فرسودگی ماشینآلات، کاهش بهرهوری، ناترازی انرژی و ضعف تکنولوژی ازجمله چالش هایی است که صنعت ایران دراین سال ها با آن روبرو بوده است. مشکلاتی که نوسازی و بازسازی صنایع موجود را یکی از مهمترین پیشنیازهای واقعی جهش تولید، عنوان می کند. در این میان، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) بهعنوان بازوی اجرایی وزارت صنعت، معدن و تجارت در تلاش است با تدوین و اجرای برنامههای جامع نوسازی، بازسازی و سرمایهگذاری صنعتی، مسیر تازهای را برای احیای توان رقابتی صنایع بگشاید.گام ارزشمندی که نفس تازه را درصنعت ایران، جاری خواهد کرد.
زنگ خطر قرمز برای صنعت ایران
طبق گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، بیش از یکسوم واحدهای صنعتی کوچک کشور با ظرفیتی کمتر از ۵۰ درصد فعالیت میکنند.۳۲ درصد واحدهای صنعتی کوچک کشور با ظرفیتی کمتر از ۵۰ درصد فعالیت میکنند. ۵۶ درصد واحدهای صنعتی نیز از سال ۱۳۹۶ تاکنون به تعطیلی رسیده اند. ثمره ای از کمبود نقدینگی، فرسودگی ماشینآلات و ضعف تکنولوژی که به خروج تعداد زیادی از صنایع از چرخه تولید، منتهی شده است. قابل تأمل آنکه بخش قابل توجهی از واحدها وکارخانه های فعال نیز ، درجدال با شدت مصرف انرژی بالا، کیفیت پایین و هزینه تولید سرسامآور،شاکی ازشرایط خود،احتمال توقف ویا کاهش تولید را اعلام می کنند. وضعیتی که متولیان حوزه صنعت ازآن به عنوان ضرورتی حیاتی نام برده، با این هشدارکه اگر روند فعلی ادامه یابد، جایگاه صنعتی ایران به سرعت، تنزل خواهد کرد.
نوسازی، ماموریت اصلی سازمان گسترش و نوسازی صنایع
حالا در دورانی که تحریم های داخلی وخارجی، صنایع کشور را دچار چالش کرده است و هر روز ،خبر ورشکستگی یکی ازاین واحدها منتشر می شود سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران با بیش از نیمقرن سابقه با تأکید بر یکی از مأموریت اصلی خود یعنی نوسازی ، از برنامه های اصلی خود رونمایی نمود.
پیرو ماموریت ایدرو برای نوسازی صنایع ، این سازمان تاکنون بیش از ۹۴ واحد صنعتی را شناسایی و ارزیابی نموده و ۸۴ واحد متقاضی را مورد عارضهیابی قرار داده است. از این میان، ۲۰ واحد برای دریافت تسهیلات به بانکها معرفی شدهاند. همچنین روند نوسازی ۱۹ واحد تولیدی تحت نظارت میدانی قرار گرفته است. مضاف برآنکه پیشبینی میشود زمینه ایجاد بیش از ۵۰۰ فرصت شغلی مستقیم و رشد متوسط بالای ۱۵ درصد در تولید واحدهای مشمول فراهم گردد . ازطرفی هم راه اندازی سامانه ملی نوسازی و بازسازی صنایع و اجرای آزمایشی آن در شش استان کشور، آغاز و تاکنون بیش از ۱۸۹ واحد صنعتی در این سامانه ثبتنام کردهاند. فرآیند کار در سامانه از ثبت درخواست آغاز میشود، سپس تیمهای کارشناسی ایدرو و مشاوران طرف قرارداد، عارضهیابی فنی، اقتصادی و مالی انجام میدهند و در نهایت طرح توجیهی برای دریافت تسهیلات یا مشوقهای دیگر تهیه میشود.
