رسول سلیمی روزنامه نگار: روسیه از زمان فروپاشی شوروی در سال 1991 شریک اقتصادی و متحد اصلی ارمنستان بوده است. اگرچه ارمنستان محصور در خشکی است در تمام این سال‌ها میزبان یک پایگاه نظامی روسیه بوده و بخشی از اتحاد امنیتی سازمان پیمان امنیت جمعی شامل کشورهای شوروی سابق به رهبری مسکو، به شمار می‌رود. اما پاشینیان قبل و بعد از جنگ قره باغ، به طور فزاینده‌ای از نقش مسکو انتقاد کرده و بر ناکامی سیاست‌های این کشور در کمک به رفع محاصره قره باغ که منطقه جدایی طلب ارمنی نشین آذربایجان به شمار می‌رفت، تأکید کرده است.
تمام این دغدغه‌ها در ارمنستان که متأثر از حمایت‌های روسیه از جمهوری آذربایجان بود به این استدلال ارمنی‌ها منتهی شد که ارمنستان برای کمک به تضمین امنیت خود باید به غرب روی بیاورد.
چه آنکه قره باغ منطقه‌ای در آذربایجان بود که پس از یک جنگ جدایی طلبانه شش ساله که در سال 1994 به پایان رسید، تحت کنترل نیروهای ارمنی با حمایت ارتش ارمنستان قرار گرفت. نیروهای ارمنی همچنین کنترل قلمرو قابل توجهی را در اطراف منطقه به دست گرفتند. اما آذربایجان در یک جنگ شش هفته‌ای با ارمنستان در سال 2020 کنترل قلمرو اطراف و بخش قابل توجهی از این منطقه را به دست گرفت.
آتش بس با میانجیگری روسیه که به جنگ پایان داد، منطقه متصل به ارمنستان را که تنها از طریق یک جاده به نام کریدور لاچین جدا می‌شد، تحت نظارت نیروهای حافظ صلح روسیه قرار داد. اما آذربایجان این جاده را مسدود کرد و تحویل مواد غذایی، تجهیزات پزشکی و سایر ملزومات ضروری به منطقه‌ای با جمعیت حدود 120 هزار نفری را به شدت محدود کرد و روسیه نیز با انفعال در برابر این رفتار آذربایجان، بدبینی ارمنستان را نسبت به حسن نیت نیروهای حافظ صلح روسیه برانگیخت.
از این رو اگرچه حمله آذربایجان به ارمنستان در تضاد با منافع آمریکا بود اما این تهاجم به طور فزاینده‌ای قفقاز را بی ثبات‌تر کرد و جریان‌های حیاتی انرژی را که متحدان آمریکا در ناتو به آن وابسته بودند تضعیف کرد. در چنین شرایطی کشورهای غربی درخواست حمایت از توانایی‌های دفاعی ارمنستان را آغاز کردند، اما تلاش‌های آنها بدون حضور جدی ایالات متحده کافی نبود.
چه آنکه فرانسه و هند در حال حاضر بیشترین مشارکت را در حمایت از ارمنستان دارند؛ دو کشوری که قراردادهایی را برای فروش تجهیزات نظامی از جمله رادار، دوربین دوچشمی و حسگر با ارمنستان امضا کردند تا سامانه‌های پدافند هوایی با قابلیت دفع پهپادهای آذربایجانی را خریداری کند. در همین حال، ارمنستان اخیراً به اولین خریدار خارجی موشک اندازهای هند نیز تبدیل شده است و سامانه‌های ضد پهپاد زن را خریداری کرده است.
این در شرایطی بود که سمپادهای ارمنی همچنین از اتحادیه اروپا خواسته‌اند تا از طریق مکانیسم تسهیلات صلح اروپا برای تأمین مالی ارمنستان کمک‌های نظامی به این کشور ارائه دهد، اگرچه بعید است با وجود استمرار جنگ در اوکراین، ارمنستان به اولویت غرب برای کمک نظامی تبدیل شود اما این امکان وجود خواهد داشت که در صورت شکست پوتین در اوکراین، جبهه جنگ جدیدی در قفقاز به بهانه تلاش ارمنستان برای عضویت در ناتو گشایش شود. جبهه‌ای که ایران را در معرض مستقیم تقابل نظامی دو ابر قدرت قرار خواهد داد.
از این رو در حالی که توافقات امنیتی اخیر تحولات مثبتی برای توانایی‌های دفاعی ارمنستان است، اما برای مقابله کامل با حمله احتمالی آذربایجان کافی نیست.
کارشناسان روابط بین الملل می گویند ایالات متحده در این مسیر به تقویت توانایی‌های بازدارندگی ارمنستان کمک خواهد کرد. بر این اساس امریکا چنین امکانی را خواهد داشت تا بر اساس برنامه فروش نظامی خارجی، پدافند هوایی کوتاه برد مانند MANPADS و همچنین سیستم‌های اقدام متقابل TROPHY را که برای تقویت دفاع از قابلیت‌های زرهی طراحی شده‌اند، در اختیار ارمنستان قرار دهد. صادرات تسلیحات به ارمنستان خواهد توانست دامنه وسیعتری شامل سیستم‌های ضد پهپادی را در بر گیرد که در حال حاضر در حال توسعه هستند. این فناوری خواهد توانست رادارهای ضد پهپاد GM-200 گروه تالس که از فرانسه را دریافت کند.
تحلیلگران معتقدند ارمنستان تلاش می‌کند از توسعه نیافتگی نهادی و چیرگی تفکر امنیتی به ارث رسیده از شوروی، فرار کند. اما روسیه نیز که نظاره گر چنین تلاشی از سوی ارمنستان است نگران نفوذ هر چه بیشتر ناتو در مرزهای خود است. تهدیدی که روسیه یکبار با تحمیل جنگ بر اوکراین، ائتلاف غرب را از بالا بردن هزینه جنگ نگران کرده است. به همین دلیل است که امریکا و اروپا در حمایت از ارمنستان محتاطانه عمل می‌کنند اما رفتار روسیه نشان داده تلاش ارمنستان برای نزدیک شدن به غرب را نادیده نخواهد گرفت. موضوعی که در صورت مداخله سیاسی یا نظامی در ارمنستان، بر متغیرهای اثرگذار بر امنیت ملی ایران نیز تأثیر خواهد گذاشت.
