ایران کشوری خشک و نیمه خشک است از این رو بیشترین تاثیر را از تغییر اقلیم داشته است، در واقع تغییر اقلیم در ایران با افزایش دما، کاهش بارندگی و تهدید منابع آبی، کشور را با چالش‌های جدی زیست‌محیطی و اجتماعی مواجه کرده به طوری که روند مهاجرت اقلیمی، بحران‌های شهری و تهدید سلامت عمومی را در پی داشته است که به اعتقاد کارشناسان ادامه این روند مشکلات جبران ناپذیری را برای کشور ایجاد خواهد کرد.
گرمایش جهانی و افزایش دما در ایران
بررسی ها نشان می دهد میانگین دمای کشور از دهه ۱۳۴۰ تاکنون حدود ۲ درجه سانتیگراد افزایش یافته است، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۳۰، ممکن است دمای ایران تا ۲.۶ درجه دیگر افزایش یابد، این افزایش دما باعث افزایش تبخیر، کاهش تغذیه آب‌های زیرزمینی و تشدید خشکسالی می‌شود که قطعا مشکلات زیادی را در بخش های مختلف به همراه خواهد داشت.
کاهش بارندگی و تغییر الگوهای بارش
میزان بارندگی در ۲ دهه گذشته به طور میانگین حدود ۲۰ درصد کاهش یافته که پیش‌بینی می‌شود تا دهه‌های آینده، کاهش ۳۵ درصدی در بارندگی رخ دهد که تأثیر مستقیمی بر منابع آب و کشاورزی دارد، علاوه بر این الگوی بارش ها نیز تغییر کرده است، به طوری که اکنون شاهد بارش های تند و سیل آسا در مدت زمان کوتاه هستیم که خسارات زیادی به همراه دارد.
بحران منابع آب و تأثیر بر کلانشهرها
یکی دیگر از آثار تغییر اقلیم بر روی منابع آبی است، در واقع کاهش بارندگی و خالی شدن مخازن سدها نتیجه خشکسالی های پیاپی ناشی از تغییر اقلیم است، بررسی وضعیت پرشدگی سدهای کشور در اوایل مردادماه نشان می دهد که درصد پرشدگی سدها به ۴۴ درصد رسیده و این به معنای آن است که ۵۶ درصد مخازن سدها خالی است که این مساله تامین آب شرب مناطق مختلف به ویژه کلانشهرها را تحت تاثیر قرار داده است بنابراین این وضعیت ضرورت مدیریت مصرف آب را دوچندان می کند.
شهرهای ایران با سیاست‌های ناپایدار و سازه‌های بی‌هویت در برابر تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیر شده‌اند، فاصله گرفتن از دانش بومی و معماری اقلیمی سنتی، تاب‌آوری شهری را کاهش داده است ، به طور کلی ایران کشوری خشک و نیمه خشک است و اجدادمان به راحتی با این وضعیت کنار آمده و با بهره گیری از دانش بومی که قنات سرآمد آن است، خود را سازگار کرده بودند ، اما امروزه با وجود پیشرفت های زیاد در بخش های مختلف اما کمبود آب دامن بشر را گرفته و امان انسان و محیط زیست را بریده است.
تغییر اقلیم در ایران یک بحران چندوجهی است که نیازمند سیاست‌گذاری هوشمند، بازگشت به دانش بومی و سرمایه‌گذاری در تاب‌آوری شهری و منابع آب است، بدون اقدام فوری، پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی آن می‌تواند آینده کشور را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد بر این اساس در برنامه هفتم پیشرفت، سازمان حفاظت محیط زیست موظف شد تا با همکاری نهادهای مرتبط از جمله وزارت نیرو، نفت و جهاد کشاورزی برنامه ملی مدیریت تغییرات اقلیمی را در سال اول برنامه هفتم تهیه و تدوین کند که این امر محقق شد.
برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی کشور تصویب و ابلاغ شد
شینا انصاری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد: هیئت وزیران برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی کشور را تصویب و برای اجرا به دستگاه‌های مقرر ابلاغ کرد.
وی با اشاره به تاثیرپذیری کشور از پیامدهای تغییرات اقلیمی نظیر سیل و خشکسالی گفت: برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی به استناد ماده (۲۲) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت در ۳ محور به تصویب هیات وزیران رسید و ابلاغ شد.
انصاری افزود: در راستای مقابله با پیامدهای تغییرات اقلیمی، برنامه‌ای جامع در سه محور اصلی تدوین شده است، محور نخست این برنامه به ارائه راهکارهایی برای کاهش آسیب‌پذیری بخش‌هایی اختصاص دارد که تحت تأثیر مستقیم این پدیده قرار دارند، در محور دوم، تمرکز بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و توسعه اقتصاد سبز و صنعت کم‌کربن قرار گرفته است؛ موضوعاتی که از اولویت‌های مهم در مسیر پایداری زیست‌محیطی محسوب می‌شوند، محور سوم این برنامه نیز به تقویت دیپلماسی محیط‌زیست اختصاص دارد، این بخش با هدف افزایش تعاملات بین‌المللی در حوزه تغییر اقلیم و تسهیل انتقال فناوری‌های اقلیمی به داخل کشور طراحی شده است.
