند بهره‌برداری درستی از این میدان گازی داشته باشد می‌تواند تا حدودی ناترازی گاز را جبران کند.
در همین زمینه چندی پیش رئیس اتاق بازرگانی تهران به محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهوری و محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت با استناد به گزارش کمیسیون انرژی و محیط‌زیست نظر کارشناسی خود را ارائه داد.
منبع تأمین بیش از 70 درصد از گاز تولیدی کشور
بر اساس این گزارش، حجم ذخایر درجای گاز میدان پارس جنوبی، حدود 50 تریلیون مترمکعب برآورد می‌شود. حدود 3700 کیلومتر مربع این میدان در آب‌های ایران و حدود 6000 کیلومتر مربع آن در آب‌های قطر قرار دارد.
طبق برآوردهای اولیه سهم ایران از این میدان حدود 14 تریلیون مترمکعب و سهم قطر حدود 37 تریلیون مترمکعب است. البته در آخرین مطالعاتی که توسط شرکت نفت و گاز پارس صورت گرفته، حجم ذخایر کشور کمتر از برآورد اولیه و حدود 11.5 تریلیون مترمکعب تخمین زده شده است.در حال حاضر این میدان گازی، منبع تأمین بیش از 70 درصد از گاز تولیدی کشور است و با توجه به سهم بیش از 70 درصدی گاز طبیعی در تأمین انرژی کشور، می‌توان گفت که این میدان به‌تنهایی بیش از نصف انرژی مصرفی کشور را تأمین می‌کند.علاوه بر تأمین انرژی، ادامه فعالیت بسیاری از صنایع پایین‌دستی که خوراک ورودی آنها از این میدان بوده نیز وابسته به تولیدات این میدان گازی است.میدان پارس جنوبی با افت فشار روبه‌روست و این موضوع به گمانه‌زنی‌ها در رابطه با افت تولید آن دامن می‌زند. افت تولید احتمالی آن، موضوع تأمین پایدار انرژی کشور و ادامه حیات صنایع وابسته به تولیدات این میدان را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
بر اساس راهکارهای ارائه‌شده توسط کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران، تشکیل معاونت عالی انرژی زیر نظر مستقیم ریاست جمهوری، ورود بخش خصوصی حقیقی به موضوع واردات تجهیزات سنگین و استراتژیک صنعت نفت، خنثی‌سازی تحریم‌های بین‌المللی و اصلاح سبد انرژی مصرفی کشور به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر و اصلاح الگوی مصرف به عنوان راهکارهای برون‌رفت از ناترازی گاز مطرح شده است.
میدان پارس جنوبی چالش جدی وزارت نفت
محمود خاقانی، کارشناس انرژی، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز در رابطه با کاهش تولید در میدان پارس جنوبی عنوان کرد: این موضوع که چه میزان کاهش تولید در میدان گازی پارس جنوبی ممکن است اتفاق بیفتد، نیاز به مطالعات فنی و ارزیابی‌های بسیار پیچیده با کمک هوش مصنوعی و دیگر فناوری‌ها دارد که متاسفانه در صنعت نفت ایران تا حدود زیادی این فناوری‌های نو وجود ندارد. میدان گازی پارس جنوبی، یک چالش بزرگ برای وزیر نفت دولت چهاردهم خواهد بود.وی افزود: پیش‌تر وزیر نفت دولت سیزدهم اعلام کرده بود که روزانه یک میلیون و 400 هزار بشکه نفت فروخته می‌شود. اما از سوی دیگر رئیس مجلس یازدهم عنوان کرده بود که قیمت نفت ریزش 30 درصدی دارد. در چنین شرایطی، طبیعی است که در فازهای مختلف پارس جنوبی، فناوری‌های نو وارد نشود و جذب سرمایه اتفاق نیوفتد.
نبود سرمایه‌گذار و مشکل تکنولوژیک
خاقانی در مورد افت فشار در میدان گازی پارس جنوبی تصریح کرد: افت فشار طبیعی، دائم در میدان گازی پارس جنوبی اتفاق می‌افتد و ایران نتوانسته است ابزارها و تکنولوژی‌هایی را به کار بگیرد که فشار خروجی گاز از مخزن حفظ شود. نمونه آن فاز 11 پارس جنوبی است. فاز 11 پارس جنوبی از نظر ساختار زیرزمینی و مخزن‌های گاز، یکی از پیچیده‌ترین و مشکل‌ترین مخازن زیرزمینی گاز طبیعی است که قرارداد آن با همکاری شرکت توتال و شرکت بین‌المللی سینوپک چین در دولت یازدهم بسته شد.
او اضافه کرد: در جریان فعالیت دولت دوازدهم که آمریکا از برجام خارج شد، توتال نیز به تعهدات خود پایبند نماند. از سوی دیگر، وزیر نفت دولت دوازدهم به چینی‌ها اعلام کرد که 100 درصد این میدان تحویل آنان می‌شود تا بتوانند تولید مخزن را بالا ببرند. اما دولت چین و شرکت سینوپک چین اعلام کردند که تکنولوژی لازم را ندارند. به همین ترتیب ایران با شرکت توتال شریک شد اما آنها نیز همکاری نکردند.
وی خاطرنشان کرد: برنامه‌ریزی انتقال سکوی فاز 12 به محل 11 قبل از دولت سیزدهم انجام شده بود. اما وزیر نفت دولت سیزدهم مدعی شد که از صفر تا صد این میدان در دولت سیزدهم انجام شده است و ناترازی گازی وجود ندارد. چندی نگذشت که پس از این انتقال، سکوت اختیار کردند و دیگر مشخص نیست که وضع فاز 11 در چه حالتی است و میزان تولید در روز چقدر است.
به گفته خاقانی این موضوع نشان می‌دهد که وزیر نفت در این زمینه اغراق کرده است. آنها زمانی که با واقعیت‌های مخزن مواجه شدند، متوجه پیچیدگی ماجرا شدند. حال سؤال آن جا است که چرا تولید فاز 12 متوقف شد و چرا فازهای دیگر در حال فروکش هستند؟
این کارشناس انرژی تشریح کرد: در خشکی هم مخازن بسیاری به دلیل نداشتن دانش لازم، دیگر قابلیت تولید ندارند. این‌ها مشکلاتی هستند که دولت چهاردهم با آن مواجه خواهد شد. وزیر نفت با دو چالش بزرگ روبه‌رو خواهد بود. یک چالش همان جلب و جذب سرمایه‌گذاری خارجی به صورت فناوری‌هاست. موضوع بعدی خرید محصول توسط سرمایه‌گذار است.
خاقانی در رابطه با مشکلات سرمایه‌گذاری در صنعت نفت عنوان کرد: به دلیل قیمت پایین گاز، کسی که در میادین گازی سرمایه‌گذاری می‌کند، هزینه بالا و ضرر و زیان زیادی را متحمل شود. اگر گاز را ارزان بفروشند، برای سرمایه‌گذار صرفه اقتصادی ندارد. در ایران تنها نفت ارزان فروخته نمی‌شود. در شرایط تحریمی، گاز نیز ارزان فروخته می‌شود؛ هم به پتروشیمی‌ها و هم به کشورهای همسایه.
او خاطرنشان کرد: اگر دولت چهاردهم برای عبور از شرایط تحریمی و خروج از فهرست سیاه FATF چاره‌ای نیندیشد و وضع به همین منوال ادامه پیدا کند، قادر به انجام کاری نخواهد بود. وزیر نفت نیز برای پیشبرد برنامه‌هایی که منافع ملی را در پی داشته باشد باید در همین زمین گام بردارد