دکتر هاشم اورعی رئیس اتحادیه انرژی: این روزها که با توجه به کسری‌ها و ناترازی‌های حوزه انرژی، ساعاتی از زندگی مردم در کشور، به خاموشی و بی برقی می‌گذرد، انتشار اخبار مکرر درباره قاچاق سوخت و انرژی، پرسش‌هایی را در زمینه چرایی این مسأله در میان مردم برانگیخته است. آمارهای رسمی کشور و سخنان رئیس مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد روزی 20 تا 30 میلیون لیتر فرآورده نفتی در ایران گم یا قاچاق می‌شود؛ عددی که با توجه به شرایط فعلی کشور در حوزه انرژی بسیار بالا به نظر می‌رسد. با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان در حوزه سوخت و وجود نهادهای مختلف ناظر در کشور، باز هم قاچاق سوخت ادامه دارد و راه حل این شرایط همچنان مبهم است. اخیراً مسعود پزشکیان با اشاره به جلسه اخیر خود با مسئولان وزارت نفت و تصمیم‌گیری برای تشکیل تیم بررسی مسیر تولید تا توزیع و مصرف سوخت به خصوص بنزین و گازوئیل و شناسایی دقیق مبادی خروج این فرآورده‌ها از مسیر قانونی توزیع در مدت زمانی مشخص، خواستار تسریع در اجرای راهکاری برای پیشگیری از قاچاق سوخت شد. با توجه به ابراز نگرانی کارشناسان و مسئولان در حوزه قاچاق سوخت و افزایش انتشار آمارهایی نگران کننده در این زمینه، پرسش‌هایی درباره علل این اتفاق و روش‌های جلوگیری از آن مطرح مطرح شده است.
رئیس مجلس می‌گوید روزانه یا بهتر است بگویم هر روز بین 25 تا 30 میلیون لیتر، قاچاق سوخت داریم. مدیر عملیات شرکت پخش فرآورده‌های نفتی کشور که فرض می‌شود باید از همه چیز مطلع باشد، چرا که همه چیز زیردست سازمان آن‌هاست، نیز می‌گوید سالانه 1 میلیارد گازوئیل از انبارهای مبدأ به سمت نیروگاه‌ها حرکت می‌کند، اما به نیروگاه‌ها نمی‌رسد؛ یعنی وسط راه دزدیده می‌شود. فرمانده مرزبانی هم می‌گوید از اول سال تا کنون، 20 میلیون لیتر سوخت قاچاق را کشف و ضبط کرده است. روزی که این سخنان مطرح شد، 269 روز از سال گذشته بود. پس وقتی آقای قالیباف می‌گوید روزی 30 میلیون لیتر و فرمانده مرزبانی می‌گوید 20 میلیون لیتر از اول سال تا روز 269 سال، پس این یعنی مقدار قاچاق کشف و ضبط شده از کل این 269 روز، دو سوم یک روز است. تمام این اعداد و معادلات که کنار هم بگذاریم مشخص می‌کند که به هزار و یک دلیل، این اتفاقات را نمی‌توانیم قاچاق بنامیم.
قاچاق وقتی است که شما در حال ارسال 100 مرسوله هستید و یک مرسوله در راه دزدیده می‌شود، مخفی می‌شود یا هر اتفاق دیگری. اما این اعداد و ارقام به حدی بزرگ و قابل توجه است که نمی‌توانیم بگوییم موردی و مخفیانه رخ داده است. اما اگر قاچاق نیست، پس ماجرا چیست؟ تا این لحظه هیچکس با اطمینان کامل اعلام نکرده که ماجرا چیست. اما به نظر می‌رسد و شواهد و قرائن نشان می‌دهد که وقتی اقدامی جدی برای جلوگیری از این موضوع انجام نمی‌شود یا دولت زورش نمی‌رسد کاری برای جلوگیری از این قاچاق انجام دهد، این اقدام توسط اشخاص معمولی یا بی پشتوانه انجام نمی‌شود. در این مواقع معمولاً نمی‌توان انگشت اتهام را به سمت قاچاقچی‌های معمولی برد و ابعاد چنین اقداماتی بسیار پیچیده و حساس است. حقیقت این است که هرکسی چنین توانایی را ندارد که بتواند علناً و جلوی چشم این همه مسئول اقدام به قاچاق سوخت کند و دستگیر هم نشود.
در چنین شرایطی است که سناریوهای مختلفی به ذهن می‌رسد که سرنخ برخی از این سناریوها به جاهای جالبی هم نمی‌رسد. همچنان این سؤال پررنگ است که چطور روسای دولت‌ها و مسئولان مملکت نمی‌توانند متوجه شوند ماجرا از کجا نشأت می‌گیرد؟! یا بهتر است بگوییم چرا برخی از آقایان چشم خود را روی حقایقی بسته‌اند یا خود را به ندیدن زده‌اند؟ من بر اساس سخنان خود مسئولان کشور و افراد دست اندرکار حوزه سوخت که در رسانه‌های رسمی مطرح کرده‌اند، محاسبه کرده و متوجه شدم که ساعتی بالغ بر 60 میلیارد تومان و دقیقه‌ای بیش از 1 میلیارد تومان سود این قاچاق است. فقط دقت کنید که ابعاد این فاجعه قاچاق چقدر است. در نتیجه نگاهی به این اعداد و ارقام شک و ظن را به منشاء چنین قاچاق گسترده‌ای عمیق‌تر می‌کند. اما چطور باید جلوی چنین اقداماتی را گرفت؟
به اعتقاد من ارگان‌های وابسته به دولت از جمله تعزیرات، زور و توان کافی برای مقابله با این قاچاق گسترده را ندارند. سازمان بازرسی کل کشور نیز طی سال‌های اخیر نتوانسته اقدام خاصی در زمینه پیشگیری یا پایان دادن به این قاچاق انجام دهد. به طور کلی به نظر نمی‌رسد هیچ ارگانی داخل هیچ یک از قوا، بتواند در برابر این جریان قاچاق قدرتمند ایستادگی کند، مگر این که مطالبات مردمی در این زمینه تا حدی زیاد شود و جامعه به حدی حساس شود که نهادهای مختلف مجبور شوند پاسخگو باشند. امروز در کشور هیچ نهاد و سازمانی یارای مقابله با این حجم قاچاق را ندارد و این در حالیست که هم اکنون با کمبود انرژی و قطعی برق در کشور مواجهیم و اتفاقاً با توجه به این شرایط، جامعه نسبت به قاچاقچیان انرژی حساس شده و انتظار می‌رود مسئولان پیش از بروز بحران‌های اجتماعی، پاسخگوی انتظارات مردم باشند.
