عطیه صفی زاده-عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران با اشاره به شرایط تورمی حاکم بر کشور عنوان کرد: «برخلاف بسیاری از کشورهای جهان که واردات خودرو تأثیر چندانی بر قیمت تمام‌شده و تولید داخلی ندارد، در ایران به دلیل وضعیت خاص اقتصادی، این موضوع می‌تواند تأثیرات پیچیده‌ای به همراه داشته باشد». به گزارش «نقش اقتصاد»، واردات خودرو همواره یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در اقتصاد ایران بوده است. درحالی‌که برخی آن را راهکاری برای کنترل قیمت و افزایش رقابت در بازار می‌دانند، عده‌ای دیگر معتقدند که این سیاست نه‌تنها کمکی به صنعت خودروسازی داخلی نمی‌کند بلکه ممکن است موجب افزایش نابرابری اجتماعی و تشدید مشکلات اقتصادی شود. امیرحسن کاکایی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت ایران در گفتگویی به بررسی این مسئله پرداخته است که نتیجه را در ادامه می‌خوانیم.
تأثیر واردات خودرو بر تولید داخلی
عضو هیئت‌علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران گفت: در شرایط کنونی، واردات خودرو به‌تنهایی نمی‌تواند مشکلات اقتصادی و تولیدی کشور را حل کند. کاکایی با اشاره به شرایط تورمی حاکم بر کشور عنوان کرد: برخلاف بسیاری از کشورهای جهان که واردات خودرو تأثیر چندانی بر قیمت تمام‌شده و تولید داخلی ندارد، در ایران به دلیل وضعیت خاص اقتصادی، این موضوع می‌تواند تأثیرات پیچیده‌ای به همراه داشته باشد. وی در تحلیل وضعیت اقتصادی ایران، به موضوع تورم مزمن اشاره کرد و گفت: ما ایرانی‌ها در 40 تا 60 سال گذشته با تورم زندگی کرده‌ایم به‌طوری‌که حتی تورمی که امروز اروپایی‌ها از آن وحشت دارند برای ما امری عادی شده است اما متأسفانه در چهارتا پنج سال اخیر، این وضعیت به حدی شدت گرفته که سرمایه‌گذاری صنعتی و تولیدی را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار داده است. این کارشناس حوزه خودرو افزود: مشکلاتی مانند کمبود برق در تابستان و زمستان نیز بر عملکرد کارخانه‌ها تأثیر گذاشته و تولید را دچار چالش کرده است.
اثر واردات خودرو بر تنش‌های اجتماعی
کاکایی با اشاره به تجربه سال 1391، زمانی که ایران با نخستین دور از تحریم‌های گسترده مواجه شد، عنوان کرد: در آن زمان، دولت به‌منظور کنترل شرایط، تعداد زیادی خودرو وارد کشور کرد. به گفته وی، در همان سال حدود 10 هزار خودرو وارد کشور شد که نسبت به استانداردهای جهانی، رقم قابل‌توجهی محسوب می‌شد اما این اقدام باعث ایجاد تنش‌های اجتماعی شد زیرا برخی خودروهای وارداتی لوکس مانند مازراتی، توجه عمومی را جلب کرده و اختلاف طبقاتی را بیش از پیش نمایان ساختند. عضو هیئت‌علمی دانشکده مهندسی خودرو در ادامه افزود: مسئله این است که واردات خودرو به‌خصوص در شرایط فعلی اقتصادی ایران، نه‌تنها مشکلات صنعت خودروسازی داخلی را حل نمی‌کند بلکه ممکن است موجب تنش‌های اجتماعی نیز شود. کاکایی خاطرنشان کرد: باید توجه داشت که خودرو یکی از کالاهایی است که نیاز به تنظیم دقیق دارد زیرا ورود آن به کشور به‌صورت کنترل‌نشده می‌تواند تبعات گسترده‌ای در بخش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی ایجاد کند.
نقش آزاد شدن واردات خودرو در اقتصاد ایران
وی در بخشی دیگر از سخنان خود به مقایسه بازار خودرو ایران و سایر کشورها پرداخت و گفت: در بسیاری از کشورها، واردات خودرو تأثیر چندانی بر اقتصاد ندارد اما در ایران به دلیل ساختار اقتصادی و نرخ بالای تورم، این موضوع می‌تواند بسیار تعیین‌کننده باشد. کاکایی توضیح داد: در شرایطی که ارزش پول ملی کاهش می‌یابد، قیمت تمام‌شده خودروهای داخلی و خارجی به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. به گفته این استاد دانشگاه، اگر خودروهای 40 هزاردلاری وارد کشور شوند، باتوجه‌به شرایط فعلی اقتصاد، ممکن است قیمت آن‌ها در بازار ایران به 10 میلیارد تومان کاهش یابد اما در مقابل، خودروهای داخلی که هم‌اکنون معامله می‌شوند تحت‌تأثیر این واردات قرار گرفته و دچار نوسان خواهند شد. کاکایی بیان کرد: این مسئله می‌تواند برای برخی اقشار جامعه مثبت باشد اما در کل، تأثیر عمده‌ای بر بهبود وضعیت اقتصادی نخواهد داشت. وی به مشکلات ساختاری اقتصاد ایران پرداخت و گفت: مشکل اصلی کشور ما فقط تولید خودرو نیست بلکه تولید در تمام صنایع با چالش‌های جدی مواجه است. ما باید به این نکته توجه کنیم که حتی اگر واردات خودرو را آزاد کنیم، این اقدام هیچ‌کدام از مشکلات اساسی اقتصاد ایران را حل نخواهد کرد.
عضو هیئت‌علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران با بیان اینکه یکی از چالش‌های بزرگ کشور، عدم سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی و صنعتی است اذعان کرد: تحریم‌ها تنها بخشی از مشکلات را تشکیل می‌دهند و عامل مهمتر، نبود برنامه‌ریزی مناسب برای حمایت از تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات است. کاکایی با اشاره به وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور، تأکید کرد: هرچند واردات خودرو ممکن است در کوتاه‌مدت برخی مزایا داشته باشد اما در مجموع تأثیر چندانی بر بهبود شرایط اقتصادی و تولید داخلی نخواهد داشت. وی افزود: ما باید به‌جای تمرکز بر واردات، به دنبال اصلاح زیرساخت‌های اقتصادی و حل مشکلات تولید در کشور باشیم. تنها در این صورت می‌توان به یک بازار پایدار و متعادل در صنعت خودرو و سایر بخش‌های اقتصادی دست‌یافت.
حال با توجه به شرایط خاص اقتصادی ایران از جمله تورم مزمن، کاهش سرمایه‌گذاری صنعتی و چالش‌های زیرساختی مانند کمبود انرژی، واردات خودرو نمی‌تواند راهکاری پایدار برای بهبود وضعیت بازار و صنعت خودروسازی باشد. به گفته کاکایی، هرچند واردات می‌تواند در کوتاه‌مدت باعث تغییراتی در بازار شود اما در بلندمدت، مشکلات کلان اقتصادی کشور را برطرف نخواهد کرد؛ بنابراین به‌جای تمرکز صرف بر واردات باید بر اصلاح زیرساخت‌های تولیدی، افزایش بهره‌وری و ایجاد ثبات اقتصادی تمرکز شود تا بازار خودرو و سایر صنایع کشور به سمت پایداری و رشد حرکت کنند.
