ساناز نفیسی روزنامه نگار: به ادعای ناظران رایزنی مستقیم میان ایران و آمریکا -ادعایی که ترامپ در کنفرانس خبری‌اش با «بی بی» بر آن تاکید داشت- چیزی نبود که نتانیاهو خواهانش باشد. هرچند به ادعای گروهی دیگر، ماحصل گفت‌وگوها می‌تواند مسیر تنش میان تهران-واشنگتن و معادلات خاورمیانه را تحت تأثیر قرار دهد.
ریسپانسیبل استیت کرفت با انتشار یادداشتی مدعی شد: در جریان دیدار لحظه آخری روز دوشنبه میان دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیری اسرائیل ترامپ اعلام کرد که ایالات متحده در تاریخ 12 آوریل به‌صورت مستقیم با ایران دیدار خواهد کرد تا درباره توافقی احتمالی بر سر برنامه هسته‌ای تهران گفت‌وگو کند.
پیش از این اظهارات، ایران اعلام کرده بود که آماده انجام گفت‌وگوهای غیرمستقیم با ایالات متحده با هدف احتمال بازنگری در توافق هسته‌ای است. زمانی که خبرنگاران درباره جزئیات این برنامه پیش‌تر اعلام‌نشده برای مذاکره مستقیم پرسیدند، ترامپ صرفاً تکرار کرد که مذاکرات در «تقریباً بالاترین سطح» روز شنبه انجام خواهد شد.
به ادعای این نشریه، ترامپ مدعی شد: «همه توافق دارند که رسیدن به توافق، بهتر از انجام آن کار واضح است»؛ اشاره‌ای ضمنی به احتمال رویارویی مستقیم آمریکا علیه ایران که هدف دیرینه برای نتانیاهو است.
استقرار ارتش آمریکا -به‌ویژه بمب‌افکن‌های B-2 در پایگاه دیه‌گو گارسیا و تجهیزات اضافی در شرق مدیترانه- نشان‌دهنده آن است که برنامه‌ریزی‌های اضطراری به‌طور جدی در جریان است.
ترامپ در ادامه ادعا کرد: «فکر می‌کنم همه قبول دارند که توافق، بهتر از گزینه واضح است و گزینه واضح چیزی نیست که من بخواهم در آن دخیل باشم -و صادقانه بگویم- اسرائیل هم نمی‌خواهد درگیر آن شود، اگر بتواند از آن اجتناب کند».
نتانیاهو ناکام ماند!
این نشریه در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورد که پیش از این دیدار، اسرائیل نگرانی ادعایی‌اش را از این مسئله ابراز کرده بود و واشنگتن ممکن است بدون دریافت تضمین‌های کافی درباره مهار یا توقف برنامه هسته‌ای ایران یا محدودسازی فعالیت‌های منطقه‌ای تهران -به‌ویژه در سوریه و لبنان- بار دیگر با ایران وارد تعامل شود. گفته می‌شود تیم نتانیاهو خواهان هماهنگی نزدیک‌تر با دولت آمریکا درخصوص خطوط قرمز احتمالی بوده و همچنین درباره همکاری‌های پدافند هوایی -از جمله تحویل اخیر سامانه‌های تاد (THAAD) و پاتریوت- گفت‌وگو کرده است.
در جریان نشست خبری، چند خبرنگار از ترامپ درباره سیاست‌های حمایتی تجاری دولت او، از جمله تعرفه 17 درصدی اعمال‌شده بر کالاهای اسرائیلی، سؤال کردند. زمانی که از او پرسیده شد آیا این تعرفه‌ها کاهش خواهد یافت یا خیر؟ ترامپ طفره رفت و گفت: «ما خیلی به اسرائیل کمک می‌کنیم. سالیانه چهار میلیارد دلار به آنها می‌دهیم» و تأکید کرد که این یکی از بزرگ‌ترین کمک‌های سالانه آمریکا به یک بازیگر خارجی است. او در پایان گفت: «ما خوب از دوستان‌مان مراقبت می‌کنیم».