احمد طاهری رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست به خبرنگار ایرنا گفت: در بند ت ماده ۲۲ برنامه هفتم پیشرفت، سازمان حفاظت محیط زیست موظف شده بود که با همکاری سایر نهادها از جمله وزارت نفت، جهاد کشاورزی و نیرو برنامه ملی مدیریت تغییرات اقلیمی را در سال اول برنامه هفتم تدوین کند، بر این اساس طی جلساتی که در کمیسیون فنی کارگروه ملی تغییر اقلیم برگزار شد، بحث های متعددی مطرح شد و در نهایت این برنامه مطابق با قانون، در سه محور اقتصاد سبز، صنعت کم کربن و تقویت سازگاری و کاهش آسیب های ناشی از تغییر اقلیم تهیه شد.
وی افزود: با توجه به ماهیت این سه مورد ” اقتصاد سبز و صنعت کم کربن ” به عنوان یک محور کلی و « تقویت سازگاری و کاهش آسیب های ناشی از تغییر اقلیم » در یک محور دیگر از این برنامه ارائه شده است.
طاهری ادامه داد: در محور اقتصاد سبز و صنعت کم کربن موضوعاتی مانند عرضه انرژی، تقاضای انرژی، جذب و ترسیب کربن، مدیریت پسماند و مطالعات علمی به عنوان پایه اقدامات کشور، در نظر گرفته شده است، در محور تقویت سازگاری و کاهش آسیب های ناشی از تغییر اقلیم هم حوضه های آب، کشاورزی، بهداشت، محیط زیست، پایش و پیش بینی دیده و تدوین شده است.
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکید کرد: تمام این موارد با همکاری دستگاه های مسوول در هر حوزه تدوین و راهبردها دیده شده است.
تعیین راهبردهای دستگاه ها در زمینه تغییر اقلیم تا ۵ سال آینده
وی افزود: برنامه ملی مدیریت تغییرات اقلیمی در ۲۸ مهر ۱۴۰۴ به تایید هیات دولت رسید و اکنون مبنای اقدامات در زمینه تغییر اقلیم قرار خواهد گرفت، طبق این برنامه، باید برنامه های اجرایی دستگاه ها در زمینه کاهش اثرات تغییر اقلیم به همراه نحوه تامین بودجه و زمان بندی اجرایی در هر کدام از این محورها تهیه شود که بر اساس تشخیص هیات دولت باید به تصویب کارگروه ملی تغییر اقلیم برسد، در نتیجه پیرو این مصوبه در هر کدام از این محورها برنامه عملیاتی را تدوین و در کارگروه ملی تغییر اقلیم به تصویب خواهیم رساند.
طاهری تاکید کرد: در حال حاضر پیامدهای تغییر اقلیم به عنوان یکی از مهمترین چالش هایی که کشور با آن مواجه است، هر روز خودش را بیشتر نشان می دهد، در محورهایی همچون کاهش بارندگی، مشکلات عدیده ای که در بحث منابع آبی داریم، افزایش دمایی که در کشور اتفاق می افتد که علاوه بر برهم زدن الگوهای بارشی در کشور مصرف انرژی را هم تحت تاثیر قرار می دهد برخی از پیامدهای تغییر اقلیم است که در چند سال گذشته شاهد وقوع آنها با شدت زیادی بودیم، در نتیجه موضوع سازگاری با تغییر اقلیم باید یکی از مهمترین اولویت های کشور باشد یعنی کشور باید بتواند خودش را با این شرایط جدید سازگار کند.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه مساله تغییر اقلیم بخش های مختلف کشور از جمله منابع آبی، کشاورزی، بهداشت و محیط زیست را تحت تاثیر قرار می دهد، در نتیجه سازگاری با این شرایط باید مورد توجه مسوولان و تصمیم سازان قرار گیرد تا تصمیماتی که اتخاذ می شود کمترین آسیب را به این بخش ها وارد کند.
طاهری با تاکید بر اینکه پیامدهای تغییر اقلیم در کشور کاملا غیر قابل انکار است، گفت: با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور، تغییر اقلیم به شکل جدی تری تاثیر می گذارد در نتیجه اینکه بخواهیم اقدامات را در تمام زمینه هایی که متاثر از این موضوع است در یک ساختار منسجم دنبال کنیم اهمیت زیادی دارد، در نتیجه مصوبه ای که به تصویب هیات دولت رسیده می تواند مبنای برنامه ریزی های آینده کشور هم در زمینه اقتصاد سبز، صنعت کم کربن و مهمتر از همه تقویت سازگاری ناشی از تغییر اقلیم در زمینه های مختلف باشد.
وی گفت: بر اساس این برنامه دولت راهبردهای دستگاه ها در زمینه تغییر اقلیم تا ۵ سال آینده را مشخص کرده و در این راستا دستگاه ها باید برنامه های خود را در این مدت اعلام کنند، به عنوان مثال وزارت نفت اعلام کند که برنامه اش مثلا در زمینه حذف فلرینگ تا ۵ سال آینده چیست، اینکه چه مقدار را با چه بودجه ای حذف می کند و سازمان حفاظت محیط زیست نیز ناظر بر این عملکرد خواهد بود.
منبع: ایرنا
