بابک زنجانی به اقتصاد ایران بازگشته است. چهره‌ای جنجالی که نامش از یکشنبه سیاه مجلس بر سر زبان‌ها افتاد؛ حالا بار دیگر از خود عکس منتشر می‌کند و خبر از بازگشتش به اقتصاد ایران می‌دهد. چهره‌ای جنجالی که دستکم برای بیش از یک دهه از عمر خود را بنا بر اعلام اخبار رسمی مقامات قضایی کشور باید در زندان سپری کرده باشد اما حالا به نظر می‌رسد که پردبدبه‌تر از همیشه به اقتصاد ایران بازگشته باشد.
بابک زنجانی ریلی به اقتصاد بازگشت
در این بین اما انتشار خبر سرمایه‌گذاری 64 همتی در شبکه ریلی کشور می‌توانست خبری جذاب و جنجالی باشد اما یک بمب خبری درون این خبر ناگهان همه چیز را به حاشیه برد. بمب خبری این بود که از دو شرکتی که قرار است سرمایه‌گذاری 64 هزار میلیارد تومانی در حوزه ریلی ایران را انجام دهند، یکی از شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری 61 هزار میلیارد تومان از اساس منتسب به گروه سرمایه‌گذاری بابک زنجانی است. به این ترتیب بود که شرکت منتسب به بابک زنجانی به نام «دات‌وان» روز 31 فرودین در مراسمی با حضور فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی دو تفاهم‌نامه ریلی 64 هزار میلیارد تومانی با شرکت راه آهن امضا کرد. اولین تفاهم‌نامه به ارزش 61 هزار میلیارد تومان برای خرید 300 دستگاه مسافری خودکشش دیزلی، 50 دستگاه لکوموتیو باری و 600 دستگاه واگن باری مخزن دار به امضا رسید. دومین تفاهم‌نامه به ارزش 3 هزار میلیارد تومان برای تأمین 650 دستگاه انواع واگن باری از نوع فله‌بر مخصوص حمل غلات است. انتشار همین خبر واکنش‌های گسترده‌ای را به همراه داشت.
بازداشت یک دهه‌ای بابک زنجانی
بابک زنجانی هر چند که در 9 دی سال 1392 بازداشت شد، اما نامش مدت‌ها پیش از این بر سر زبان‌ها افتاده بود. بیژن زنگنه وزیر وقت دولت روحانی در تاریخ سه شنبه 19 شهریور 92، گفت بابک زنجانی، بیش از دو میلیارد دلار حاصل از فروش نفت ایران را به خزانه دولت واریز نکرده و وزارت نفت و مجلس در حال پیگیری این مساله هستند. به این ترتیب بود که او به اتهام اختلاس از منابع نفتی و عدم بازپرداخت بدهی‌های سنگین به وزارت نفت دستگیر و محاکمه شد. این پرونده با اتهامات متعددی همراه بود که در نهایت به تبدیل او به یکی از چهره‌های جنجالی و سمبل فساد اقتصادی در ایران انجامید. اما در نهایت روز 30 اسفند سال 1402 و دقیقاً بعد از 10 سال بازداشت و زندان بود که رئیس دستگاه قضا خبر از بازپرداخت کامل بدهی‌های بابک زنجانی داد و یک روز بعد نیز مرکز رسانه قوه قضاییه در پی اظهارات رئیس دستگاه قضا درباره بازگشت بدهی‌های بابک زنجانی به کشور، اطلاعیه‌ای تبیینی با همین موضوع منتشر کرد. هر چند به طور کامل هیچ گاه روشن نشد که بالاخره دقیقاً با چه اموال و ارقامی و از طریق چه مسیری بدهی مورد نظر تسویه شده، اما در نهایت قوه قضاییه مهر پایانی بر پرونده بدهی سنگین دو میلیارد یورویی بابک زنجانی زد.
