محمد بیات روزنامه نگار: گروه بین الملل: شامگاه پنجم نوامبر 2024، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل و رهبر حزب لیکود با انتشار ویدیویی کوتاه از تصمیمی جنجالی برای تغییر کابینه خبر داد. وی در این ویدیو ادعا کرد با آنکه در ماه‌های ابتدایی جنگ سطح قابل قبولی از اعتماد و همکاری میان وی و وزیر جنگ وجود داشته اما به تدریج میزان اعتماد طرفین به یکدیگر کاهش یافته و تداوم چنین روندی امکان ادامه عملیات جنگی در غزه و لبنان را غیرممکن کرده بود! «بی بی» در ادامه با استخدام لحنی تهاجمی مدعی شد که گالانت سیاست‌هایی را در ارتش اسرائیل پیاده کرده که با خواسته‌های دولت و کابینه راست گرای وی در تضاد بوده است! نخست وزیر اسرائیل در ادامه با انتشار احکامی از انتصاب یسرائیل کاتص وزیر خارجه سابق و گیدئون صعر رهبر حزب «امید جدید» در سمت‌های وزیر جنگ و خارجه خبر داد. انتشار ناگهانی این خبر در سطح فضای عمومی اسرائیل سبب برانگیخته شدن اعتراضات عمومی در برخی نقاط فلسطین اشغالی شد.
فعال شدن شکاف سکولار- مذهبی در فلسطین اشغالی
پیش از عملیات طوفان الاقصی، در جریان تصویب لوایح اصلاحات فضایی در کنست، شکاف «سکولار- مذهبی» در داخل فلسطین اشغالی به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرده بود. یهودیان حریدی یا الترا ارتدکس علاقه‌مندند تا «قانون در خدمت شریعت» درآمده و با آن‌ها به عنوان شهروند «درجه یک» در فلسطین اشغالی برخورد شود. در سوی مقابل نیروهای سکولار که نیمی از جامعه اسرائیل را تشکیل می‌دهند معتقدند این جمعیت مذهبی نه تنها در اقتصاد و ارتش رژیم سهم جدی ندارد، بلکه با دریافت یارانه‌های هنگفت از دولت، تبدیل به سرباری برای جامعه و بخشی از مشکل رژیم شدند. چنین وضعیتی سبب شده است تا اصحاق هرتصوگ رئیس جمهور اسرائیل نسبت تشدید شکاف داخلی در میانه جنگ ابراز نگرانی کند.
جنگ فراگیر و فرسایشی اسرائیل با گروه‌های مقاومت در غزه و لبنان از یک سو و از سوی دیگر تشدید فشار بر نیروهای ذخیره سبب شد تا به صورت جدی مسئله تصویب قانون سربازی شهروندان حریدی در میان اعضای کنست و کابینه نتانیاهو مطرح شود. در یک سو یوآو گالانت و جناح چپ در اسرائیل قرار داشتند که معتقد بودند حریدی‌ها نیز به مانند سایر اقشار جامعه باید به نقش آفرینی در روند جنگ بپردازند. گروهی دیگر اما به رهبری نتانیاهو، اعضای افراطی کابینه با اشاره به توافق اولیه یهودیان حریدی با بن گورین در خصوص عدم حضور این افراد در خدمات نظامی، معتقدند فراگیری علوم دینی و پاسداری از دین یهود کم از جنگیدن در میدان نبرد نیست و این گروه از جامعه بهانه موجهی برای عدم حضور در جنگ دارند. تضاد این دو نگاه بار دیگر سبب افزایش درگیری‌های خیابانی و اعتراضات سراسری از سوی هر دو جناح شده است.
ساکت شدن صدای دموکرات‌ها در اسرائیل
با برکناری گالانت؛ میزان نفوذ آمریکا بر اسرائیل به شکل قابل توجهی کاهش پیدا خواهد کرد و احتمالاً در سه ماه آینده صدای دموکرات‌ها در تل‌آویو شنیده نخواهد شد. نخستین پیامد این رخداد، «تهاجمی‌تر شدن» رویکرد اسرائیل در تمام جبهه‌های هفت گانه نبرد خواهد بود. به عبارت دیگر صهیونیست‌ها با درک ملاحظه ترامپ برای توقف جنگ در خاورمیانه و افزایش تمرکز آمریکا بر مهار چین، به دنبال وارد کردن آخرین ضربات به محور مقاومت برای تغییر معادله در منطقه هستند.
بازگشت مجدد دونالد ترامپ و تیم امنیت ملی و سیاست خارجی سابق او به کاخ سفید، پنجره فرصت جدیدی برای نتانیاهو ایجاد کرده است. تل‌آویو با هدف دستیابی با پیروزی‌های راهبردی و تثبیت آن‌ها در میز مذاکره قصد دارد تا در ماه‌های آتی رویکردی «تهاجمی» در قبال ایران و محور مقاومت اتخاذ کند. عزل گالانت و یکپارچه سازی کابینه نخستین گام در این مسیر بود. اسرائیل اگر قصد دارد تا در آینده نزدیک به عنوان شریک امنیتی کشورهای عرب سنی در کریدور «آیمک» به نقش آفرینی بپردازد، ابتدا باید قدرت نظامی خود را در برابر مهم‌ترین دشمن خود یعنی شبکه مقاومت به نمایش بگذارد. برهمین اساس لازم است تا ایران و متحدان منطقه‌ای آن براساس راهبرد «وحدت میدان‌ها» ضمن تقویت امکانات پدافندی در برابر دشمن، آماده واردن کردن ضربات کلیدی به رژیم اشغالگر قدس باشند. توفیق یا عدم توفیق مقاومت در ماه‌های آینده زمینه مهار تهدید ترامپ را فراهم خواهد کرد. اساساً ایران شکست خورده بازیگری نخواهد بود که واشنگتن حاضر به معامله با او و دادن امتیازات کلیدی باشد.
خاورمیانه جدید و معمای مواجه با ترامپ
قدرت‌گیری مجدد ترامپ در آمریکا می‌تواند منشأ فرصت‌ها و تهدیدات جدیدی برای ایران باشد. تمرکز ترامپ بر مسئله چین، تمایل او به پایان دادن به جنگ‌های اوکراین، غزه و لبنان، خط مشی معامله گرایانه و در نهایت برخی پالس‌های مثبت او برای بهبود روابط با ایران نیمه پر لیوان بازگشت ترامپ به کاخ سفید است. با این حال تجربه تلخ گذشته یعنی ایجاد کمپین فشار حداکثری، ترور شهید سلیمانی، دادن امتیازهای راهبردی به اسرائیل و برخورد شدید میان نیروهای سنتکام و اعضای شبکه مقاومت در منطقه شرق عربی سبب می‌شود تا دولتمردان ایرانی نسبت به بازگشت ترامپ و روابط مثبت وی با نتانیاهو نگران و بدبین باشند. عملکرد نیروهای مسلح ایران و اعضای محور مقاومت در ماه‌های آینده می‌تواند نوع تعامل میان تهران- واشنگتن در چهار سال آینده را تا حد زیادی مشخص کند.
