علی بمان اقبالی زارچ تحلیلگر سیاسی: استقرار ترامپ در کاخ سفید نشانگر تغییرات اساسی در عرصه بین المللی و منطقهای و نوع تعاملات قدرتهای بزرگ بهویژه در مثلث آمریکا، چین و روسیه است. موفقیت ترامپ در حصول آتشبس در غزه و شروع دیگر تغییرات موجب تحرک سیاسی جدید در پکن و مسکو شده است چرا که کرملین الویت حیاتی موفقیت در جنگ اوکراین را دنبال میکند و رهبر چین نیز در کنار موضوعات اقتصادی، اولویت اساسی تایوان را در نظر دارد.
شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین، اندکی پس از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، با همتای روس خود، ولادیمیر پوتین، گفتگو کرد که طی آن رهبر پکن آمادگی خود را برای ارتقای روابط روسیه و چین به قلههای جدید اعلام کرد.
چین از زمان آغاز جنگ تمام عیار کرملین در اوکراین روابط خود را با روسیه تعمیق بخشیده و به منبع اصلی مسکو برای کالاهای با کاربرد دوگانه تبدیل شده است که صنایع دفاعی روسیه را تقویت میکند. با این حال، پکن اتهامات مربوط به حمایت از تلاشهای نظامی روسیه را رد کرده است. شی در تماس خود با پوتین افزود که چین آماده است در کنار روسیه برای مقابله با ابهامات خارجی و حفظ ثبات و انعطاف پذیری روابط چین و روسیه و همچنین رفاه دو کشور، عدالت و برابری بین المللی باشد. شایان ذکر است که در حال حاضر چین، بزرگترین شریک تجاری روسیه است و همکاریهای دوجانبه بین پکن و مسکو به تدریج در حال گسترش است و تجارت مشترک 220 میلیاردی دلاری دو کشور در حال افزایش است.
رئیس جمهوری روسیه در این گفتگو چین را شریک تجاری اصلی روسیه خواند چرا که اژدهای زرد بزرگترین مصرف کننده منابع انرژی روسیه است و روسیه از نظر صادرات نفت به چین مقام اول را دارد. پوتین هم چنین گفته که پنج سال پیش، همراه با شما، خط لوله گاز قدرت سیبری را راهاندازی کردیم و امروز روسیه مقام اول را از نظر عرضه گاز طبیعی به چین کسب کرده است.
گفتگوی دو رهبر اندکی پس از تحلیف دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا انجام شد. از فوریه 2022، پوتین دو بار از چین دیدن کرده است؛ اولین بار فقط چند روز قبل از شروع تهاجم تمام عیار به اوکراین و بار دیگر در ماه مه 2024. شی در مارس 2023 از روسیه دیدن کرد. پکن همچنین خود را به عنوان میانجی بین روسیه و اوکراین قرار داده و لی هوی فرستاده خود را در چندین دور دیپلماسی در اروپا فرستاده است.
بهنظر میرسد که بیشترین نگرانی کرملین به تشدید تحریمها بر میگردد چرا که پس از تحریمهای جدید ایالات متحده علیه تجارت نفت روسیه در 10 ژانویه، صادرات نفت خام روسیه از طریق دریا در هفته گذشته بیشترین کاهش در دو ماه گذشته را شاهد بود. بر اساس دادههای تحلیلشده صادرات نفت خام روسیه در یک دوره چهار هفتهای، در هفته گذشته سطح زیر سه میلیون بشکه در روز را نشان داد. پس از اعمال آخرین تحریمها، اختلالاتی در صادرات نفت خام روسیه ایجاد شده است و خریداران به دنبال منابع دیگری برای سوخت هستند. همزمان هند اعلام کرد کشتیهای تحت تحریمها که قراردادهای تحویل آنها تا 10 ژانویه منعقد شده است، میتوانند تا 12 مارس که دوره تحریمها به پایان میرسد، بار را در بنادر خود تخلیه کنند. ارزش صادرات مسکو در هفته منتهی به 19 ژانویه به 1.38 میلیارد دلار کاهش یافت. صادرات نفت خام روسیه از طریق دریا به اروپا متوقف شده و جریان صادرات به بلغارستان نیز در پایان سال 2023 به پایان رسید. همچنین مسکو پس از توقف صادرات به لهستان و آلمان در اوایل سال 2023، صادرات روزانه حدود 500 هزار بشکه را از دست داد.
در حال حاضر اولویت برتر ترامپ پایان دادن به جنگ اوکراین است جنگی وی آن را احمقانه خوانده و گفته است چنانچه او در کاخ سفید میبود این جنگ شروع نمیشد. دونالد ترامپ میافزاید پوتین در حال ویران کردن روسیه است و این راهی برای اداره یک کشور نیست. در واکنش به اظهارات ترامپ، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه از روشهای اعلام شده توسط دونالد ترامپ، برای ارتقای منافع آمریکا در جهان انتقاد کرد.
اکنون سه سال پس از دستور حمله به اوکراین و 11 سال پس از ورود نیروهای روسی به شبه جزیره اوکراینی کریمه طرفین از این منازعه خسته شدهاند چرا که به اذعان ترامپ روسیه و اوکراین به ترتیب یک میلیون و 700 هزار نیرو را از دست دادهاند لذا نظر میرسد روسیه با بهرهگیری از حمایت پکن به مذاکره درباره ضمانتهای امنیتی برای اوکراین مایل است، اما اولویت کرملین در مذاکرات آتی با ایالات متحده ایجاد یک معماری امنیتی جدید در سراسر فضای اوراسیا خواهد بود. همزمان مسکو میخواهد در سیستم امنیتی اروپا در آینده نقش مهم داشته باشد چرا که بر این باور است که قدرتهای غربی در سالهای اخیر از اوکراین به عنوان ابزاری برای تضعیف روسیه از طریق کمکهای نظامی ارائه شده به کی یف استفاده کردهاند.