المیرا بابایی روزنامه نگار: قیمت بنزین یکی از بحث برانگیزترین موضوعات فعلی کشور است که دولت در برزخ تصمیم گیری آن مانده است. دراین خصوص سناریوهای مختلفی روی میز تصمیم گیری دولت است، از سوی ادعا می‌شود که قرار نیست بنزین گران شود و از سویی دیگر گروهی تأکید می‌شود که قرار است به زودی سهمیه‌بندی‌ها آغاز شده و به هر کد ملی، ظرفیت معینی تعلق گیرد. اظهارات واضح پزشکیان نیز در نخستین نشست خبری‌اش با اشاره به ناترازی بنزین و برق و گاز، تلویحاً بر افزایش قیمت تاکید داشت. این درحالی است که شهرام دبیری معاون پارلمانی رئیس جمهور، در اظهاراتی متفاوت از رئیس جمهور معتقد به این است که دولت برنامه‌ای برای گرانی بنزین در دستور کار ندارد، اما به دنبال ایجاد عدالت در توزیع انرژی است. حال از آنجایی که قیمت بنزین 5 سال است که تغییر نکرده است و دولت ازیکسو با کسری بودجه مواجه است و از سوی دیگر نیز برنامه‌هایی برای واردات بنزین درنظر دارد به نظر می‌رسد تغییر حامل‌های انرژی جزء برنامه‌های قطعی دولت باشد.
پویا نعمت اللهی کارشناس حوزه انرژی و عضو باشگاه اقتصاد انرژی درگفتگو با روزنامه نقش اقتصاد درخصوص گرانی بنزین گفت: زمانی که سناریوهای مختلفی پیرامون بحث احتمال گرانی بنزین مطرح شده است و دولت نیز راهکار مشخصی برای چنین پروژه ملی در دست ندارد هرکدام از گزینه‌های محتمل که مطالعاتی در پس خود دارد می‌تواند به عنوان راهکار نهایی تلقی شود.
این کارشناس انرژی معقتد است: از آنجایی که هیچ کس به این مطالعات پشت پرده دسترسی ندارد و نمی‌توان آن را به لحاظ علمی بررسی کرد لذا در ادامه مشخص می‌شود که کدام جریان‌ها در کشور که به دنبال اجرایی کردن سناریوی خود هستند پیروز میدان می‌شود. به طور مثال مجلس سناریو کارت سوخت به هرکدملی را که از جانب کمسیون انرژی مطرح شد دنبال می‌کند و تلاش زیادی دارد که جلوی هرگونه تخصیص منابع را بگیرد.
نعمت اللهی بیان کرد: اینکه کدام جناح موفق به جاانداختن سناریو خود می‌شود مشخص نیست و باید دید هیات حاکم برسیاست گذاری‌های اقتصادی کشور به چه جمع بندی درمورد مسئله بنزین می‌رسند اما آنچه مشخص است این است که استمرار رویه فعلی و با قیمت فعلی بنزین برای دولت ممکن نیست چرا که خارج از توان دولت بوده است هرچند در بودجه سال آینده منابعی برای واردات بنزین درنظرگرفته شده است.
سناریو اول: طرح کارت سوخت به هر کدملی
نمایندگان مجلس شورای اسلامی این روزها در حال بررسی لایحه بودجه سال آینده هستند و مسما برای ناترازی بنزین فکری خواهد شد. از طرف دیگر بهارستانی‌ها بارها اعلام کرده‌اند که برنامه‌ای برای گرانی بنزین ندارند و بیشتر در جهت توزیع عادلانه یارانه‌ها تلاش می‌کنند و قصد دارند تا با اختصاص دادن کارت سوخت به هر کد ملی از قاچاق بنزین جلوگیری کرده و نیز شرایط قرارگیری بنزین رایگان به همه را فراهم کنند.
طرح اختصاص سهمیه بنزین به هر کدملی، طرحی است که مجلسی‌ها آن را به طور جد پیگیری کرده و معقتدند که باید در بودجه سال 1404 بیاید.
مرکز پژوهش‌های مجلس نیز موافق این طرح بوه و در گزارش‌های خود اعلام کره است که که در این روش، سهمیه بنزین یارانه‌ای برای هر فرد در نظر گرفته می‌شود و بعد از آن قیمت به صورت آزاد محاسبه می‌شود.
مرکز پژوهش‌ها اعلام کرده است که این روشی منطقی‌ترین راه برای توزیع عادلانه یارانه بنزین در کشور است چراکه اختصاص سهمیه بنزین به خودرو که تا الان در کشور اجرا می‌شده است توام با تبعیض بوده است زیرا در این روش، هر فردی که خودروی بیشتری دارد از یارانه بالاتری هم بهره می‌برد اما با طرح جدید سهمیه بنزین به فرد تعلق می‌گیرد و هر کسی سهمیه مشخصی از بنزین یارانه‌ای دارد.
