نعیم نوربخش روزنامه نگار و مترجم: شاخص بهای نفت خام برنت به تازگی برای نخستین بار پس از ماه نوامبر سال گذشته مرز 90 دلار را درنوردید و شاخص وست تکزاس اینترمدیت نیز رکوردی 11 ماهه را شکست. دلیل این جهش قیمتی اعلام تصمیم عربستان سعودی و روسیه مبنی بر تمدید سیاست کاهش عرضه تا پایان سال جاری بود. این تصمیم غیرمنتظره نبود اما آنچه موجب شگفتی شد دوره زمانی تمدید شده بود. این خبر نشان می‌دهد که تولیدکنندگان نفت عضو اوپک‌پلاس چیزی غیر از افزایش بهای نفت خام نمی‌خواهند و عزم خود را جزم کرده‌اند تا این هدف محقق شود. از سوی دیگر با اتخاذ این تصمیم تنش در روابط عربستان سعودی با واشنگتن بیشتر شده است.
سال گذشته به دنبال اعلام تحریم‌های تنبیهی علیه روسیه توسط ایالات متحده و اروپا به دلیل حمله به خاک اوکراین، بهای نفت و سوخت به پرواز درآمد و در نتیجه واشنگتن ناچار شد نزدیک به 200 میلیون بشکه از ذخایر راهبردی خود را به منظور کنترل بهای نفت به فروش برساند. این تصمیم جواب داد. اما دلیلش این بود که تحریم‌های وضع‌شده تأثیر چشمگیری روی صادرات نفت روسیه نداشت. با وجود این کاخ سفید کاهش بهای نفت را دستاوردی برای خودش قلمداد کرد.
و حالا که کمتر از یک سال به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا مانده است بهای نفت بار دیگر سیر صعودی به خود گرفته و همزمان سطح ذخایر راهبردی آمریکا به کمترین میزان در 40 سال اخیر رسیده است. سعودی‌ها نیز به خوبی روشن کرده‌اند که دیگر اولویت‌های آنها با منافع دوستان آن طرف اقیانوسی در یک راستا قرار ندارد. تحلیلگر گروه اوراسیا «راد القدیری» اخیراً به فایننشال تایمز گفته است که در حال حاضر سعودی‌ها دوستان زیادی در واشنگتن ندارند. احتمال زیادی وجود دارد که اگر کاخ سفید بخواهد مسئولیت افزایش بهای سوخت یا تضعیف رشد اقتصادی را به گردن کسی بیندازد، سعودی‌ها به سیبل شماره یک تبدیل شوند.
در عمل هم قیمت‌ها در آمریکا روند صعودی به خود گرفته است. بهای بنزین بالا رفته و اگرچه این افزایش چندان شدید نیست همین که روند صعودی دارد ممکن است موجب نگرانی باشد چرا که تقاضا پس از تعطیلی روز کارگر کاهش پیدا خواهد کرد. وضعیت بدتری شامل بهای گازوییل شده است که از ماه می رشدی 40 درصدی را تجربه می‌کند.
«آلن گلدر» معاونت امور پالایش در وودمکنزی در مصاحبه با وال استرین ژورنال گفته است به خاطر نوع نفت خامی که عرضه آن در بازار کاسته شده، گازوییل بیشتر از بنزین دچار نوسان قیمتی شده است. نفت عربستان سعودی نسبت به سایر اقلام نفت که سبک‌ترند مصرف بیشتری برای تولید گازوییل دارد و کاهش تولید آن هزینه بیشتری به اقتصاد آمریکا تحمیل می‌کند.
این تحولات در حالی رخ داده‌اند که امید فعالان بازار به بهبود اوضاع اقتصاد آمریکا پس از بحران‌های سال گذشته و پیشگیری از وقوع یک رکود سنگین بیشتر شده است. انتظارات بابت پایان دادن فدرال رزرو به روند افزایش نرخ بهره تا پایان سال حکایت‌گر همین رویکرد امیدوارانه در بازار است. اکنون به نظر می‌رسد که به لطف کاهش تولید نفت توسط سعودی‌ها که خود عامل افزایش نگرانی از عرضه کافی نفت در مقیاس جهانی شده است، افزایش بهای نفت به نوعی جایگزین آثار افزایش نرخ بهره شده است. گازوییل در عمل سوخت رشد اقتصادی است و با وجود چنین جهشی در بهای آن، سایر کالاها و خدمات نیز افرایش قیمت را تجربه خواهند کرد. در نهایت به طور خاص اگر پیش‌بینی تحلیلگران بازار نفت درست از آب دربیاید و بهای نفت خام بالاتر از این برود، این وضعیت به کاهش مصرف خواهد انجامید.
