یک جامعه‌شناس معتقد است: دو مساله مهم در بحث زیرساخت‌های مورد نیاز فرزندآوری، بهداشت و درمان و آموزش هستند. دو زیرساختی که سال‌هاست با همین جمعیت هم مشکلات بسیاری در آنها وجود دارد. در حال حاضر ما در بخش بهداشت و درمان در ابتدایی‌ترین امکانات که داشتن پزشکان متخصص کودکان است، دچار مشکل هستیم.
جوانی جمعیت نیاز مبرم کشور است و این نیاز هر روز بیشتر از روز قبل خودنمایی می‌کند. روز گذشته وزارت بهداشت و درمان با اعلام آماری خبر از سالمند شدن کشور در سال 1430 داد. سالی که در آن از هر چهار ایرانی، یک نفر سالمند خواهد بود.
بر اساس آمارهای منتشرشده، جمعیت سالمند 60 ساله و بیشتر کشور در سال 1400 هشت میلیون و 859 هزار و 758 نفر بود که بیش از 10 درصد جمعیت را تشکیل می‌داد. اما بر اساس پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته، این جمعیت در سال 1410 به 13 میلیون نفر خواهد رسید که بیش از 14 درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد. در سال 1420 جمعیت بالای 60 سال به حدود 19 میلیون نفر می‌رسد که نزدیک به 20 درصد جمعیت را شامل می‌شود و در نهایت این آمار در سال 1430 به بیش از 26 میلیون نفر افزایش می‌یابد که نزدیک به 27 درصد جمعیت کشور را دربر می‌گیرد.
جوانی جمعیت برای هر کشوری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چراکه هر کشوری برای طی کردن پله‌های ترقی و پیشرفت بیش از هر چیز به نیروی جوان نیاز دارد. اما در شرایط کنونی و با اینکه طی سال‌های گذشته دولت‌ها تلاش کرده‌اند با وضع قوانین و مقررات از یک سو و تعیین مشوق‌ها از سوی دیگر، زوج‌های جوان را به فرزندآوری تشویق کنند اما گویا این سیاست‌ها نتوانسته تغییری در وضعیت ایجاد کند.
با این همه، آیا واقعاً پرداخت وام، اعطای امتیاز خرید خودرو و… می‌تواند به‌تنهایی مشوقی برای فرزندآوری باشد؟ مساله اینجاست که برخلاف انتظارها هم تعداد موالید در کشور نرخ قابل قبولی ندارد و هم از سوی دیگر سن ازدواج بالا رفته و هر کدام این مسائل به‌تنهایی می‌تواند تثبیت‌کننده کهنسالی در جامعه باشد.
وعده‌ها نمی‌توانند جای زیرساخت‌های مورد نیاز فرزندآوری را بگیرند
پژمان ایزدی، جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی، دراین‌باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: «متاسفانه مسئولان به‌جای اینکه به راهکارهای بلندمدت فکر کنند عادت کرده‌اند برای رفع مشکلات به‌جای درمان تنها به روش‌های تسکین مقطعی روی بیاورند. در مورد ماجرای جوانی جمعیت هم همین اتفاق رخ داده است. طی تمام این سال‌هایی که مساله جوانی جمعیت مطرح شده، تنها مسائلی که مد نظر قرار گرفته پرداخت وام فرزندآوری و مشوق‌هایی از این دست بوده است.»
او می‌افزاید: «اما اگر قرار باشد زوجی اقدام به فرزندآوری کنند، مساله تنها به دنیا آوردن فرزند نیست. در واقع مهم‌ترین مساله آینده‌ای است که این فرزند متولدشده پیش روی خود دارد. متاسفانه زیرساخت‌هایی که نیازمند ساختن آینده این فرزندان است نه‌تنها فراهم نیست که در شرایط بسیار بدی قرار دارد.»
بهداشت و درمان و آموزش زیرساخت‌های فرزندآوری هستند
این جامعه‌شناس توضیح می‌دهد: «دو مساله مهم در بحث زیرساخت‌های مورد نیاز فرزندآوری، بهداشت و درمان و آموزش هستند. دو زیرساختی که سال‌هاست با همین جمعیت هم مشکلات بسیاری در آنها وجود دارد. در حال حاضر ما در بخش بهداشت و درمان در ابتدایی‌ترین امکانات که داشتن پزشکان متخصص کودکان است، دچار مشکل هستیم.»ایزدی با طرح چند سوال ادامه می‌دهد: «سوال اینجاست که چند بیمارستان مختص کودکان در کشور وجود دارد و این بیمارستان‌ها ظرفیت پذیرش چند بیمار را دارند؟ هزینه‌های درمان به چه صورت پرداخت خواهد شد؟ همین الان در اخبار می‌بینیم که هر روز سهم مردم از هزینه‌های درمان رو به افزایش است.»سال گذشته نزدیک به یک میلیون بازمانده از تحصیل داشتیم که اکثر آنها به دلیل مشکلات اقتصادی مجبور به ترک تحصیل شده‌انداو می‌گوید: «بر اساس آمارهای رسمی، سال گذشته نزدیک به یک میلیون بازمانده از تحصیل داشته‌ایم که به گفته مسئولان اکثر این بچه‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی مجبور به ترک تحصیل شده‌اند. در چنین شرایطی چطور می‌توانیم انتظار داشته باشیم که افراد تنها به اتکای دریافت وام اقدام به فرزندآوری کنند؟»
منکر نیاز کشور به جوانی جمعیت نیستیم
این جامعه‌شناس با تاکید بر نیاز کشور به جوانی جمعیت توضیح می‌دهد: «هیچ‌کس منکر نیاز کشور به جوانی جمعیت نیست. در واقع همین الان هم ما از نظر جمعیتی در شرایط بدی به سر می‌بریم. اما باید شرایط زندگی و حداقل‌های رفاهی برای افراد جامعه فراهم باشد تا بتوانند با چشم‌اندازی روشن اقدام به فرزندآوری کنند.»او اضافه می‌کند: «چطور می‌توانیم از جوانی که نه امنیت شغلی دارد و نه امنیت معیشتی بخواهیم به ازدواج و از آن بالاتر به فرزندآوری فکر کند؟ ابتدا امکانات رفاهی جامعه و زیرساخت‌های مورد نیاز باید فراهم باشد تا در ادامه آن دولت بتواند با ارائه راهکارهای تشویقی سیاست‌های افزایش جمعیت را به سرانجام برساند.»
افزایش جمعیت سالمند جامعه را به بن‌بست می‌کشاند
پژمان ایزدی در ادامه تاکید می‌کند: «افزایش جمعیت سالمند جامعه را به بن‌بست رخوت و عدم تکاپو می‌کشاند. وقتی نیروی جوان در جامعه اندک باشد چرخ تولید با سرعت بسیار کمتری خواهد چرخید، رشد و پویایی جامعه به مشکلات زیادی دچار خواهد شد و مشکلات اقتصادی و اجتماعی افزون می‌شود.»
او در پایان می‌گوید: «دولت‌ها به‌جای اینکه اعتبارات خود را صرف راهکارهای کوتاه‌مدت کنند بهتر است به برنامه‌ریزی بلندمدت در این زمینه توجه داشته باشند. عزم دولت‌ها برای بهبود زیرساخت‌های مورد نیاز جامعه بیش از هر مساله دیگری باید در کانون توجه قرار گیرد. تنها در این صورت است که می‌توانیم از این تله پیری جمعیت رهایی پیدا کنیم.»