مجتبی خسروجردی-روزنامه نگار: بازار سهام ایران روز دوشنبه شاهد صحنه یک رکوردشکنی بود. بورس تهران در حالی رکورد تاریخی خود را شکست که بازارهای ارز، طلا و سکه همچنان در تردید و رکود نوسانی گرفتارند. شاخص کل با جهش 47 هزار و 723 واحدی به ارتفاع 3 میلیون و 265 هزار واحد رسید و جریان پول حقیقی بار دیگر مثبت شد. رشد ارزش معاملات خرد و اقبال به نمادهای بزرگ، نشانه‌ای از بازگشت اعتماد به بازار سرمایه است. البته این جهش تاریخی نه‌تنها در سطح شاخص‌ها، بلکه در حجم معاملات و ورود نقدینگی حقیقی نیز بازتاب داشت؛ اتفاقی که بسیاری از تحلیلگران آن را نشانه بازگشت تدریجی اعتماد به بازار سرمایه پس از ماه‌ها فرسایش می‌دانند.
جزئیات معاملات
دیروز بیش از 62 درصد نمادهای بازار سهام مثبت بودند و حجم معاملات خرد با رشد قابل توجه به 42.5 میلیارد برگه سهم رسید. ارزش معاملات خرد نیز 15 هزار و 769 میلیارد تومان ثبت شد که در مقایسه با میانگین ماه قبل، افزایشی بیش از 40 درصدی را نشان می‌دهد. در جریان معاملات، 574 میلیارد تومان پول حقیقی وارد بازار سهام شد؛ رقمی که نسبت به روزهای گذشته رشد محسوسی دارد و به گفته کارشناسان، نشانه‌ای روشن از بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران حقیقی است. بررسی سفارش‌ها نشان می‌دهد ارزش صف‌های خرید (1, 700 میلیارد تومان) تقریباً سه برابر صف‌های فروش (600 میلیارد تومان) بوده است.
تحلیل کارشناسان
در همین ارتباط کارشناسان این روند را بازتاب رکود در بازارهای رقیب می‌دانند. برخلاف بورس، بازار ارز و طلا در روزهای اخیر نوسانات محدودی داشته و تقاضای سفته‌بازانه در آن‌ها فروکش کرده است. تحلیلگران نیز تأکید کردند که گزارش‌های فصلی مطلوب در صنایع پتروشیمی، فلزات اساسی و بانکی، زمینه‌ساز رشد شاخص شده و انتظار می‌رود بازار در کوتاه‌مدت در محدوده 3.2 تا 3.3 میلیون واحد تثبیت شود. گزارش‌ها از احتمال تثبیت نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و نیز ادامه سیاست‌های کنترل نرخ بهره بین‌بانکی زیر سطح 23 درصد حکایت دارند؛ عواملی که به گفته کارشناسان به‌طور مستقیم بر تقویت ارزش‌گذاری سهام اثرگذار بوده است.
عوامل کلیدی صعود تاریخی
بررسی‌های «نقش اقتصاد» نشان می‌دهد روند ورود پول حقیقی طی هفته گذشته ادامه‌دار بوده و دیروز به اوج خود رسید. بسیاری از تحلیلگران این جریان را نتیجه ثبات نسبی نرخ دلار و کاهش انتظارات تورمی کوتاه‌مدت می‌دانند؛ موضوعی که باعث شد سرمایه‌گذاران از بازارهای طلا و ارز فاصله بگیرند و دوباره به سهام پناه بیاورند. همچنین گزارش‌های سه‌ماهه برخی صنایع، به‌ویژه پتروشیمی، فلزات اساسی و بانکی‌ها فراتر از انتظار ظاهر شده‌اند. رشد نرخ جهانی برخی کالاها و ثبات در سیاست‌های ارزی، چشم‌انداز سودآوری شرکت‌ها را بهبود بخشیده و زمینه‌ساز افزایش تقاضا برای سهام شاخص‌ساز شده است. اما در مجموع عواملی چون افزایش نقدینگی حقیقی و ورود پول تازه، عملکرد مثبت شرکت‌های بنیادی در گزارش‌های فصلی، رکود و بی‌جهتی بازارهای ارز، طلا و سکه و همچنین سیگنال‌های حمایتی سیاست‌گذار در حوزه نرخ بهره و خوراک صنایع از جمله عوامل این صعود تاریخی بودند.