بازگشت جنجالی زنجانی با توئیت زدن
اما روند بازگشت زنجانی نیز جالب بود. در تاریخ 9 دی 1403، وکیل او، رسول کوهپایه زاده، تصویری از زنجانی منتشر کرد که در آن وی در خارج از زندان دیده می‌شد. این موضوع سبب شد تا شایعاتی در مورد آزادی احتمالی وی در رسانه‌ها منتشر شود. با این حال، هیچ‌گونه تأیید یا تکذیبهای از سوی مقامات رسمی در این باره صورت نگرفت. در اول بهمن سال 1403 بود که مرد پرحاشیه اقتصادی، پست‌هایی در صفحه شخصی خود منتشر کرد که خبر از راه‌اندازی یک بانک ارز دیجیتال با عنوان «بیت بانک» و یک ایرلاین با نام «دات وان» می‌داد. همچنین در صفحه توییتر بابک زنجانی ویدیویی منتشر شد که نشان می‌داد او همزمان با بسته شدن درگاه بانکی همه صرافی‌های رمز ارز، یک صرافی به نام «بیت بانک» تأسیس کرده است. البته بر اساس برخی تحلیل‌ها بانک زنجانی تلاش می‌کند خود را شبیه ایلان ماسک معرفی کند. تلاش وی بر نشان دادن چهره کارآفرین نوآور مشابه ایلان ماسک از خود است. او با انتشار پست‌هایی درباره فناوری‌های نوین مانند بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال، سعی دارد تصویری مدرن و پیشرو البته از زندان از خود ارائه دهد.
بازگشت طوفانی با 25 شرکت تجاری
شاید بعد از یک دوره طولانی زندگی جنجالی و شاید در زندان و بازداشت خانگی، هر بازرگان دیگری بود ترجیح می‌داد روزگار را با آرامش بیشتری سپری کند و دستکم چندان خود را درگیر حواشی نکند اما گویا درباره بابک زنجانی این موضوع کاملاً برعکس است. گویا که او قصد دارد بازگشتش پیش چشم دوربین‌ها و البته با سروصدا همراه شود و اکنون نیز فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی، سؤال اصلی چرایی و چگونگی این بازگشت پرقدرت است. البته که برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از نیاز کشور به توانایی‌های زنجانی در شرایط تحریم (مثلاً برای فروش نفت) است اما روایت رسمی قوه قضائیه که سال گذشته اعلام شد، دلیل آزادی و عفو او را تسویه کامل بدهی‌هایش عنوان می‌کند. با این حال، ظهور ناگهانی او در رأس 25 شرکت، این بازگشت را همچنان در هاله‌ای از ابهام نگه می‌دارد. ماجرا این است که اطلاعات منتشر شده توسط پلتفرم رسمیو (Rasmio)، مرجع تحلیل داده‌های کسب‌وکار در ایران نشان می‌دهد که بابک زنجانی نه تنها بازگشته، بلکه در رأس یک مجموعه بزرگ نیز بازگشته است و اتفاقاً یکی از شرکت‌های پر سر و صدا، شرکت دات‌وان است که نامش به عنوان یکی از متقاضیان خرید بلوک 42 درصدی سایپا نیز مطرح شده است. نکته این جاست که هر چند مدیرعامل شرکت دات‌وان هرگونه ارتباط این شرکت با مجموعه‌های تحت مدیریت بابک زنجانی را تکذیب کرده، اما رسمیو با انتشار گرافی از ارتباطات این شرکت در شبکه اجتماعی ایکس، روایتی متفاوت ارائه می‌دهد. طبق ادعای رسمیو: «شرکت گروه بین‌المللی توسعه مالی و اقتصادی آوان با نام تجاری دات‌وان… بابک زنجانی از تاریخ 1403 تا 1405 به عنوان مدیرعامل این شرکت منصوب شده است.» گراف منتشر شده توسط رسمیو حتی پا را فراتر گذاشته و 24 شرکت دیگر و یک خیریه را به عنوان زیرمجموعه «گروه بین‌المللی وان» معرفی می‌کند که بابک زنجانی مدیرعامل آن است. یکی از شرکت‌های زیر مجموعه گروه بین المللی وان، شرکت دات‌وان است که این شرکت نیز اخیراً نامش در لیست خریداران سایپا آمده است. تاکنون نیز با وجود تکذیبهای رسمی از سوی برخی مدیران، داده‌های منتشر شده توسط پلتفرم‌های تحلیل کسب‌وکار مانند رسمیو، تصویری از بازگشت قدرتمند و سازمان‌یافته بابک زنجانی به اقتصاد ایران نشان می‌دهد، اما این که کدام روایت به واقعیت نزدیک‌تر است و هدف از این بازگشت مرموز چیست، سوالاتی است که همچنان پاسخ روشنی ندارند و معمای ب. ز را پیچیده‌تر از همیشه می‌کند.