تامین مواد اولیه، نخستین و مهمترین گام در هر صنعت به شمار می‌آید که بروز اختلال در روند آن می‌تواند عملکرد کل صنعت را مختل کند. طبیعتا صنعت فولاد نیز از این قاعده مستثنی نیست، به طوری که هر یک از حلقه‌های زنجیره فولاد به نوعی به عنوان ماده اولیه برای حلقه بعدی خود عمل می‌کنند.
به گزارش نقش اقتصاد آنلاین به نقل از روابط عمومی فولاد سنگان، نخستین گام‌ها برای تامین مواد اولیه این زنجیره، در حلقه‌های بالادست آن و با استخراج سنگ‌آهن، تولید کنسانتره و گندله اتفاق می‌افتد؛ همان محدوده‌ای از زنجیره که شرکت فولاد سنگان خراسان نیز در آن فعالیت می‌کند. این شرکت در کمتر از یک دهه که از فعالیت آن می‌گذرد، گام‌های بلندی را در راستای تامین نیاز کشور به خصوص شرکت فولاد مبارکه اصفهان به عنوان هلدینگ مادر به مواد اولیه صنعت فولاد (به ویژه گندله) برداشته است. گفتنی است که چشم‌اندازهای ترسیم‌شده در شرکت فولاد سنگان خراسان، نویدبخش توسعه نقش‌آفرینی این شرکت در تامین نیاز کشور به مواد اولیه صنعت فولاد هستند.
صنعت فولاد بی‌تردید می‌تواند پررنگ‌ترین نقش را در رهایی اقتصاد کشور از وابستگی به درآمدهای نفتی، تامین نیاز صنایع پایین‌دستی و دستیابی کشور به اقتصاد غیرنفتی ایفا کند. با این حال، پیش‌نیاز اساسی این مسئله، تامین پایدار مواد اولیه و خوراک مورد نیاز فولادسازان است؛ موضوعی که در صورت توجه ناکافی می‌تواند به پاشنه‌آشیل صنعت فولاد کشور تبدیل شود و در نهایت به رنگ باختن مزیت‌های توسعه این صنعت در کشور نیز منتهی گردد.
شرکت فولاد سنگان به عنوان یکی از مهمترین نقش‌آفرینان زنجیره فولاد در حوزه بالادست، دارای کارخانه‌های تولید کنسانتره و گندله هر یک به ظرفیت 5 میلیون تن در سال است. این شرکت به واسطه نقش راهبردی خود در تامین پایدار مواد اولیه مورد نیاز شرکت فولاد مبارکه به عنوان شرکت مادر و همچنین بزرگترین فولادساز خاورمیانه، نقش موثری در تامین نیاز زنجیره فولاد کشور به گندله ایفا می‌کند. از مهمترین مزایای شرکت فولاد سنگان که به عنوان بزرگترین واحد صنعتی شرق کشور نیز شناخته می‌شود، می‌توان به برخورداری از بزرگترین ذخایر سنگ‌آهن با عیار 43 درصد که در خاورمیانه بی‌نظیر است، دسترسی مناسب به بزرگترین معادن سنگ‌آهن شرق کشور و دسترسی به خطوط ریلی اشاره کرد.
روند صعودی
شرکت فولاد سنگان اساسا با هدف تولید و تامین پایدار گندله باکیفیت، تکمیل زنجیره ارزش گروه فولاد مبارکه و مشارکت در توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی منطقه شمال شرق کشور، در کمتر از یک دهه گذشته فعالیت خود را آغاز کرده و در همین مدت کوتاه، نقش پررنگ و موثری را در تامین نیاز کشور به گندله ایفا کرده است. شرکت فولاد سنگان در مدت هفت ماهه سال جاری، حدود 3 میلیون و 216 هزار تن گندله و 2 میلیون و 570 هزار تن کنسانتره تولید کرده و فروش گندله خود را نیز به 3 میلیون و 50 هزار تن رسانده است. بنابراین در مجموع می‌توان گفت که شرکت فولاد سنگان عملکرد تولید و فروش گندله خود را در مدت هفت ماهه امسال، به ترتیب به میزان 17 درصد و 43 درصد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش داده است. با این عملکرد تولید همچنین به نظر می‌رسد که هدف‌گذاری‌های شرکت فولاد سنگان مبنی بر تولید به میزان ظرفیت اسمی در سال جاری، محقق خواهد شد؛ موضوعی که تاثیر به‌سزایی بر تامین پایدار مواد اولیه به خصوص برای شرکت فولاد مبارکه اصفهان و به طور کلی تامین نیاز کشور خواهد داشت.
شرکت فولاد سنگان در ادامه فعالیت‌های خود در سال جاری، این عملکرد رو به رشد را باز هم تداوم بخشیده است، به طوری که این شرکت در مدت نه ماهه امسال مجموعا بیش از 8/3 میلیون تن از محصولات خود را به فروش رسانده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 31 درصد رشد داشته است. شرکت فولاد سنگان همچنین از آغاز فعالیت خود تا کنون نزدیک به 20 میلیون تن از گندله مورد نیاز شرکت و گروه فولاد مبارکه را تامین کرده است. با این حال، شرکت فولاد سنگان به این کارنامه درخشان نیز اکتفا نکرده و در صدد توسعه نقش‌آفرینی در زنجیره فولاد و افزایش سهم خود از تامین نیاز کشور است. از مهمترین اقدامات و برنامه‌های شرکت فولاد سنگان در این راستا می‌توان به افزایش ظرفیت تولید گندله از 5 میلیون تن در سال به 5/7 میلیون تن و احداث کارخانه کنسانتره هماتیتی به ظرفیت 5/2 میلیون تن در سال اشاره کرد.
