توسعه و تکامل مترو رویکردی برای مواجهه با آینده

محیا سادات بهره دار روزنامه نگار: شهرهای آسیایی به توسعه خود ادامه می‌دهند. زیرساخت‌های حمل‌ونقل در شهرهای آسیای شرقی بازاری را ایجاد نموده که پیش‌بینی می‌شود رشدی در حدود 6 درصد را بین سال‌های 2023 تا 2027 از طریق مترو و سایر زیرساخت‌های ریلی متداول به‌منظور ایفای نقش اصلی در رشد و توسعه در نظر گرفته می‌شود. باتوجه‌به همکاری سنگاپور، هونگ کنگ و مالزی در خصوص پروژه‌های مترو، استفاده از تجربه افراد کهنه‌کار و مجرب را فراهم نموده است. برخی از بخش‌های قدیمی متروی هنگ‌کنگ بیش از 30 سال قدمت دارد. دراین‌بین سنگاپور نیز از این قافله عقب نمانده است و به افزایش ظرفیت برای پاسخگویی به سطوح فعلی تقاضا بسیار مهم خواهد بود. دراین‌بین دکتر وانگ می‌گوید که بسیاری از شبکه‌های ریلی آسیایی در فرسایش بوده و مراحل پیری خود را می‌گذرانند؛ ازاین‌رو باید در پی نوسازی و احیاء ناوگان حمل‌ونقل باشند. هر چند نوسازی خطوط ممکن است اسباب ناراحتی مسافران شود بااین‌حال بهسازی و نوسازی خطوط لازم است ادامه یابد. بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های موجود سبب شده است که سامانه‌ای الکتریکی و مکانیکی ساده‌تری جایگزین بخش‌های قدیمی‌تر شوند. بسیاری از سیستم‌های ریلی در جهان در حال فرسایش و رسیدن به اتمام عمر مفید خود هستند و این بدان علت است که از عمر طراحی آنها زمان بسیاری گذشته است؛ بنابراین یکی از فعالیت‌های مهم شرکت‌های باید بهره‌بردار نوسازی و مرمت آنها باشد. از سوی دیگر دیده می‌شود که در بسیاری از حالات مشتریان ایده روشنی از نیازها و خواسته‌های خود ندارند و ازاین‌رو دیده می‌شود که گاه خواسته‌های غیرمنطقی مشتریان به مهندسان مترو تحمیل می‌گردد؛ بنابراین احتمال مواجه‌شدن پروژه‌های مترو با مشکلات از همان ابتدای پروژه افزایش می‌یابد.

درعین‌حال، پروژه‌هایی که برای طولانی‌مدت ساخته می‌شوند باید تا حدی انعطاف‌پذیری خود را حفظ کنند.» چرا اغلب پروژه‌های زیرساختی بیش از بودجه و بیش از زمان‌بندی پیش می‌روند؟ « وانگ می‌پرسد: « 8 تا 10 سال طول می‌کشد تا از امکان‌سنجی به گشایش برسیم، و در این مدت جهان تغییر کرده است. دامنه پروژه بسیار مهم است. اما اگر محیط تغییر کند، باید تغییر کند تا آنچه را که می‌خواهند به مردم بدهد.»

ارتباطات ساخت‌یافته میان ارکان پروژه‌های عمرانی نظیر مترو بسیار اساسی است و می‌تواند نقش به سزایی در پیشبرد آن داشته باشد. این مهم به‌ویژه در مراحل طراحی خود را به‌ویژه نشان می‌دهد. استفاده از ابزارهای دیجیتال نظیر سامانه‌های مدل‌سازی اطلاعات در تمامی مراحل پروژه مانند ساخت، عملیات بهره‌برداری و نگهداری می‌تواند نقش تأثیرگذاری را ایفا نماید. هر چند این مسئله در ابتدا زمان‌بر می‌نماید بااین‌حال می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات پیشگیری نماید. هنگامی که یک مدل دیجیتال اجرا می‌شود، پیاده‌سازی پروژه سهولت می‌یابد. اما زمینه‌سازی و اجرای مراحل انجام کار همچنان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و می‌تواند در یکپارچه‌سازی سیستم‌های ریلی نقش‌آفرین باشد. بنابراین مشاهده می‌شود که سامانه‌های ریلی صرفاً زیرساخت‌های عمرانی نیست بااین‌حال بخش عمرانی پروژه‌های ریلی بیش از 60 درصد کل آن را تشکیل می‌دهد. اجرای یک برنامه مهندسی ریلی نظام خاصی را می‌طلبد که پیش از هر چیز مستلزم ایجاد تغییر در نگرش است. تجربه این امر در متروی هنگ‌کنگ به‌خوبی از ضرورت نگرش‌های مهندسی پرده برداشت.

