نشست ۳+۳؛ یک اقدام بموقع

محسن پاک آیین روزنامه نگار: اجلاس وزرای امور خارجه همکاری‌های منطقه‌ای در قفقاز، با حضور کشورهای ایران، روسیه، آذربایجان و ارمنستان در استانبول ترکیه برگزار شد.

این نشست موسوم به (3+3) اگر چه با غیبت گرجستان همراه بود اما اراده بازیگران اصلی قفقاز برای استقرار صلح و ثبات در این منطقه و جایگزین کردن همکاری بجای تنش را به نمایش گذارد. در این رابطه توجه به نکات زیر حائز اهمیت است.

1. در این مقطع که مراحل نهایی امضای توافقنامه صلح بین آذربایجان و ارمنستان طی می‌شود، برگزاری چنین نشستی یک اقدام بموقع و لازم بود و موجب شد که کشورهای تاثیرگذار همچون ایران، روسیه و ترکیه به این جمع بندی برسند که باید به نهایی‌سازی توافقنامه صلح کمک کنند. در این صورت، با پیوند آذربایجان و ارمنستان در اقتصاد منطقه، ثبات و امنیت ایجاد خواهد شد و شکل‌گیری توسعه اقتصادی قفقاز را در پی خواهد داشت.
2. بر اساس اخبار منتشره، باکو و ایروان در مورد حدود 17 بند از بندهای بیست گانه قرارداد صلح توافق دارند و تنها چند بند دیگر باقی مانده که با حُسن نیت دو کشور و کمک‌های کشورهای منطقه می‌تواند محقق شود. رویکرد سازنده جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان در پذیرش تمامیت ارضی یکدیگر و عدم تغییر مرزهای بین المللی، منجر به بازگشت قره باغ به جمهوری آذربایجان و رفع سایه جنگ از استان سیونیک در ارمنستان و زمینه سازی برای تأمین حقوق ارامنه قره باغ شد. موکول کردن موضوع اختلاف برانگیز گذرگاه زنگزور به بعد از امضای توافقنامه صلح نیز، حکایت از تمایل جدی باکو و ایروان برای ایجاد ثبات و آرامش در قفقاز داشت.
3. جمهوری اسلامی ایران با پذیرش احداث خط ریلی جمهوری آذربایجان از گذرگاه ارس، امکان دسترسی ریلی جمهوری آذربایجان از شهر آغبند به نخجوان را فراهم کرد و با مشارکت مثبت خود، گام مهمی در مسیر حل اختلافات منطقه‌ای برداشت. ایران نشان داد که برای بازبودن مسیرهای ارتباطی اهمیت قائل است و به همین دلیل در طول سی سال جنگ قره باغ نیز جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان و ترکیه از مسیرهای حمل و نقل ایران استفاده کردند.
4. طبعاً کشورهای خارج از منطقه که منافع‌شان را در تداوم جنگ و اختلاف بین آذربایجان و ارمنستان جستجو می‌کنند از جمله آمریکا، اسرائیل و چند کشور اروپایی؛ از توافق نهایی صلح بین این دو کشور ناراضی بوده و ممکن است اقداماتی در جهت ایجاد مانعی برای شکل‌گیری این تفاهم و یا تعویق آن داشته باشند. بنابراین باید این دو کشور همچنین بازیگران اصلی منطقه هوشیار باشند و از ترفندهای کشورهای غربی برای ایجاد اختلال در مسیر صلح جلوگیری کنند. در اجرای تفاهمات نشست استانبول می‌توان امیدوار بود که مشکلات منطقه با حضور کشورهای ذیربط و بدون دخالت کشورهای فرامنطقه‌ای و غربی حل و فصل شود.
5. وزرای امورخارجه در این نشست و در حاشیه آن، در دیدارهای دوجانبه به نسل کشی مردم فلسطین توسط رژیم صهیونیستی توجه خاص داشتند و رویکرد مشترک اعضای گروه 3+3 در حمایت از مردم غزه و و لبنان و برقراری فوری آتش بس، یک اقدام مفید و ارزنده تلقی می‌شود.