امیرمحمد گلوانی- تحلیلگر اقتصادی: سوالی که همچنان ذهن مردم و سرمایه گذاران خرد را درگیر کرده اینست که در شرایط فعلی اقتصاد ایران، بهترین انتخاب برای سرمایه‌گذاری، کدام بازار است؟ در اینباره باید بگویم بعد از اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌ها، با توجه به اتفاقاتی که در فضای بین‌الملل رخ داد، به نظر می‌رسد مقداری از شدت نگرانی‌ها کاسته شده است. روس‌ها و چینی‌ها قائل به این هستند که اسنپ‌بکی رخ نداده و قطعنامه 2231 در 26 مهر منقضی شده است و اعلام کرده‌اند که تحریم‌ها را اجرا نمی‌کنند.
به تازگی هم دیدیم این دو کشور نامه‌ای به شورای حکام ارسال کردند، مبنی بر اینکه نظارت بر تاسیسات هسته‌ای ایران در قالب برجام موضوعیت ندارد و آن اعتمادسازی 10 ساله از نظر چین و روسیه انجام شده است. مواردی مثل توافق قاهره یا پالس‌هایی که آمریکایی‌ها دادند، کمی خوش‌بینی نسبت به فضای ژئوپلیتیک ایجاد کرده است و این موضوع، باعث رشد بازار شد. همچنین قیمت دلار پس از رسیده یه سقف 118 هزار تومان، امروز به کمتر از 108 هزار تومان رسیده است.
اکنون که صحبت می‌کنیم، با توجه به اینکه بازار سهام نزدیک به سقف تاریخی خود است، به نظر می‌رسد قیمت سهام نه ارزان است و نه گران، اما مواردی می‌تواند بازار را از این مرحله عبور دهد که آن موارد می‌تواند شایعه تغییر نرخ خوراک یا تغییر فرمول‌ها باشد. اما در وضعیت فعلی، اگر این اتفاقات رخ ندهد به نظر نمی‌رسد بازار سهام در کوتاه‌مدت توجیه زیادی داشته باشد و نهایتاً بخش کوچکی از سهام را می‌توان به صنایع خاص اختصاص داد که گزارش‌های خوبی داشته‌اند، مانند صنعت پالایشی، صنعت زراعی و صنعت سیمانی.
با توجه به اینکه همچنان نااطمینانی‌ها، التهابات سیاسی و چه‌بسا نظامی وجود دارد، در کوتاه‌مدت با کاهش حدود 10 درصدی نرخ دلار و کاهش بیش از 10 درصدی نرخ طلای آبشده و طلای گرمی مواجه شدیم که این بازارها همچنان با نگاه‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت بهتر از سایر بازارها به نظر می‌رسند.
با مفروضات ذهنی من، اگر افراد خوشبین به حل و فصل منازعات سیاسی و نظامی باشند، دلار 108 هزار تومانی به قیمتی رسیده است که نمی‌توان انتظار رشد قابل توجه از آن داشت. اما اگر کسی معتقد باشد فضای سیاسی و نظامی همچنان ریسک دارد و کاملاً برطرف نشده، با این مفروضات، شاید طلا گزینه اول سرمایه‌گذاری باشد.
به نظر می‌رسد تکانه‌هایی که در بازار مسکن دیده شده، بیشتر تبدیل دارایی افراد است. کسانی که در گذشته، طلا یا دارایی‌های دیگر داشتند، الان در حال تبدیل کردن دارایی‌شان به احسن هستند. افرادی هم هستند که به قصد مسکن مصرفی، تقاضا ایجاد می‌کنند. بنابراین، فضای بازار مسکن هنوز برای سرمایه‌گذاری مناسب نیست؛ چون موانعی که بر سر این موضوع وجود دارد، همچنان به قوت خود باقی است و فقط فرصتی برای کسانی است که قصد خرید مسکن مصرفی دارند.
بازار سهام برای ادامه رشد، نیاز به محرک محکمی دارد، مانند افزایش نرخ شرکت‌ها، تغییر فرمول نرخ پتروشیمی‌ها یا خوش‌بینی‌های سیاسی قابل توجه همانند فروردین و اردیبهشت امسال که می‌تواند بازار سهام را به سمت بالا شیفت دهد؛ در غیر این صورت، رشد قابل توجه بازار سهام ادامه نخواهد یافت و احتمالاً نیاز به استراحت دارد.
بازار خودرو هنوز بازار قابل اعتمادی نیست و با اطمینان بالا نمی‌توان در آن سرمایه‌گذاری کرد. با این حال، شرایط خودرو نسبت به چند سال قبل بهتر شده است. تولید و مونتاژ خودرو در سه چهار سال اخیر نزدیک به چهار برابر شده و واردات نیز نسبت به قبل که ممنوع بود، افزایش یافته است. بنابراین خودرو، به طور کلی گزینه سرمایه‌گذاری نیست، مگر در مواردی مثل مداخلات اقتصادی که باعث شود خودرو به ابزاری برای سرمایه تبدیل شود. در مورد رمزارزها، بیت‌کوین می‌تواند بخش کوچکی از سبد سرمایه‌گذاری بلندمدت باشد، در رقابت کریپتو کارنسی‌ها، بسیاری از ارزهای دیگر احتمالاً شکست خواهند خورد و بیت‌کوین است که می‌تواند ادامه دهد.
از سوی دیگر درباره پیش‌بینی احتمال افزایش خروج سرمایه‌ها از کشور، باید بگویم آخرین آمار خروج سرمایه از کشور مربوط به سال 1402 است و طبق آن، به عدد 200 میلیارد دلار خروج سرمایه رسیدیم. این آمار در حالی است که همزمان با شروع دولت سیزدهم در سال 1400 آمار خروج سرمایه 10 میلیارد دلار بود. پس از 7 اکتبر و پیش‌بینی گسترش دامنه جنگ تا ایران، مسیر خروج سرمایه از کشور بیشتر شد و دستگاه دیپلماسی هم به توافق مدنظر دست نیافت. بنابراین مسیر خروج سرمایه از کشور ناگزیر به نظر می‌رسید و احتمالاً آمار 1403 و 1404 از 20 میلیارد دلار نیز فراتر خواهد رفت.