عروسک لبوبو یکی از محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین عروسک‌ها در ایران و جهان بوده و به‌عنوان یک پدیده فرهنگی و تجاری شناخته شده است. این عروسک که به دلیل طراحی جذاب، کیفیت مناسب و شخصیت جالبش شناخته می‌شود، توانسته است بازار گسترده‌ای در میان کودکان و والدین به دست آورد. از سوی دیگر تازه‌ترین ترند دنیای نوجوانان در ایران، فراتر از یک اسباب‌بازی ساده به بحثی درباره مصرف‌گرایی، هویت فرهنگی و تربیت نسل جدید گره خورده است؛ موضوعی که پرسش‌های جدی درباره آینده فرهنگی و اجتماعی ما پیش می‌کشد. در این میان تحقیقات نشان می‌دهد نسخه‌های تقلبی این عروسک حاوی مواد شیمیایی خطرناک بوده و حتی می‌تواند باعث خفگی کودکان شود. با وجود این خطر، لبوبو در یک سال اخیر به نماد مُد و سبک زندگی نسل زد تبدیل شده و خرید آن در ایران به تب شدیدی رسیده است. طبق آمار غیررسمی، بیش از یک‌میلیون نفر این عروسک را تهیه کرده‌اند و هزینه‌ای حدود 800 میلیارد تومان صرف آن شده است. این گزارش به بررسی دلایل گسترش فروش لبوبو در ایران و آمارهای تجاری آن می‌پردازد.
اقتصاد لبوبو در جهان
عروسکی چینی با قیافه‌ای عجیب و غریب و شیطانی در ویترین تمام عروسک‌فروشی‌های جهان نقش بسته، از نیویورک و ریودوژانیرو گرفته تا سئول و توکیو. لبوبو 1.8 میلیارد دلار می‌فروشد و این یعنی 9 برابر بودجه فرهنگ و هنر کشوری همچون ایران. البته بیشترین تبلیغات را کی‌پاپرها برای این عروسک انجام می‌دهند تا جایی که لبوبو فروش چشمگیری بین کره‌ای‌ها به دست می‌آورد. با این حال، پاپ مارت (شرکت سازنده لبوبو) بیشترین درصد افزایش فروشش را نه در شرق آسیا بلکه در قاره آمریکا دارد. پاپ مارت در شش ماه نخست امسال 1000 درصد در این قاره افزایش فروش داشته است. اما فراتر از ظاهر ماجرا، باید به سازوکار اقتصادی و فرهنگی پشت این پدیده نگاه کرد. اعداد فروش این عروسک نه فقط رکوردهای مالی، بلکه نشانه‌هایی از یک قدرت‌نمایی نرم هستند. چین با بهره‌گیری از اساطیر و عناصر فرهنگی بومی، همزمان دو هدف را دنبال کرده: صدور فرهنگ و ایجاد یک بازار جهانی پرقدرت که قادر است انحصار آمریکا را در حوزه سرگرمی بشکند.
تجارت لبوبو در بازار ایران
فروش لبوبو در ایران به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود. برخی فروشندگان اقدام به واردات مستقیم از چین یا امارات می‌کنند و نسخه‌های اصل را با بسته‌بندی رسمی Pop Mart عرضه می‌نمایند. در مقابل، بازار غیررسمی نیز فعال است و نسخه‌های تقلبی یا مشابه با قیمت پایین‌تر در آن یافت می‌شود. یکی از چالش‌های اصلی خریداران ایرانی، تشخیص نسخه اصل از تقلبی است. نسخه‌های اصل معمولاً دارای بسته‌بندی دقیق، لوگوی رسمی Pop Mart، کد QR و کیفیت ساخت بالا هستند. در حالی که نسخه‌های تقلبی ممکن است از نظر ظاهری مشابه باشند، اما جزئیات طراحی، کیفیت رنگ و مواد اولیه آنها تفاوت قابل‌توجهی دارد. قیمت نسخه‌های اورجینال لبوبو بسته به مدل و کمیابی آن متفاوت است. مدل‌های معمولی این عروسک، 8 تا 30 دلار قیمت دارد که با احتساب دلار 90 هزار تومانی و بدون سود، از 720 هزار تا حدود 3 میلیون تومان متفاوت است. مدل‌های کمیاب لبوبو نیز از 50 دلار فراتر می‌رود که در ایران به بیش از 5 میلیون تومان می‌رسد. بررسی بازار این عروسک در ایران نشان می‌دهد که مدل شانسی این عروسک را یک فروشگاه به قیمت 1 میلیون و 300 هزار تومان می‌فروشد. گران قیمت‌ترین عروسک لبوبو را یک فروشگاه در قالب پک سه‌تایی به بهای 11 میلیون و 940 هزار تومان، یعنی هر عروسک را با قیمت 3 میلیون و 980 هزار تومان به دست خریدار می‌رساند.
عوامل دخیل در افزایش فروش لبوبو
-توسعه فروشگاه‌های اینترنتی: فروش عروسک لبوبو از طریق پلتفرم‌های فروش آنلاین مانند دیجی‌کالا، ایسام و سایر فروشگاه‌های اینترنتی افزایش یافته است که باعث دسترسی بیشتر خریداران در شهرها و مناطق مختلف شده است.
-حضور در فروشگاه‌های اسباب‌بازی: گسترش توزیع عروسک لبوبو در فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای اسباب‌بازی، دسترسی فیزیکی به این محصول را آسان‌تر کرده است.
-بازاریابی شبکه‌ای و همکاری با اینفلوئنسرها: همکاری با افراد مشهور و اینفلوئنسرهای کودک و خانواده در فضای مجازی، تبلیغات گسترده‌تری را برای عروسک لبوبو ایجاد کرده و بازار آن را گسترش داده است.
-ارائه بسته‌بندی‌های متنوع و محصولات جانبی: تولید بسته‌بندی‌های جذاب و عرضه محصولات جانبی مانند کتاب‌های داستان و لوازم مرتبط با شخصیت لبوبو، جذابیت بیشتری برای مشتریان ایجاد کرده است.
گسترش خرید و فروش عروسک لبوبو در ایران نتیجه ترکیبی از طراحی جذاب، تبلیغات مؤثر، دسترسی آسان و قیمت مناسب است. با افزایش حضور این محصول در فروشگاه‌ها و فضای مجازی، به نظر می‌رسد محبوبیت لبوبو در آینده نیز ادامه یابد و بازار آن توسعه بیشتری پیدا کند. با این حال، توجه به معایب روان‌شناختی و فرهنگی این پدیده ضروری است. ضرورت دارد تا تولیدکنندگان داخلی با طراحی محصولات جذاب و متناسب با فرهنگ ایرانی، جایگزین‌های مناسبی برای لبوبو ارائه دهند.