محمد جواد خلیلی روزنامه نگار: واردات نفت چین از ایران در ماه مارس با روندی افزایشی همراه خواهد بود چرا که کشتی‌های جدیدی که تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار ندارند، وارد این تجارت شده‌اند. این مسئله باعث شده تا جایگزینی نفتکش‌های تحریم‌شده با ناوگان جدید، روند صادرات نفت ایران را تسهیل کند. به گزارش «نقش اقتصاد» طی ماه‌های اخیر به دلیل فشارهای تحریمی و محدودیت‌های لجستیکی، صادرات نفت ایران به چین دچار نوسان شده بود اما اکنون به نظر می‌رسد که با استفاده از راهکارهای جایگزین، جریان صادرات نفت ایران بار دیگر در مسیر صعودی قرار گرفته است. چین که بزرگ‌ترین واردکننده نفت در جهان محسوب می‌شود، به دنبال متنوع‌سازی منابع انرژی خود است و ایران با ارائه تخفیف‌های ویژه و مسیرهای جایگزین حمل‌ونقل، جایگاه خود را در بازار این کشور تثبیت کرده است. این افزایش واردات، می‌تواند نشانه‌ای از رشد تدریجی مبادلات تجاری میان دو کشور باشد که در سال‌های اخیر تحت‌تأثیر تحریم‌های آمریکا محدود شده بود.
افزایش قابل‌توجه حجم صادرات نفت ایران
به گزارش روزنامه «نقش اقتصاد» بر اساس داده‌های منتشر شده از سوی مؤسسه ورتکسا، میزان خرید نفت ایران توسط چین که در ژانویه به کمتر از روزانه 800 هزار بشکه کاهش یافته بود، در بازه زمانی 1 تا 20 فوریه به 1.4 میلیون بشکه در روز افزایش یافته است این افزایش نشان‌دهنده بهبود شرایط صادرات نفت ایران و افزایش تقاضای چین برای نفت خام ارزان‌قیمت است. در ماه‌های گذشته، گزارش‌هایی مبنی بر کاهش خرید نفت ایران توسط پالایشگاه‌های چینی منتشر شده بود اما با ورود کشتی‌های جدید و تغییر در مسیرهای حمل‌ونقل، این روند تغییر کرده است. برخی تحلیلگران معتقدند که افزایش واردات نفت ایران از سوی چین، می‌تواند ناشی از تلاش این کشور برای کاهش وابستگی به عرضه‌کنندگان سنتی مانند عربستان و روسیه باشد. در شرایطی که بازار جهانی نفت با نوسانات قیمتی و تغییرات در توازن عرضه و تقاضا مواجه است، چین به دنبال تأمین پایدار و مقرون‌به‌صرفه انرژی برای اقتصاد خود است و ایران در این معادله نقش مهمی ایفا می‌کند.
تناقض در آمارهای صادراتی
در حالی که گزارش‌های متفاوتی درباره میزان دقیق صادرات نفت ایران منتشر شده است، داده‌های مؤسسه کپلر نشان می‌دهد که خرید نفت ایران توسط چین در ماه فوریه به روزانه 771 هزار بشکه رسیده که نسبت به 692 هزار بشکه در ژانویه افزایش داشته است. این ارقام با آنچه بلومبرگ پیش‌تر گزارش داده بود، تفاوت محسوسی دارد. بلومبرگ مدعی شده بود که میزان صادرات نفت ایران به چین در ماه فوریه به روزانه 1.74 میلیون بشکه رسیده است اما رویترز این ادعا را رد کرده است. چنین تناقض‌هایی در برآورد میزان صادرات ایران نشان‌دهنده پیچیدگی‌های موجود در بازار نفت است. ایران برای دور زدن تحریم‌ها از روش‌هایی مانند خاموش‌کردن سیستم‌های ردیابی نفتکش‌ها، استفاده از واسطه‌ها و تغییر نام کشتی‌ها بهره می‌برد که این مسئله ردیابی دقیق صادرات نفت این کشور را دشوار می‌کند. علاوه بر این برخی از محموله‌های نفت ایران به شکل محموله‌های نفت سایر کشورها وارد چین می‌شود که باعث اختلاف در برآورد میزان واقعی صادرات ایران شده است.