تعرفه 17 درصدی اعمال شده از سوی دولت ترامپ بر صادرات اسرائیل، نگرانی گسترده‌ای را در بخش‌های مختلف اقتصاد این بازیگر ایجاد کرده است. حتی پس از آن‌که اسرائیل برای خروج از دایره این تعرفه‌ها، تعرفه‌های خود بر کالاهای آمریکایی را حذف کرد، دولت ترامپ حاضر نشد اسرائیل را از این سیاست معاف کند. برآورد انجمن تولیدکنندگان اسرائیلی نشان می‌دهد که این تعرفه‌ها می‌تواند باعث کاهش 2.3 میلیارد دلاری در صادرات سالانه و از بین رفتن بین 18 هزار تا 26 هزار شغل شود.
نتانیاهو با این هدف به واشنگتن رفته بود که این سیاست را لغو یا حداقل تعدیل کند و بر وابستگی دیرینه اسرائیل به بازارهای ایالات متحده و اهمیت نمادین اصل «تقابل» در اتحاد دو کشور تأکید داشت؛ اما به نظر می‌رسد در این هدف ناکام مانده است.
تصاعد بحران در غزه
به ادعای ریسپانسیبل استیت کرفت، با وجود امتناع ترامپ از لغو تعرفه‌ها، او و نتانیاهو تلاش کردند تا نوعی حس همدلی و هماهنگی را به نمایش بگذارند. ترامپ در اظهاراتی غیرواقعی گفت: «این مرد [نتانیاهو] بسیار سخت در تلاش است تا گروگان‌ها را آزاد کند. امیدوارم قدردانش باشند»
در حالی که شواهد فراوانی وجود دارد مبنی بر اینکه نتانیاهو بمباران غزه را به آزادی گروگان‌ها ترجیح می‌دهد. نتانیاهو در پاسخ گفت: «شریک خوبی دارم». نتانیاهو در سخنرانی آغازین خود اعلام کرد که مایل است فلسطینی‌ها اجازه داشته باشند از غزه خارج شوند؛ موضوعی که با طرح ترامپ هم‌راستا بود؛ طرحی که در جریان سفر نتانیاهو در فوریه مطرح شد، زمانی که او نخستین رهبر خارجی بود که پس از آغاز به کار ترامپ به کاخ سفید دعوت شد.
برخلاف گزارش‌های اخیر، نتانیاهو ادعا کرد که اسرائیل مانع خروج فلسطینی‌ها از این منطقه نمی‌شود. نتانیاهو به نظر می‌رسد تلاش دارد لحن خود در مورد «پاک‌سازی قومی» نرم‌تر جلوه دهد، آن هم با تأکید بر خروج «داوطلبانه». در همین راستا، دولت او اخیراً آژانسی تازه تأسیس کرده که وظیفه آن تسهیل مهاجرت فلسطینی‌هایی است که مایل به ترک غزه هستند؛ این در حالی است که ارتش اسرائیل هم‌زمان به اشغال بیشتر این سرزمین ادامه داده و با ویران‌سازی گسترده، غزه را هرچه بیشتر غیرقابل سکونت می‌کند.
طرح نتانیاهو برای ایجاد «دالان مورَگ» در جنوب غزه -منطقه‌ای تحت کنترل اسرائیل با هدف تقسیم نوار غزه – با انتقاداتی مواجه شده که آن را گامی در جهت تکه‌تکه کردن ساختاری منطقه به بهانه امنیت توصیف می‌کنند. هم‌زمان، وضعیت در کرانه باختری همچنان متشنج است، به‌ویژه پس از کشته شدن عامر محمد سعده ربیع، نوجوان 14 ساله فلسطینی-آمریکایی که در جریان یورش نظامیان اسرائیلی به شهر بیت‌ریما هدف گلوله قرار گرفت.