به گفته فرشاد مقیمی رئیس هیئت عامل ایدرو براساس دستورالعمل وزارت صمت، تمام واحدهای صنعتی که ۱۰ سال یا بیشتر از صدور پروانه بهرهبرداری آنها گذشته باشد، میتوانند برای بازسازی و نوسازی درخواست ثبت کنند. از مجموع ۷۸ هزار واحد دارای پروانه بهرهبرداری، حدود ۲۱ هزار واحد مشمول این طرح هستند.
این مسئول تصریح کرد : الگوی پیشنهادی نوسازی صنایع بر پایه سیاستگذاری هوشمند، تأمین مالی پایدار، بهرهگیری از فناوریهای نوین، بهینهسازی مصرف انرژی و تقویت رقابتپذیری طراحی شده است .
وی ادامه داد: برای اجرای این سیاست، مشوقهایی نظیر اولویت تخصیص ارز، معافیتهای گمرکی و مالیاتی، حمایت از صادرات و پشتیبانی از تحقیق و توسعه در نظر گرفته شده است.
مقیمی گفت : تاکنون بیش از ۳۰۰ واحد صنعتی مورد عارضهیابی قرار گرفته و روند بازسازی و نوسازی بیش از ۳۵ واحد آغاز شده است.
پول هست، اما کافی نیست
شناسایی و ارزیابی،عارضهیابی و معرفی واحد ها جهت اخذ تسهیلات به بانکها و نهادهای مالی، مضاف بر نظارت میدانی و ارزیابی روند نوسازی واحدهای تولیدی دراین یک سال گذشته از اقدامات قابل توجهی بشمار می آید که ایدرو ،علی رغم محدودیت ها به انجام رساند. همچنین در جهت ارتقای توان تولیدی و فناورانه صنایع مادر کشور، مطالعات جامع نوسازی و بازسازی شرکتهای ماشینسازی تبریز و ریختهگری ماشینسازی تبریز در دستور کار قرار گرفت.
پروژههایی هرچند در مقیاس کل صنعت ایران ،کوچک است اما نشان میدهند که وقتی اراده، هماهنگی و منابع کنار هم قرار میگیرند، نتیجه حاصل میشود. با این وجود ،یکی از بزرگترین گلوگاههای همیشگی نوسازی، تأمین مالی بوده است. گزارش اخیر مرکز پژوهشها بر ضرورت تدوین لایحه حمایت از بازسازی و نوسازی صنایع پیشران تأکید کرده است. این لایحه میتواند با ایجاد پشتوانه قانونی و اختصاص منابع پایدار، روند نوسازی را تسریع کند.
نکته دیگر در ارتباط با بازگشت صنایع به چرخه تولید ، بررسی قابلیت واحدها در راستای لزوم احیای آن ها است. موضوعی که فعالان صنعتی با تأکید بر آن معتقدند ضروری است که بهطور کامل چنین واحدهایی شناسایی شود و سپس براساس اولویت بازدهی ،در جهت راهاندازی مجدد آنها اقدام گردد. زیرا مراکزی وجود دارد که اگر احیا شود به غیراز سوددهی بالا ، تولیدات بسیار باکیفیتی را هم عرضه میکنند. اما به دلایلی چون بدهیها ، معوقات بانکی و مهمتر از همه دستگاهها و تجهیزات فرسوده به تعطیلی کشیده شدهاند که بهتراست در وهله نخست برای این مراکز اقدام شود.
سخن آخر
ایجاد اشتغال پایدار،افزایش رقابتپذیری،کاهش شدت مصرف انرژی و حمایت از صادرات از پیامدهای مثبت نوسازی صنعت ایران و یک ضرورت ملی است . ایدرو در این راستا ، گامهای بلندی برداشته و با تدوین و اجرای طرحهای جامع، تلاش دارد تا با رفع ناترازیها، ارتقای بهرهوری و توسعه فناوریهای نوین، فصل تازهای برای رشد پایدار صنعتی کشور بگشاید. فصلی که با همافزایی ملی، حمایت قانونی و مشارکت بخش خصوصی، میتوان امید داشت که چرخ فرسوده صنعت، باردیگراحیا وجایگاه خود را درمیان رقبای جهانی بازیابد.