حسین خانمحمدی کارشناس ارشد شهرسازی: فضای سبز شهری به عنوان ریه‌های تنفسی شهرها شناخته می‌شود. این فضاها نه تنها زیبایی بصری به شهرها می‌بخشند بلکه نقش بسیار مهمی در بهبود کیفیت هوا، کاهش آلودگی صوتی، تنظیم دمای هوا و افزایش کیفیت زندگی شهروندان ایفا می‌کنند. با توجه به افزایش روزافزون جمعیت شهری و صنعتی شدن، اهمیت حفظ و گسترش فضای سبز بیش از پیش احساس می‌شود. در این مقاله، به بررسی نقش فضای سبز در کاهش آلودگی محیط زیست شهری، چالش‌های موجود در این زمینه و راهکارهای بهبود وضعیت پرداخته می‌شود.
فضای سبز به روش‌های مختلفی در کاهش آلودگی محیط زیست شهری موثر است؛ گیاهان با جذب آلاینده‌های هوا مانند دی‌اکسیدکربن، ذرات معلق و برخی گازهای سمی، به تصفیه هوا کمک می‌کنند و اکسیژن تولید می‌کنند. درختان و گیاهان با جذب صدا نیز به کاهش آلودگی صوتی در مناطق پرتردد کمک می‌کنند. فضای سبز با ایجاد سایه، کاهش سرعت باد و افزایش رطوبت نسبی، به تنظیم دمای هوا و ایجاد محیطی خنک‌تر در مناطق شهری کمک می‌کند. برگ‌های گیاهان به عنوان تله‌ای برای گرد و غبار عمل و از انتشار آن در هوا جلوگیری می‌کنند. فضای سبز با کاهش دمای سطح زمین، به کاهش پدیده جزیره گرمایی شهری کمک می‌کند.
چالش‌های موجود در توسعه فضای سبز شهری
رشد سریع شهرها و افزایش ساخت و ساز، منجر به کاهش فضاهای سبز شهری شده است. اختصاص بودجه کافی برای ایجاد و نگهداری از فضاهای سبز، یکی از چالش‌های مهم در بسیاری از شهرهاست. عدم آگاهی شهروندان از اهمیت فضای سبز و نقش آن در بهبود محیط زیست، مانعی برای مشارکت عمومی در توسعه فضای سبز است. مدیریت نادرست فضاهای سبز موجود، از جمله آبیاری بیش از حد، استفاده از گونه‌های گیاهی نامناسب و عدم نگهداری مناسب، باعث کاهش کارایی این فضاها می‌شود.
راهکارهای بهبود وضعیت حوزه فضای سبز
توسعه فضاهای سبز عمودی: با توجه به محدودیت فضا در شهرها، توسعه فضاهای سبز عمودی مانند دیوارهای سبز و بام‌های سبز، می‌تواند راهکاری موثر برای افزایش فضای سبز باشد. استفاده از گونه‌های گیاهی بومی: استفاده از گونه‌های گیاهی بومی، علاوه بر سازگاری با شرایط اقلیمی منطقه، به کاهش هزینه‌های نگهداری و افزایش تنوع زیستی کمک می‌کند. تشویق مشارکت مردمی: برگزاری کارگاه‌های آموزشی، ایجاد کمپین‌های اطلاع‌رسانی و مشارکت دادن شهروندان در طراحی و نگهداری از فضاهای سبز، می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی و مشارکت مردمی کمک کند.
توسعه پارک‌ها و بوستان‌های محله‌ای: ایجاد پارک‌ها و بوستان‌های محله‌ای، دسترسی شهروندان به فضاهای سبز را آسان‌تر کرده و باعث افزایش استفاده از این فضاها می‌شود. توجه به کیفیت هوا: انتخاب گونه‌های گیاهی با توانایی بالای جذب آلاینده‌ها و تولید اکسیژن، می‌تواند به بهبود کیفیت هوای مناطق شهری کمک کند. ایجاد شبکه‌های پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری: ایجاد شبکه‌های پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری در اطراف فضاهای سبز، باعث تشویق مردم به استفاده از این فضاها و کاهش استفاده از وسایل نقلیه موتوری می‌شود.
توسعه فضاهای سبز در مدارس و دانشگاه‌ها: ایجاد فضاهای سبز در مدارس و دانشگاه‌ها، به آموزش اهمیت محیط زیست به نسل جوان کمک می‌کند و باعث ایجاد نگرش مثبت نسبت به فضای سبز می‌شود.
فضای سبز شهری نقش بسیار مهمی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان و کاهش آلودگی محیط زیست دارد. با توجه به چالش‌های موجود، توسعه و نگهداری از فضاهای سبز نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، مشارکت همه‌جانبه و استفاده از راهکارهای نوین است. با اجرای راهکارهای پیشنهادی، می‌توانیم شهرهایی سالم‌تر، پاک‌تر و زیباتر داشته باشیم.