نجمه رحمتی روزنامه نگار: گروه اجتماعی: مترو؛ شهر زیرزمینی که شاید برای بسیاری از شهروندان صرفاً مسیری برای رسیدن به مقصد باشد، اما شاید کمتر مسافری بداند که مردانی 12 ساعت خیره به سیاهی تونل با چه مخاطرات و مشکلاتی همراه هستند، راهبران مترو که مسئولیت جان صدها مسافر را روزانه برعهده دارند از مخاطرات و استرس‌های شغلی‌شان و 29 روز کار در ماه برای تأمین معیشت‌شان می‌گویند.
سال‌هاست در تونل‌های تاریک متروی تهران وظیفه سنگین راهبری قطار را برعهده دارند. شغلی سخت با استرس زیاد، سال‌ها کار در تونل تاریک و در فضای مغناطیسی و سایر آلایندگی‌هایی که در شهر زیر زمینی تهران وجود دارد، برای راهبران خطوط مترو مشکلات جسمی و عضلانی را به همراه داشته است. یکی از راهبران خطوط مترو در این باره می‌گوید: «ما راهبر قطار برقی هستیم. برق ولتاژ قوی دارای مضراتی است مانند میدان مغناطیسی و میدان الکتریکی که برای سلامتی کسی که در این میدان‌ها قرار می‌گیرد، بسیار مضر است و سلامتی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد به طور مثال ما یک سری عوارض پوستی داریم و غدد چربی در بدن ما ایجاد شده است.»
آسیب‌های شدید کار در تونل به چشم و ریه راهبران
وی که حدود 19 سال سابقه دارد، درباره سایر مشکلاتی که برای او یا همکارانش ایجاد شده است، تصریح می‌کند: «کار در تونل بیشترین آسیب را به چشم و ریه ما وارد می‌کند، چرخ و ریل در هنگام حرکت دچار سایش می‌شوند که آلاینده‌هایی را ایجاد می‌کند و برای ریه مضر هستند. در واقع یک سری مشکلات تنفسی برای برخی از همکاران ایجاد شده است. کار در تونل به دلیل اینکه ساعت‌ها در تاریکی است باعث آسیب به چشم می‌شود. آسیب شنوایی یکی دیگر از عوارض این شغل بر سلامتی فرد است. سال به سال درصد شنوایی ما پایین‌تر می‌آید و اسناد آن در معاینات دوره‌ای سالانه‌ای که داریم موجود است.»
طرح طبقه بندی مشاغل به روزرسانی نشده است
وی با بیان اینکه شغل ما یک شغل پراسترس و پراضطراب است و اختلالات روحی و روانی زیادی به دلیل سوانح ریلی برای ما ایجاد شده است، ادامه می‌دهد: «مشاغل سخت و زیان‌آور شامل دو گروه الف و ب هستند، گروه ب مربوط به مشاغلی است که ماهیت کار آن‌ها سخت است و الف هم مربوط به مشاغلی است که در محیط سخت و زیان‌آور هستند. این شغل از مشاغل سخت و زیان‌آور خارج و جزء مشاغل عادی محسوب شود.»وی ادامه می‌دهد: «طرح طبقه‌بندی مشاغل باید بازنگری و به روز شود باتوجه به اینکه شرکت ما جزو سازمان‌های تابعه شهرداری تهران است، تمام مجوزهایی که مربوط به حقوق و مزایای پرسنل است باید از طریق شهرداری مجوز آن ارائه شود، اگر هم قرار باشد بازنگری در طرح طبقه‌بندی مشاغل صورت بگیرد، بار مالی برای شرکت ایجاد می‌کند و باید از شهرداری مجوز را بگیرند که دراین زمینه شهرداری همیشه مقاومت می‌کند.»
شهرداری برای حقوق ما محدودیت و سقف تعیین کرده است
یکی از راهبران خطوط مترو با اشاره به تبعیض‌های شهردرای تهران درباره پرسنل شهرداری با پرسنل سازمان‌های تابعه از جمله مترو می‌گوید: «در دو سال اخیر یعنی در سال 1402 و 1403 یک سری آیتم‌های حقوقی‌مان مانند ایاب و ذهاب و ناهار که آیتم‌های رفاهی هستند طبق مصوبات مجلس شامل مالیات می‌شوند. یکی از نارضایتی‌هایی که وجود دارد این است که شهرداری برای پرسنل خودش درصدد است مالیات آیتم‌های رفاهی را جبران کند اما بین ما و پرسنل شهرداری تفاوت قائل می‌شوند جبران آیتم‌های رفاهی برای ما انجام نمی‌شود.»
