پرستو بهرامی راد روزنامه نگار: نشست دوره‌ای شورای حکام از دوشنبه آغاز به کارکرد. این نشست تا 18 خرداد ادامه دارد. طبق روال سابق پرونده ایران از پرونده‌های پر سر و صدای جلسات شورای حکام محسوب می‌شود.
البته این بار توجه‌ها به پرونده هسته‌ای ایران از دو هفته قبل جلب شده است. از زمانی که رسانه‌های غربی از تلاش اروپایی‌ها برای تهیه پیشنویس قطعنامه علیه برنامه هسته‌ای ایران خبر دادند. در دو نشست قبلی شورای حکام شاهد بیانیه تند و تیز غربی‌ها بودیم و این بار شرایط تا حدودی فرق کرده است.
طبق گزارش رویترز انگلیس، فرانسه و آلمان پیشنویس قطعنامه‌ای را علیه ایران در بین اعضای شورای حکام توزیع کرده‌اند. البته متن پیشنویس قطعنامه‌ای که با 35 کشور عضو به اشتراک گذاشته‌اند، هنوز به صورت رسمی به شورا ارائه نشده است.
اما نکته قابل توجه این جریان مخالفت جدی آمریکا با این پیشنویس است. رویترز در گزارشی نوشته است که آمریکا و شرکای اروپایی آن، بر سر مواجهه با ایران دچار اختلاف نظر شده‌اند. واشنگتن نگران است که چنین قطعنامه‌ای می‌تواند خطر تشدید تنش در منطقه را پیش از انتخابات ریاست جمهوری پیشرو در ایالات متحده، به همراه داشته باشد.
یک مقام ارشد اروپایی به رویترز گفته بود که ما در حال فشار آوردن به آمریکایی‌ها هستیم، اما آنها همچنان بر این باورند که نباید هیچ اقدامی برای تشدید تنش با ایران انجام شود.
چرا آمریکایی‌ها مخالف پیشنویس قطعنامه تروئیکای اروپایی هستند؟
استدلال کشورهای اروپایی برای صدور قطعنامه علیه ایران در شرایط بین‌المللی امروز به میزانی عجیب است که به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها نیز سعی دارند از این اتفاق خارج بمانند.
در گزارش رویترز آمده که آمریکا معتقد است این اقدام جز به تشدید تنش و افزایش فعالیت‌های هسته‌ای ایران و از سویی کاهش نظارت‌ها و دسترسی‌های آژانس دستاورد دیگری ندارد. اما باید نوع برخورد آمریکا را در چندین گزینه بررسی کرد.
آمریکایی‌ها به خوبی می‌دانند در چنین شرایط مذاکراتی میان تهران و آژانس و همچنین توقف مذاکرات احیای برجام، هر گونه قطعنامه‌ای فقط سطح تنش را بالا می‌برد و حتی ممکن است به توافقات امنیتی گذشته که در دوحه در مذاکرات غیر مستقیم با ایران شکل گرفته، صدماتی وارد شود.
از سوی دیگر دولت جو بایدن در سال رقابت‌های انتخاباتی قرار دارد و شرایط دولت وی در خصوص سیاست خارجی مناسب نیست. حتی این را در جلسه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا با نمایندگان سنای به خوبی می‌توان متوجه شد. حال واشنگتن به دنبال یک پرونده جدیدی در سیاست خارجی خود نیست و سعی دارد همین روابط بلاتکلیف خود را با تهران تا انتخابات نوامبر ادامه دهد. هر گونه توافق یا تنش جدید شرایط را برای بایدن در انتخابات آتی پیچیده‌تر می‌کند.
گزینه‌های مطرح شده، باعث عقب نشینی آمریکا در خصوص پیشنویس قطعنامه اروپایی‌ها کرده است. از این رو با اختلاف پیش آمده در بلوک غرب به نظر نمی‌رسد این پیشنویس راه به جایی ببرد.
راه رفتن ایران بر لب پرتگاه
در شرایطی که ایران به دلیل شهادت رییس جمهور در شرف انتخابات ریاست جمهوری است، صدور هر گونه قطعنامه شرایط را برای کشور سخت‌تر خواهد کرد.
با این حال ایران به دلیل شرایط تحریم‌ها سال‌های سختی را پشت سر گذاشته است و امکان اینکه رییس جمهور میانه‌رویی این بار در ایران بر سر کار بیاید و بتواند مسئله پرونده احیای برجام را به سرانجام برساند، بسیار محتمل است.
از چندی قبل مقامات ایرانی از تغییر دکترین هسته‌ای ایران سخن گفته‌اند. کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی، عباس عراقچی، دبیر شورای راهبردی روابط خارجی احمد حق‌طلب، فرمانده سپاه حفاظت و امنیت مراکز هسته‌ای، علی اکبر صالحی، وزیر خارجه پیشین و رئیس سابق سازمان انرژی اتمی، محمود علوی، وزیر اطلاعات دولت حسن روحانی و جواد کریمی‌قدوسی، از نمایندگان دوره یازدهم مجلس از احتمال تغییر نگاه ایران در قبال دستیابی به سلاح اتمی سخن گفته‌اند.
سخنانی که واکنش‌های بسیاری را در داخل و خارج ایران برانگیخته است. در حقیقت به نظر می‌رسد ایران نیز دو گزینه را دنبال می‌کند. نخست به دنبال فشار حداکثری به غرب برای احیای میز مذاکرات است. همچنین با ارائه گزینه‌های جدید به دنبال دست پر بودن در مذاکرات آتی است.
با این حال قدم زدن بر لبه پرتگاه خطرهای جدی نیز دارد و ممکن است محاسبات همیشه به صورتی که فکر شده پیش نرود.
سناریوهای اروپایی‌ها در پشت پرده پیشنویس قطعنامه
به نظر می‌رسد تروئیکای اروپایی با یک تیر به دنبال چندین نشان بوده است. اولین سناریو اروپایی‌ها برای طرح پینویس قطعنامه تحت فشار قرار دادن ایران و حتی صدور قطعنامه علیه ایران باشد.
دومین سناریو ایجاد کردن روزنه مناسبی برای جلسات آتی شورای حکام است که بتوانند از کارت امروز در آینده استفاده کنند. همانطور که در از دو بیانیه جلسات گذشته برای پیشنویس قطعنامه امروز استفاده کردند.
همچنین غربی‌ها از سال دهم برجام نگرانی‌هایی دارند و به دنبال فشار بیشتر به تهران هستند. در سال دهم برجام تمام قطعنامه‌های شورای امنیت از دستور کار کاملاً خارج می‌شود و این دستاورد بزرگ برجام برای ایران است. به نظر می‌رسد غربی‌ها سعی دارند روند را به شکل دیگری نیز پیش ببرند.
در هر حال این شرایط زنگ خطری را برای تمام طرف‌های برجامی به صدا در آورده است.