نفتکش‌های غیرتحریمی، بازیگر جدید در تجارت نفت
یکی از مهم‌ترین عواملی که به افزایش صادرات نفت ایران کمک کرده است ورود نفتکش‌های غیرتحریمی به این چرخه تجاری است. در ماه‌های اخیر، تعدادی از کشتی‌هایی که تحت تحریم‌های آمریکا قرار ندارند، جایگزین نفتکش‌های قدیمی ایران شده‌اند. این موضوع باعث شده تا فرآیند حمل‌ونقل نفت ایران روان‌تر شده و ریسک‌های ناشی از توقیف یا رهگیری محموله‌های نفتی کاهش یابد. به گفته کارشناسان، استفاده از این کشتی‌ها می‌تواند به افزایش پایداری صادرات نفت ایران کمک کند و سهم این کشور را در بازار چین تثبیت نماید. با توجه به اینکه ایران همچنان تحت تحریم‌های شدید اقتصادی قرار دارد، بهره‌گیری از چنین روش‌هایی می‌تواند یک راهکار مؤثر برای حفظ جریان درآمدهای نفتی باشد. در عین حال، این تغییرات نشان‌دهنده آن است که ایران همچنان به دنبال راه‌هایی برای دور زدن محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی واشنگتن است و قصد ندارد سهم خود را در بازارهای بین‌المللی از دست بدهد.
تداوم همکاری ایران و چین در حوزه انرژی
افزایش واردات نفت ایران از سوی چین، بخشی از همکاری گسترده‌تر دو کشور در حوزه انرژی محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر، چین یکی از اصلی‌ترین شرکای تجاری ایران بوده و تلاش کرده است تا با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی ایران، جایگاه خود را در صنعت نفت و گاز این کشور تقویت کند. توافق 25 ساله همکاری‌های راهبردی میان دو کشور نیز بر این همکاری‌ها تأثیرگذار بوده است و بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که چین تمایل دارد تا از ظرفیت‌های ایران به عنوان یک تأمین‌کننده قابل‌اتکا در بلندمدت استفاده کند. هرچند که تحریم‌های آمریکا همچنان یکی از چالش‌های اساسی در روابط اقتصادی دو کشور محسوب می‌شود اما به نظر می‌رسد که ایران و چین راه‌هایی برای ادامه همکاری‌های نفتی خود یافته‌اند اگر این روند ادامه پیدا کند، ایران می‌تواند یکی از بازیگران مهم بازار انرژی شرق آسیا باقی بماند و در مقابل، چین نیز از یک منبع تأمین انرژی پایدار با قیمت رقابتی بهره‌مند خواهد شد.
آیا صادرات نفت ایران به چین پایدار خواهد ماند؟
با توجه به شرایط فعلی، پیش‌بینی می‌شود که صادرات نفت ایران به چین در ماه‌های آینده همچنان در سطح بالایی باقی بماند. با این حال، برخی متغیرها می‌توانند بر این روند تأثیر بگذارند. از یک سو، تحریم‌های احتمالی جدید از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا می‌تواند بر تجارت نفت ایران سایه بیندازد. از سوی دیگر، نوسانات قیمت جهانی نفت و تغییرات در سیاست‌های انرژی چین ممکن است بر میزان واردات این کشور از ایران تأثیر بگذارد. در عین حال، کشورهای دیگر مانند روسیه و عربستان نیز به دنبال افزایش سهم خود در بازار نفت چین هستند که می‌تواند رقابت را برای ایران دشوارتر کند. با این وجود، اگر ایران بتواند مسیرهای جدیدی برای حمل‌ونقل نفت خود بیابد و از تخفیف‌های قیمتی به عنوان یک ابزار رقابتی استفاده کند، می‌تواند جایگاه خود را در این بازار حفظ کند. به طور کلی آینده صادرات نفت ایران به چین وابسته به تعاملات بین‌المللی، سیاست‌های تحریمی و توانایی ایران در مدیریت چالش‌های موجود خواهد بود.