ضریب ریالی مزد راهبران، مبلغ بسیار پایینی است
یکی دیگر از راهبران خطوط متروی تهران با تأیید صحبت‌های همکارش درباره مشکلات شغلی‌شان می‌گوید: «ضریب ریالی مزد راهبران، مبلغ بسیار پایینی است به همین دلیل، عمده حقوق‌مان را با اضافه کار پرمی‌کنیم. در واقع عملاً پایه حقوق ما محدود است و مجبوریم که از 30 روز یا 31 روز در ماه، 29 روز سرکار باشیم تا هزینه‌های زندگی‌مان را تأمین کنیم.»
سکونت راهبران مترو در شهرهای حاشیه تهران
وی با اشاره به اینکه دوری محل سکونت باعث خستگی بیش از حد راهبران می‌شود، می‌گوید: «شرایط معیشتی و نرخ بالای مسکن و اجاره بها در تهران باعث شده است که امکان اسکان برای ما در تهران وجود نداشته باشد، بخاطر همین اکثر راهبران در شهرهای اقماری مانند؛ پردیس، گلشهر، اندیشه، ملارد، اسلامشهر، واوان، ورامین و… مستقر هستند چراکه توان پرداخت اجاره بهاء در تهران را نداشته و این بعد مسافت منزل تا محل کار باعث شده که خستگی کاری و مسیر مضاعف و دو چندان شود. امید آن داریم که در بسته خرسند ساز 2 شهرداری تهران که رونمایی شد و به موضوع مسکن اشاره شده است تدبیر و توجه ویژه‌ای برای این قشر بشود.»
تبعیض باعث شده انگیزه‌ای باقی نماند
وی با بیان اینکه متروی تهران اگرچه شرکتی است که بیش از دو دهه فعالیت می‌کند، اما همچنان یک شرکت مدرن، تخصصی و جدید است می‌گوید: «به لحاظ خدمت‌رسانی شاید اولین گروه خدمات دهنده در حمل و نقل عمومی شهر تهران با شعار امنیت، دقت و سرعت است و در واقع ستون فقرات حمل و نقل در تهران است. این شرکت همیشه در عایدات مزدی با توجه به اینکه بودجه آن از شهرداری تهران تأمین می‌شود در انتهای صف است. این تبعیضی که مدیران شهرداری ایجاد کرده‌اند باعث شده است، هیچ انگیزه‌ای باقی نماند.»
وی ادامه می‌دهد: «راهبران قطار بدلیل کار شیفتی و ماهیت کارشان الگوی خواب معمولی ندارند، نداشتن کیفیت خواب و خستگی یکی از پارامترهای مؤثر در ایجاد ریسک و خطر است و درصد خطای انسانی را تا حد بسیاری افزایش می‌دهد.»
وی همچنین از عدم اجرای بخشنامه وزارت کار درباره دستمزد خود هم گلایه کرد.
وی درباره شرایط نامساعد کاری‌شان می‌گوید: «بیشترین زمان کاری ما در تونل‌ها و در یک فضای کاری تاریک است و محدودهٔ عملیاتی کار راهبر در یک کابین متمرکز است. کمردرد، دیسک گردن، دیسک کمر، کاهش شنوایی، و… این ناراحتی‌ها که به امراض شغلی مشهورند سهم زیادی از همکاران ما را درگیر کرده است.»
نگرانی از خودکشی مسافران
وی با اشاره به مشکلات روحی روانی ناشی از حوادث کار می‌گوید: «بیشتر بچه‌ها وقتی وارد ایستگاه می‌شوند از این نگران هستند که مسافر جلوی قطار بپرد و خودکشی کند هر بار که حادثه خودکشی در ایستگاه اتفاق می‌افتد تا یکسال پس از آن سانحه راهبران و از جمله خود من مضطرب هستیم. آلودگی تونل (براده‌های ناشی از چرخ و ریل، گرد و غبار ناشی از سایش لنت با چرخ) و ایزوله نبودن فضای کابین باعث می‌شود به مرور زمان دچار ناراحتی‌های تنفسی شویم و در صورت دچار شدن به بیمار معمولی مثل سرماخوردگی طول درمان تا بهبود، بسیار طولانی می‌شود»این راهبر درباره نحوه جذب راهبران می‌گوید: «در گذشته برای راهبری قطار یک آزمون ورودی برگزار می‌شد و بعد از قبولی در آزمون در مصاحبه‌های فنی شرکت کرده و توسط یک ارزیاب بررسی شده و اگر توانایی داشته مورد نظر رو داشتند پس از یک دوره معاینات پزشکی سخت می‌توانستند به شغل راهبری ورود کنند البته راهبر باید از لحاظ سلامت جسم و روان تأییدیه لازم را از پزشکان معتمد طرف قرارداد با شرکت بهره‌بردار کسب کنند این آزمون از سال 80 الی 90 که پذیرش نیرو داشتیم بعد از آن دیگر نیرو به این صورت جذب نشده است با توجه به اینکه خط افتتاح شده و طول ایستگاه بیشتر شده است جذب نیرو به این صورت نداشتیم و بیشتر جذب از پرسنل داخل شرکت بوده است.»