محسن پاک نژاد وزیر نفت اما در خصوص تغییر قیمت بنزین براین باور است که هنوز تصمیمی به صورت قطعی و نهایی گرفته نشده است و در حال حاضر فرآیند بهینه‌سازی مصرف بنزین به عنوان اولویت اول در دست بررسی است و باید راجع به این موضوع تصمیم گرفته شود، اما پیش از هر اقدامی مردم را مطلع می‌کنیم.
سناریو دوم: ادامه وضع موجود با تخصیص 6 میلیارد دلاری ارز واردات
یکی از سناریوها ادامه وضع موجود با عرضه بنزین 1500 و 3000 تومانیبدون تغییر قیمت و تأمین ارز مورد نیاز در بودجه برای سال آینده است.
متوسط تولید بنزین در سال جاری 105 میلیون لیتر در روز و متوسط مصرف حدود 123 میلیون لیتر در روز بوده است. درواقع در سال جاری به‌طور متوسط روزانه بالغ بر 18 میلیون لیتر کسری بنزین نسبت به تقاضای مصرف داشته‌ایم. میزان مصرف روزانه بنزین در پیک تابستان به 142 میلیون لیتر نیز رسیده، که در این زمان، میزان کسری به حدود 37 میلیون لیتر رسیده است.
میزان ارز برآورد شده برای واردات بنزین در سال 1403 بالغ بر 5 میلیارد دلار است و پیش بینی شده برای سال بعد نیاز به تأمین 6 میلیارد دلار ارز برای واردات بنزین، در صورت ادامه شرایط فعلی وجود دارد.
این سناریو، به‌دلیل ارز قابل توجهی که برای واردات نیاز دارد و تخصیص آن مورد تأیید مجلس نیز نیست، به‌احتمال زیاد اجرا نخواهد شد و باید به سراغ سناریوهایی رفت که احتمالاً افزایش نرخ بنزین در آنها دیده شده است.
سناریو سوم: تعیین نرخ سوم برای بنزین مازاد بر سهمیه
در سناریوی دیگری که پیش روی دولت هست، بنزین سهمیه‌ای با نرخ فعلی باقی خواهد ماند؛ به طوری که 60 لیتر بنزین سهمیه‌ای 1500 تومانی و 100 لیتر بنزین سهمیه‌ای 3000 تومانی برای مردم در ابتدای هر ماه در کارت‌های سوخت شخصی شارژ می‌شود، اما مازاد مصرف بر 160 لیتر و سوخت‌گیری با کارت جایگاه‌داران با نرخ سوم که نرخی خواهد بود، صورت می‌گیرد.
در صورت اجرای این سناریو، روی 20 درصد از میزان مصرف و همچنین روی قاچاق روزانه‌ای که به‌میزان 10 میلیون لیتر برآورد می‌شود، تأثیر خواهد داشت. به همین جهت می‌توان تا حد زیادی ناترازی را کاهش داد و واردات هم که در حال حاضر حدود 20 درصد کل مصرف را شامل می‌شود، تقریباً به صفر خواهد رسید.
موضع گیری شهرام دبیری معاون پارلمانی رئیس‌جمهور نیز درمورد نرخ بنزین نزدیک به این سناریو است به طوری که دبیری معتقد است: تغییر نرخ بنزین مطرح نیست اما اگر فردی نیاز بیشتر داشته باشد می‌تواند با نرخ آزاد تهیه کند بنابراین کسانی که نیازمند هستند از نرخ پایین بهره‌مند می‌شوند.
سناریو چهارم: افزایش نسبی قیمت بنزین با حفظ نظام فعلی سهمیه‌بندی
در این سناریو، احتمال افزایش نسبی 30 تا 50 درصدیقیمت فعلی بنزین 1500 تومانی و 3000 تومانی مد نظر است که می‌تواند اجرای این سناریو با تعیین نرخ سوم، به صورت ترکیبی باشد. در این صورت برآورد شده تا حدودی از ناترازی بنزین با مدیریت مصرف ناشی از افزایش قیمت‌ها، کاسته خواهد شد که در صورت اجرا، این سناریو مقدمه افزایش سالانه قیمت بنزین بر اساس تورم خواهد بود.
این چهار سناریو، سناریوهایی مرتبط با قیمت است که بیشترین احتمال اجرای آنها وجود دارد، اما پرونده بررسی‌های دولت در زمینه بنزین و تصمیمات مربوط به آن، هنوز بسته نشده و ممکن است سناریوهای جدیدی در روزهای آتی به سناریوهای فعلی اضافه شود.