از سوی دیگر فن آوری‌های دیجیتال تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر عملیات سیر و حرکت قطارها در شبکه ریلی بجای می‌گذارند و ازاین‌رو به‌گونه‌ای فزاینده در پی استفاده فعال از تکنولوژی‌های روز مانند CBTC (ارتباطات مبتنی بر کنترل قطار)، ATO (عملیات خودکار قطار) هستند. این فن آوری ها ضمن کاهش سرفاصله زمانی حرکت قطارها به افزایش ظرفیت شبکه ریلی کمک می‌نمایند. در اینجا تأکید متخصصان بر حفظ جامعیت و حاشیه‌های ایمنی در سرفاصله‌های زمانی 60 الی 90 ثانیه است که در این خصوص تدابیر کنترلی می‌تواند اثربخش و مفید باشد زیرا شبکه ریلی از زیرساخت‌ها و کارکنان تشکیل شده است از سوی دیگر عوامل انسانی نقش مهمی در کنترل سامانه‌ها و شبکه ریلی ایفا می‌نماید. از سوی دیگر مکانیزاسیون فرایندها در حمل‌ونقل ریلی درون شهری می‌تواند نیاز به کارکنان را کاهش داده و مشکلات ناشی از استخدام کارکنان نظیر حقوق و دستمزد و یا اعتصاب را مرتفع نماید. اما بااین‌حال جذب و استخدام مهندسان و طراحان برای آینده صنعت حمل‌ونقل ریلی درون شهری می‌تواند یک چالش مهم محسوب شود. از طرف دیگر جذابیت هنگ‌کنگ برای نیروی کار مهاجر از نظر حقوق و دستمزد و جو سیاسی و اجتماعی مطلوب نسبت به گذشته می‌تواند یک فرصت مناسب برای متروی هنگ کنگ باشد. از طرفی متروی هنگ‌کنگ برای آموزش کارکنان جدید به سرمایه انسانی با تجربه نیاز دارد بااین‌حال افراد جوان تا زمانی که کاری با حقوق پردرآمد و کم زحمتر داشته باشند به این صنعت وارد نمی‌شوند. از سوی دیگر همانگونه که بهره برداران مترو در سرتاسر جهان تجربه می‌کنند رشته‌های مهندسی برای نیروی کار آینده چندان جذاب به نظر نمی‌رسند و این نشان می‌دهد که در آینده هنگ‌کنگ و صنعت ریلی درون شهری این کشور با بحران نیاز به نیروی انسانی متخصص مواجه خواهد بود.

در این راستا و به‌منظور کمک به اصلاح ساختار شبکه حمل‌ونقل ریلی درون شهری شرکت بهره بردار متروی هنگ‌کنگ با چندین دانشگاه در زمینه‌های مختلف پژوهشی قرارداد همکاری امضا نموده است و از طریق ترویج فرهنگ متروسواری و استفاده از فرصت‌های موجود برای توسعه حمل‌ونقل ریلی درون شهری قرارداد همکاری امضا نموده است. این امر خود را در قالب سمینارهای متعدد تا شرکت نمودن در نمایشگاه‌های حرفه‌ای و دانشگاهی و نیز ارائه راهنمایی‌های شغلی برای تسهیل و تعمیق این امر نموده است. این موضوع از میزبانی سمینارها گرفته تا شرکت فعال در نمایشگاه‌های شغلی دانشگاهی، نه تنها برای ارائه راهنمایی شغلی، بلکه برای تسهیل درک عمیق‌تر نقش‌ها در این بخش است. استفاده از زیرساخت‌های دیجیتالی، حضور پرقدرت در فضای مجازی، استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای ارتباط با مسافران و تعامل با مخاطبان جوان به‌منظور نمایش دستاوردهای نوآورانه حوزه ریلی از مهمترین اقدامات برای گسترش و تعمیق این صنعت محسوب می‌گردد.