همچنین، کشته شدن 15 امدادگر در غزه به دست نیروهای اسرائیلی، انتقادات را به‌شدت افزایش داده است. این وقایع بار دیگر توجهات را به سیاست آمریکا در قبال رفتار نظامی اسرائیل جلب کرده‌اند، به‌ویژه با در نظر گرفتن ادامه ارسال تسلیحات و حمایت دیپلماتیک قاطع واشنگتن از اسرائیل.
به ادعای ناظران براساس نظرسنجی اخیر، 70 درصد از شهروندان اسرائیلی خواهان کناره‌گیری نتانیاهو از قدرت هستند. او قرار بود روزهای دوشنبه و چهارشنبه در دادگاه منطقه‌ای شرق بیت المقدس برای رسیدگی به اتهام‌هایش درباره فساد و کلاهبرداری حاضر شود شود. اما سفر ناگهانی نتانیاهو به واشنگتن از بوداپست برنامه‌ها را برهم زد.
در جریان نشست خبری، یکی از خبرنگاران از ترامپ درباره واکنش فلسطینی‌تبارهای آمریکایی که به او رأی داده بودند به این امید که جنگ غزه به پایان برسد، پرسید. ترامپ در پاسخ گفت: «دوست دارم جنگ متوقف شود» و ابراز امیدواری کرد که این اتفاق به‌زودی بیفتد، اما بلافاصله موضوع را به کارزار بمباران آمریکا علیه حوثی‌ها در یمن و طرح خود برای ارائه بزرگ‌ترین بودجه تاریخ به پنتاگون -به ارزش یک تریلیون دلار- تغییر داد. پرسش خبرنگار بی‌پاسخ ماند.
ترامپ: مذاکرات «مستقیم» با ایران شروع شد!
در همین ارتباط رئیس ایالات متحده امریکا گفت: روز شنبه آینده احتمالاً مذاکرات سطح بالا با ایران برگزار خواهد شد.
او این سخنان را دوشنبه شب (به وقت تهران) در دیدار بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در کاخ سفید مطرح کرد.
مقامات ایرانی قبل از این گفته بودند با امریکا وارد مذاکرات غیرمستقیم خواهند شد. به گفته آنان، عمان گزینه اصلی میزبانی از مذاکرات ایران و امریکاست. تهران گفته است مذاکرات با امریکا بر سر مسئله هسته‌ای‌اش است.
ترامپ همچنین گفت این بدیهی است که او ترجیح می‌دهد به توافق دست یافته شود.
وی افزود که نمی‌تواند بگوید مذاکرات با ایران کجا انجام می‌شود اما مذاکرات محرمانه و مستقیم هستند.
ترامپ گفت شنبه نشستی در سطح بالا با ایران خواهیم داشت. اگر مذاکرات به نتیجه نرسد ایران در خطر بزرگی خواهد بود. اگر مذاکرات شکست بخورد این برای ایران خیلی بد است.
او ادامه داد: ایران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای کسب کند. مذاکرات با ایران با هدف جلوگیری از برخورد است. موفقیت این مذاکرات به سود ایران است.
ترامپ گفت: اسرائیل تمایل دارد در این مذاکرات، شریک باشد. می‌خواهد حضور داشته باشد.
او درباره مذاکرات با ایران ادامه داد: بعضی‌ها می گویند با واسطه خواهد بود اما من می گویم نه. ما مستقیماً با آنها (ایران) در تماس هستیم و احتمال توافق وجود دارد. این توافق برای ایران بسیار خوب خواهد بود. باید منتظر بمانیم و ببینیم چه می‌شود.
ترامپ همچنین در دیدار نتانیاهو گفت: رابطه‌ام با اردوغان، عالی است. به نتانیاهو گفتم اگر مشکلی با ترکیه داری من می‌توانم آن را حل کنم.
وی افزود: با مردی که اسمش اردوغان است رابطه عالی دارم و او را دوست دارم و او هم من را دوست دارد. این باعث عصبانیت رسانه‌ها شده است. به نتانیاهو گفتم من اردوغان را دوست دارم و اگر مشکلاتی با او دارد باید آنها را حل کند. اسرائیلی‌ها باید با عقلانیت، هر مشکلی را با ترکیه حل کنند.
رئیس ایالات متحده امریکا گفت: هم اکنون در مسابقه هوش مصنوعی با چین، جلو هستیم اما اگر در زمینه انرژی، نتوانیم برتری کسب کنیم به زودی شکست می‌خوریم.
او افزود: به اسرائیل خیلی کمک می‌کنیم. به اسرائیل هر سال، 4 میلیارد دلار می‌دهیم. این خیلی زیاد است.
ترامپ در پاسخ به سؤال یک خبرنگار که آیا قصد دارد کمک مالی به اسرائیل را قطع کند؟ جواب داد نه اما این مبلغ زیاد است.
نتانیاهو: دنبال الگوی لیبی برای ایران هستیم
نتانیاهو هم گفت که اسرائیل در تلاش است الگوی لیبی برای ایران تکرار شود. او ادامه داد: اگر بتوانیم با ایران به توافق دیپلماتیک کامل برسیم این اتفاق خیلی خوبی است.
لیبی به طور کامل، از برنامه هسته‌ای‌اش دست برداشت و آن را تحویل آمریکا داد.
نخست وزیر اسرائیل بر اشتراک موضع با امریکا درباره مخالفت با کسب سلاح هسته‌ای از سوی ایران تاکید کرد و گفت: همه ما درباره اینکه نباید به تهران اجازه دهیم به این سطح (کسب سلاح هسته‌ای) برسد متحد هستیم. ما راه حل‌های دیپلماتیک را تأیید می‌کنیم.
عراقچی: ما چنین قراری نگذاشته‌ایم
همچنین وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که در روز شنبه مذاکرات ایران و آمریکا در عمان به صورت غیرمستقیم برگزار می‌شود و ایران شیوه دیگری را نمی‌پذیرد.
«سید عباس عراقچی» وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران روز سه‌شنبه و در جریان سفر به الجزایر درباره روابط تهران-الجزیره و همچنین گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا پرداخت.
دیپلمات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران درباره مذاکرات ایران و آمریکا نیز گفت: مذاکرات همان‌طور که اعلام شد و دیشب طی توییتی اعلام کردم، روز شنبه و در عمان برگزار خواهد شد. مذاکرات غیرمستقیم خواهد بود و ما شیوه دیگری را برای مذاکره نمی‌پذیریم.
او در پاسخ به سؤال خبرنگار خبرگزاری صداوسیما درباره توضیح بیشتر درباره «مذاکرات غیرمستقیم و همچنین تاکید ترامپ بر مستقیم‌بودن مذاکرات» گفت: شکل مذاکره مهم نیست که مستقیم باشد یا غیرمستقیم. به نظر من آنچه که اهمیت دارد، مؤثر یا غیرموثر بودن مذاکرات است، جدی بودن یا جدی نبودن طرفین در مذاکرات است، نیات طرفین در مذاکره است و اراده برای رسیدن یک راه‌حل. این موارد در هر گفت‌وگویی ملاک عمل است.
عراقچی در ادامه گفت: اینکه شکل مذاکرات چگونه باشد، تابع مسائل مختلفی است. شکل مورد نظر ما، مذاکرات غیرمستقیم است. دلایل آن نیز قبلاً گفته شده است. مذاکراتی که آنها بخواهند از طریق فشار و تهدید بخواهند اراده خود را تحمیل کنند، این یک مذاکره نیست و در حقیقت دیکته‌کردن است. در حقیقت ما به این شیوه به هیچ وجه اعتقادی نداریم. شیوه غیرمستقیم از نظر ما بهتر می‌تواند یک مذاکره واقعی و منتج به نتیجه را تضمین کند و ما به این شیوه پیش خواهیم رفت.
وزیر خارجه ایران درباره نمونه مذاکره غیرمستقیم گفت: مذاکره غیرمستقیم اصلاً چیز عجیبی نیست. در تاریخ روابط بین‌الملل به کرات اتفاق افتاده است. کشورهایی هستند که به دلایل تاریخی، خصومت‌ها و هر دلیلی حاضر نیستند با هم ملاقات کنند. موارد متعددی در این‌باره وجود دارد. همین الان مذاکره بین روسیه و اوکراین به صورت غیرمستقیم و اتفاقاً از طریق آمریکا صورت می‌گیرد، یعنی آمریکایی‌ها واسطه هستند. دو طرف حاضر نیستند به دلایلی که خودشان می‌دانند، با یکدیگر ملاقات رو در رو داشته باشند و ملاقات از طریق یک میانجی یا واسطه انجام می‌شود.
او با بیان اینکه «در موضوع ما، عمان واسطه است چراکه ما به عمان به خاطر گذشته و سابقه خوبی که در همین ارتباط داشتند، اطمینان و اعتماد داریم»، گفت: امیدوار هستیم که با اراده جدی طرف مقابل برای رسیدن یک راه‌حل دیپلماتیک مواجه باشیم. این در مذاکرات مهم است.
عراقچی درباره شایعات مبنی بر اینکه «ابتدای مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم است و اگر حسن‌نیت آمریکا اثبات شود، مذاکرات رودر رو خواهد شد»، گفت: ما چنین قراری نگذاشته‌ایم.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره محورهای مذاکره ایران و آمریکا با توجه به اظهارات نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی درباره «مذاکراتی شبیه به لیبی» گفت: طبیعی است که هر کسی ممکن است گمانه‌زنی‌ها و یا آرزوهای خود را داشته باشد. آنچه که مقامات رژیم صهیونیستی گفته‌اند و یا ممکن است بگویند، آرزوهای آن‌هاست که هرگز محقق نخواهد شد. ما به‌دنبال تأمین منافع مردم ایران هستیم.
او تصریح کرد: برنامه هسته‌ای ایران کاملاً صلح‌آمیز و مشروع است. همین الان قطعنامه 2231 شورای امنیت، بر مشروعیت آن صحه گذاشته است. از لحاظ بین‌المللی هیچ شبهه‌ای بر آن وارد نیست. اگر کسی سؤالات و ابهاماتی دارد، ما اماده روشنگری هستیم. ما بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود اطمینان داریم و در اینکه اعتمادسازی بیشتری درباره آن صورت دهیم، مشکلی نداریم مگر اینکه محدودیتی برای ما ایجاد کن د و یا مانعی در راستای اهداف ایران باشد.
عراقچی در ادامه گفت: در مقابل اعتمادسازی، طبیعی است که تحریم‌هایی که به صورت نادعادلانه و به دلیل اتهاماتی که بر برنامه هسته‌ای ایران گذاشته شده، باید رفع شود. بنابراین، هدف اصلی ما در مذاکره، طبیعی است که احقاق حقوق مردم ایران و رفع تحریم‌هاست. اگر اراده واقعی در طرف مقابل وجود داشته باشد، این هدف دست‌یافتنی است و به شیوه آن که غیرمستقیم یا مستقیم باشد هم ارتباطی ندارد. در حال حاضر، ترجیح ما غیرمستقیم است و قراری برای تبدیل آن به مستقیم نداریم چراکه مذاکره مستقیم را برای اهداف مذاکره، مفید نمی‌دانیم.
وزیر خارجه ایران با تاکید بر اینکه «اگر طرف مقابل اراده واقعی داشته باشد، از نظر ما توافق حصول است»، گفت: بنابراین طبق عبارت معروفی که وجود دارد، توپ در زمین آمریکاست و اگر با اراده واقعی با عمان بیایند، حتماً به نتیجه می‌رسیم.
او در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه «آیا پیش‌شرطی برای مذاکرات وجود دارد یا خیر؟»، گفت: هیچ پیش‌شرطی از نظر ما پذیرفتنی نیست و وجود هم ندارد.
عراقچی همچنین درباره طرف‌های مذاکره گفت: اطلاعی که ما داریم، آقای (استیو) ویتکاف (نماینده ویژه ترامپ در امور غرب آسیا) حضور دارد و از طرف ایران هم بنده هستم.