نمودار یک عملکرد شش ماهه تولید گندله در شرکت فولاد سنگان را در سال جاری و سال قبل به تصویر کشیده است. بر این اساس، مجموع تولید گندله این شرکت در شش ماهه نخست امسال بیش از 2 میلیون و 762 هزار تن بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد بیش از 14 درصدی داشته است. از طرفی، بر اساس آمار ارائه‌شده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، کل تولید گندله کشور در شش ماهه نخست امسال، 31 میلیون و 920 هزار تن و در مدت مشابه سال قبل 33 میلیون و 396 هزار تن بوده است. بنابراین می‌توان گفت که سهم شرکت فولاد سنگان از کل تولید گندله کشور در شش ماهه نخست سال جاری و سال قبل به ترتیب برابر با 2/7 درصد و 6/8 درصد بوده است. در واقع سهم شرکت فولاد سنگان از تولید گندله در کشور روندی صعودی را طی می‌کند و این در حالی است که با تحقق چشم‌اندازها و طرح‌های توسعه‌ای این شرکت که در دست اجرا قرار دارند، می‌توان انتظار داشت که این روند صعودی در سال‌های پیش رو، با شیب تندتری نیز به مسیر خود ادامه دهد.
یک اقدام استراتژیک
اصلی‌ترین عامل موثر بر رشد تولید گندله در شرکت فولاد سنگان را می‌توان در افزایش تولید کنسانتره به واسطه دسترسی مناسب این شرکت به بزرگترین معادن شرق کشور جست‌و‌جو کرد. این روند رو به رشد تولید گندله همچنین حاکی از انعطاف‌پذیری بالای این شرکت برای تداوم تولید در شرایط بحرانی است، زیرا باید توجه داشت که شرکت فولاد سنگان در بازه زمانی مورد بررسی با چالش‌های تاثیرگذار و متعددی از جمله ناترازی انرژی، تغییرات نرخ ارز و مشکلات زنجیره تامین رو‌به‌رو بوده است. این در حالی است که عملکرد تولید گندله این شرکت در ماه‌های تیر و مرداد که با شدیدترین محدودیت‌های انرژی برای واحدهای فولادی همزمان بوده، به ترتیب رشد بیش از 30 درصدی و 20 درصدی را در مقایسه با مدت مشابه سال قبل داشته است. در واقع برنامه‌ریزی‌های دقیق و اتخاذ تدابیر مناسب در شرکت فولاد سنگان از جمله مدیریت بهینه انرژی و خرید برق تضمینی موجب شده‌اند که این شرکت به رغم چالش‌ها و موانع موجود به رشد تولید خود و تامین نیاز کشور به مواد اولیه صنعت فولاد ادامه دهد. علاوه بر آن، چنین رشد عملکردی در حوزه فروش گندله نیز، از پتانسیل و توانمندی بالای شرکت فولاد سنگان در پاسخگویی به نیازهای مشتریان خود و تولید محصولاتی مطابق با استانداردهای مد نظر آن‌ها حکایت دارد؛ عواملی که باعث افزایش تقاضا برای محصولات تولیدی این شرکت شده‌اند.
اگرچه همواره از فراوانی ذخایر معدنی به عنوان یکی از مزیت‌های ایران برای رشد و توسعه صنعت فولاد یاد شده است، اما با توجه به استفاده گسترده از ذخایر سنگ‌آهن پرعیار و مگنتیتی در کشور برای سال‌های متمادی، پیش‌بینی‌ها حاکی از آن هستند که کشور در آینده نه چندان دور با کمبود این منابع معدنی پرعیار مواجه خواهد شد. این مسئله حتی می‌تواند ایران را از کشوری که به لحاظ برخورداری از منابع معدنی دارای مزیت رقابتی است، به کشور واردکننده این منابع تبدیل کند. در همین راستا، شرکت فولاد سنگان که فعالیت آن به طور کامل به بخش معدن و حوزه اکتشاف و استخراج سنگ‌آهن وابسته است، در صدد استفاده از راهکاری برای حل این معضل بر‌آمده است.
این شرکت با بهره‌گیری از توان بالای شرکت‌های دانش‌بنیان، اقدامات قابل توجهی را در راستای استفاده از ذخایر سنگ‌آهن کم‌عیار (هماتیت) و تبدیل آن‌ها به مگنتیت انجام داده است. بی‌تردید این رویکرد نوین تاثیر چشمگیری بر تامین پایدار مواد اولیه، تولید پایدار شرکت فولاد سنگان و نقش‌آفرینی پررنگ‌تر این شرکت در تامین نیاز کشور به مواد اولیه صنعت فولاد خواهد داشت. در همین راستا و چنانکه پیش‌تر نیز گفته شد، شرکت فولاد سنگان در حال احداث کارخانه 5/2 میلیون تنی کنسانتره هماتیتی به عنوان بزرگترین کارخانه کنسانتره هماتیت در کشور است تا از این طریق، گام بلندی در جهت تامین پایدار مواد اولیه صنعت فولاد و نیز توسعه ظرفیت‌های تولیدی خود برداشته باشد. این اقدام همچنین می‌تواند شرکت فولاد سنگان را یک گام به تحقق چشم‌انداز 1404 این شرکت نزدیک‌تر کند؛ چشم‌اندازی که در آن تبدیل شدن به بزرگترین شرکت صنایع معدنی منطقه شمال شرق کشور، با توانایی تولید اقتصادی کنسانتره و گندله هر یک به میزان 5/7 میلیون تن در سال برای این شرکت ترسیم شده است.
نمودار 1. عملکرد تولید گندله در شرکت فولاد سنگان در شش ماهه نخست سال‌های 1402 و 1403
نمودار 2. عملکرد شش ماهه فروش گندله در شرکت فولاد سنگان در سال‌های 1402 و 1403
