سیاست اشتباه ارزپاشی

علی سعدوندی پژوهشگر اقتصادی: بانک مرکزی و دولت چهاردهم در راستای اجرای سیاست‌های مقابله با رانت و فساد و همچنمین سیاست‌های ضد تورمی، بازار ارز تجاری را از 24 آذر به طور رسمی راه‌اندازی کرده‌اند؛ بازاری که قرار است به تدریج بازیگران بازار ارز نیمایی به آن ملحق شوند تا سیاست حذف نرخ‌های متعدد ارز در کشور، مسیر خود را پیدا کند. اما مضرات ارز چند نرخی بسیار است و باید به سمت ارز تک نرخی شنارور حرکت کنیم تا از توزیع رانت ارزی جلوگیری شود. باید بانک مرکزی هم در این زمینه همگام با دولت و همراستا با سیاست‌های کلان بانکی دولت حرکت کند و سیاست گذار همواره باید به موضوع رانت حساس باشد زیرا رانت به فساد گسترده می‌انجامد همانگونه که رانت ارزی به فساد انجامیده است.از سوی دیگر سامانه نیما، محملی برای فرار سرمایه و فساد گسترده تبدیل شده بود و افراد برای اینکه از محل ارز نیمایی منافع مادی خود را به دست بیاورند، حاضر بودند مبالغ زیادی خرج کنند تا در لیست واردکنندگان قرار گیرد؛ بنابراین می‌توان گفت سامانه نیما موجب فساد شده بود و هیچ کارکرد مثبتی نداشت. البته ادعا می‌شد ارز نیمایی با هدف دفاع از مستضعفان و اقشار کم‌درآمد ایجاده شده است اما دقیقاً کارکرد برعکس داشت و وضعیت خط فقر در سال‌های گذشته به ضرر اقشار آسیب‌پذیر و دهک‌های پایین‌تر، جابجا شده است.در چند سال گذشته افرادی که با این سیاست به جرگه افراد فقیر پیوسته‌اند، افزایش یافته است و در این راستا سیاست حرکت به سمت حذف ارز نیما از سوی بانک مرکزی سیاست کاملاً معقولی بود. از این رو بسیاری از اقتصاددانان توصیه می‌کنند دولت یا بانک مرکزی منابع خود را در جهت تغییر بازار ارز استفاده نکند زیرا به دلیل غفلت از سیاست‌های پولی منسجم در جهت کنترل تورم، بدترین وضعیت تورمی را در سال‌های قبل داشته‌ایم. برخی اقتصاددانان نیز توصیه می‌کنند منابع محدود ارزی بانک مرکزی و دولت به جای اینکه در حهت کنترل تورم هزینه شود، در جهت کنترل بازار ارز به کار رود که در پاسخ به این گروه باید گفت این سیاست جواب نمی‌دهد.باید پذیرفت که بازار ارز با شاخص‌های اقتصاد کلان بخصوص تورم در ارتباط است و اگر شما تورم را کنترل کردید بازار ارز هم کنترل می‌شود؛ اگر بازار ارز را به صورت مصنوعی سرکوب کردید، نه تنها بازار ارز کنترل نمی‌شود بلکه برای فرار سرمایه از کشور هم یارانه می‌دهید. همچنین درباره مخالفت برخی نمایندگان مجلس با سیاست ترک نرخی شدن ارز به دلیل اینکه ممکن است در آینده تورم ایجاد کند، باید اذعان داشت ما هم اکنون شاهد تورم سنگینی هستیم که علت آن سیاست‌های نمایندگان مجلس بوده و طرفدار این سیاست‌های اشتباه بودند که شاهد گسترش شدیدی فقر در کشور در سال‌های گذشته بودیم؛ برخی از آنها به مسائلی ورود می‌کنند که مطلقاً آشنایی ندارند و به افراد دیگری که تحت عنوان اقتصاددان شناخته می‌شوند، ارجاع می‌دهند. ناگفته پیداست بدترین سیاست‌های تورمی را در سال‌های گذشته دنبال کرده‌ایم، تجربه نشان داده که سیاست‌های گذشته شکست خورده است و نباید دوباره به روش‌های پیشین باز گردیم.من معتقدم مهمترین علت تورم‌های سال‌های گذشته، سیاست اشتباه ارزی بوده است، اگر قرار است از اقشار آسیب‌پذیر حمایت شود نباید رانت به افراد دیگر داده شود تا پول را از کشور خارج کنند و در کشورهای دیگر برای خود خانه‌های لوکس دست و پا کنند. این چه سیاستی است که به اسم حمایت از اقشار آسیب‌پذیر اجرا می‌شود؟ چرا همچنان به نهاده‌های تولید یارانه ارزی داده می‌شود آن هم در حالی که قیمت در بازار بر اساس قیمت تمام‌شده تولید تعیین نمی‌شود بلکه بر اساس عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود.