نعیم نوربخش روزنامه نگار و مترجم: اندونزی کشوری است که هنوز وابستگی شدیدی به زغال‌سنگ به عنوان سوخت دارد اما به تازگی خبر داده است که قصد دارد روی طرح تولید انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری سنگینی کند. این خبر از وقوع تحولات مهمی در سیاست انرژی این کشور حکایت دارد. انتظار می‌رود که منابع مالی مورد نیاز برای تحقق این هدف یعنی جهش در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و تقویت روند کربن‌زدایی، توسط وام‌دهندگان بین‌المللی تأمین شود. اما واقعیت این است که اگر اندونزی بخواهد تحول چشمگیری در بازار انرژی خود ایجاد کند به منابع مالی بسیار بیشتری نیاز خواهد داشت.
طبق اعلام دولت اندونزی این کشور قصد دارد مبلغ 20 میلیارد دلار را از محل استقراض خارجی در پروژه‌های تولید انرژی‌های پاک سرمایه‌گذاری کند. این طرح جامع برای سیاست‌گذاری و سرمایه‌گذاری که به اختصار CIPP نامیده می‌شود به رهبری ژاپن و ایالات متحده آمریکا تدوین شده است. طبق این برنامه قرار است که تولید آلاینده‌های شبکه برق اندونزی در سال 2030 تا 250 میلیون تن کاهش پیدا کند. با استفاده از منابع مالی تأمین‌شده برای اهداف کربن‌زدایی امید می‌رود که سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی این کشور تا سال 2030 به 44 درصد برسد. این رقم در سال 2022 حدود 12 درصد برآورد شده بود.
اریک زوهیر وزیر امور سرمایه‌گذاری اندونزی در این خصوص می‌گوید که باید به کار خود سرعت ببخشیم چرا که تا سال هدف یعنی 2030 فقط هفت سال دیگر باقی مانده است. باید به شراکت فعالان خارجی توسعه بدهیم تا تحقق اهداف اولویت‌دار شتاب بیشتری بگیرد. مسأله پرداخت منابع مالی تعهد شده باید سریع‌تر از سایر موارد در دستور کار قرار بگیرد. در حال حاضر حدود 60 درصد از انرژی اندونزی با سوزاندن زغال‌سنگ تأمین می‌شود که نشان از وابستگی بالای این کشور به سوخت فسیلی دارد. در حالی که اغلب کشورهای جهان در حال کنار گذاشتن زغال‌سنگ و جایگزینی آن با گاز طبیعی یا سایر انرژی‌های تجدیدپذیر هستند، اندونزی یکی از چند کشور آسیایی تلقی می‌شود که احتمالاً تا سال‌های طولانی استفاده از زغال‌سنگ به عنوان سوخت را ادامه خواهد داد. به علت پیش‌بینی‌های اشتباه مسئولان این کشور در برآورد تقاضای انرژی و افزایش بیش از نیاز ظرفیت تولید نیروگاه‌های برق زغال‌سوز اکنون اندونزی به بزرگترین کشور صادرکننده برق حاصل از سوزاندن زغال‌سنگ تبدیل شده است.
پیش از آن که مذاکرات درباره طرح CIPP آغاز شود رییس‌جمهوری اندونزی جوکو ویدودو متعهد شده بود که از احداث نیروگاه‌های زغال‌سوز بیشتر خودداری کند. اما در طرح یادشده آن دسته از نیروگاه‌های جدیدی که به پروژه‌های توسعه ملی این کشور متصل هستند از معافیت برخوردار می‌شوند. این شکاف نظارتی می‌تواند به اندونزی امکان بدهد تا ظرفیت تولید برق زغال‌سوز خود را گسترش داده و همزمان مدعی طرفداری از گذار به انرژی پاک نیز بشود.
شرکت دولتی برق اندونزی در ماه سپتامبر اعلام کرد که اگر این کشور بخواهد تا سال 2040 پروژه‌های تولید انرژی پاک با ظرفیت 60 گیگاوات را به شبکه برق خود بیفزاید به سرمایه‌گذاری 172 میلیارد دلاری نیاز خواهد داشت. این رقم شامل سرمایه‌گذاری 5 میلیارد دلاری برای توسعه یک شبکه توزیع هوشمند نیز می‌شود که امکان تحویل میزان متغیر و مورد نیازی از انرژی پاک مانند انرژی بادی و خورشیدی را میسر می‌کند. شرکت برق اندونزی افزودن ظرفیت پایه 32 گیگاواتی و احداث شبکه‌های جدید توزیع برای اتصال 28 گیگاوات ظرفیت مازاد به عنوان بار متغیر را هدف‌گذاری کرده است.
اِوی هاریادی رییس شرکت برق اندونزی توضیح می‌دهد که بدون شبکه انتقال و توزیع، امکان گذار به انرژی پاک میسر نخواهد بود. به این ترتیب نخستین چالش ما این است که چگونه انرژی را از تأسیسات دورافتاده به محل تقاضا برسانیم. همچنین مدیر عامل این شرکت دارماوان پراسودجو در این خصوص اظهار داشته است که با شتاب گرفتن طرح توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر 75 درصد از ظرفیت افزوده شده ما با اتکا به منابع تجدیدپذیر و 25 درصد توسط نیروگاه‌های گازسوز تأمین خواهد شد.
اگرچه مبلغ 20 میلیارد سرمایه‌گذاری اعلام شده برای تحول کامل بخش انرژی در اندونزی کافی به نظر نمی‌نرسد این احتمال وجود دارد که این منابع در مسیر کربن‌زدایی به اندونزی کمک شایانی کند و زمینه را برای جذب سرمایه‌های بیشتر در این بخش فراهم بیاورد. البته برخی نیز از طرح CIPP انتقاد کرده‌اند چرا که منابع مالی را به جای طرح‌های ویژه تأمین مالی براساس نرخ بازار فراهم می‌کند که هزینه‌های بالایی برای این کشور رقم خواهد زد و حتی شاید موجب شود که سایر کشورها از پذیرش طرح‌های مشابه در آینده خودداری کنند.
در اکتبر 2022 آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر IRENA گزارش خود را درباره چشم‌انداز انرژی پاک در اندونزی منتشر کرد تا سرمایه‌گذاران را به تأمین منابع مالی مورد نیاز این کشور تشویق کند. در این گزارش آمده است که چون اندونزی در میان کشورهای عضو آسه‌آن بیشترین میزان انرژی را مصرف می‌کند برای هدف جهانی مبارزات اقلیمی از اهمیت بالایی برخوردار است. به طور خاص انتظار می‌رود که اقتصاد و جمعیت این کشور در دهه‌های آتی رشد قابل توجهی را تجربه کند. این کشور از منابع تجدیدپذیر وسیعی برخوردار است و موقعیت مناسبی دارد تا با جذب سرمایه‌گذاری بیشتر، توان نهفته خود در تولید انرژی پاک را عرضه کند.
به این ترتیب طرح CIPP قرار است که اندونزی را در برداشتن نخستین گام‌های لازم برای گذار به انرژی‌های پاک کمک کند. این کشورِ آسیای جنوب شرقی از منابع فراوان تولید انرژی‌های تجدیدپذیر بهره‌مند است و ظرفیت این را دارد که به یکی از مهم‌ترین عرضه‌کنندگان انرژی پاک در منطقه تبدیل شود. اما تحقق این هدف مستلزم پیروی دولت این کشور از تعهدات خود مبنی بر توقف احداث نیروگاه‌های زغال‌سوز جدید به نفع نیروگاه‌های سبز خواهد بود.
منبع: اویل پرایس