تمام این‌ها معنایش این است که تنش در روابط عربستان با آمریکا بالا خواهد گرفت و این دیدگاه که سعودی‌ها مسیر خود را از واشنگتن جدا کرده‌اند تقویت خواهد شد. البته اگر پذیرش عضویت در بریکس به اندازه کافی مسأله را روشن نکرده باشد. در کوتاه‌مدت این وضعیت اثر مطلوبی روی امنیت انرژی برای ایالات متحده نخواهد داشت. اثرگذاری آن روی بخت بایدن برای پیروزی در دور آتی انتخابات ریاست‌جمهوری نیز چندان مطلوب نخواهد بود.
البته شاید مشکل خیلی هم جدی نباشد زیرا تولیدکنندگان بزرگ دیگری نیز در بازار هستند که قادرند همان نفت سنگین مورد استفاده در پالایشگاه‌های آمریکا برای تولید گازوییل را عرضه کنند. فهرست نام این کشورها شامل روسیه، ونزوئلا، ایران و حتی کانادا می‌شود. البته این اسامی شاید نشان‌دهنده اهمیت حفظ روابط خوب با ریاض برای واشنگتن باشد. این روابط زمانی تیره شد که ابتدا بایدن عربستان سعودی را مسئول جهش بهای نفت در سال گذشته خطاب کرد و سپس به تهدید کردن ریاض رو آورد. در نهایت سیاست انزوای شاهزاده محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان سعودی را در پیش گرفت که بسیاری آن را خط قرمز سعودی‌ها تلقی می‌کنند.
مشکل بزرگ‌تری که امسال پیش روی دولت بایدن قرار دارد این است که ذخایر راهبردی کافی برای کنترل بهای نفت خام به واسطه فروش آنها در بازار، در دسترس کاخ سفید وجود ندارد. سطح ذخایر راهبردی به کمترین میزان در 40 سال گذشته رسیده است و احیای این ذخایر نیز حتی در مقطعی که بهای نفت مطلوب نظر واشنگتن بود، طبق برنامه‌های کاخ سفید پیش نرفت.
این یعنی همزمان با روند افزایش قیمت‌ها کاخ سفید دست بازی برای تغییر اوضاع و حتی توجیه آن ندارد. سال گذشته سیاست انداختن تقصیرها به گردن عربستان جواب نداد و امسال نیز جواب نخواهد داد. روسیه را نیز نمی‌توان مقصر جلوه داد چرا که آنها به متهم همیشگی تبدیل شده‌اند و این موجب شده که دیگر کسی خریدار این ایده نباشد. غیر از این دو مورد نمی‌توان طرف آسانی را برای مقصر جلوه دادن پیدا کرد.
کار باز هم برای دولت بایدن دشوار شده است. سعودی‌ها که پیش‌تر عرضه‌کننده مطمئن نفت خام در بازار و یک متحد خوب ژئوپلیتیک بودند اکنون همان طور که فرماندار سابق نیوجرسی «کریس کریستی» می‌گوید چون آمریکا با آنها خوب کنار نیامده است به سراغ روس‌ها رفته‌اند. سایر تولیدکنندگان نفت خام سنگینی که برای تولید گازوییل در آمریکا مناسب باشد تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارند و کانادا تنها استثنای فهرست حاوی نام این کشورهاست. دولت این کشور نیز حامی خوبی برای صنعت نفت در کانادا شناخته نمی‌شود. به این ترتیب دولت بایدن گرفتار معضلی خودساخته شده است که به دشواری قادر به عبور از آن خواهد بود.
منبع: اویل پرایس