تحلیل روان‌شناسی بازار
صعود دیروز علاوه بر مؤلفه‌های بنیادی، نشانه‌ای از تغییر فاز ذهنی فعالان بازار نیز هست. برای نخستین بار در ماه‌های اخیر، ترس جای خود را به امید داده است. افزایش تقاضا در ابتدای بازار و حفظ صف‌های خرید تا دقایق پایانی، نشانه بازگشت رفتار خریدار برنده در ذهن سرمایه‌گذاران است. به بیان دیگر، بازار نه‌فقط از نظر عددی، بلکه از حیث رفتارشناسی معامله‌گران نیز وارد فاز تازه‌ای شده است.
عوامل کاهنده شتاب بازار
بر مبنای تحلیل‌ها بازار در گام بعدی نیاز به تحکیم در قله جدید دارد. احتمال افزایش عرضه در نمادهای بزرگ وجود دارد، اما در صورت تداوم ورود پول حقیقی، شاخص می‌تواند به سمت 3.3 تا 3.4 میلیون واحد حرکت کند. به گفته کارشناسان بازار سرمایه، رکورد روز دوشنبه بورس اگر با ثبات در تصمیمات اقتصادی همراه شود، می‌تواند نقطه آغاز یک روند صعودی میان‌مدت باشد. با وجود فضای مثبت، سه عامل می‌تواند شتاب بازار را کند کند: نخست افزایش عرضه در نمادهای بزرگ پس از رکوردشکنی‌ها. دوم ابهام در تصمیمات سیاست‌گذار پولی و نرخ بهره و سوم تغییرات ناگهانی در قیمت‌های جهانی به‌ویژه نفت و فلزات پایه. با وجود رشد، نکاتی وجود دارد که نشان می‌دهد شرایط هنوز کاملاً باثبات نیست. گزارش‌ها نشان می‌دهند که فشار عرضه همچنان در گروه‌هایی دیده می‌شود، یا لااقل احتیاط معامله‌گران وجود دارد. پیش‌بینی‌کنندگان متذکر شده‌اند که با نزدیک شدن شاخص کل به سقف تاریخی و افزایش عرضه‌ها در روز گذشته بازار ممکن است با مقاومت روبه‌رو شود. همچنین، ارزش معاملات بزرگ لزوماً به معنای پایداری روند نیست؛ امکان دارد هیجانات زودگذر باشند.
3 سناریوی احتمالی در آینده
با توجه به وضعیت بازار می‌توان با چند سناریوی محتمل گمانه‌زنی کرد:
– سناریوی خوش‌بینانه: اگر ورود نقدینگی همچنان ادامه یابد و نمادهای شاخص‌ساز روند صعودی‌شان را حفظ کنند، شاخص ممکن است وارد کانال‌های بالاتر شود و موج جدیدی از رشد آغاز شود. فضای آرام‌تر بین‌المللی و کاهش ریسک‌ها می‌تواند این روند را تقویت کند.
– سناریوی میانه: بازار ممکن است در سطح فعلی تثبیت شود؛ یعنی رشد کند اما با نوسان همراه باشد، به‌دلیل اینکه عرضه‌ها افزایش می‌یابند و بخشی از معامله‌گران سود خود را شناسایی خواهند کرد. در این حالت، انتظار رشد سریع دشوار است.
– سناریوی احتیاطی: اگر ریسک‌های بیرونی دوباره فعال شوند مثلاً تنش منطقه‌ای، تصمیمات پولی-بانکی، یا خروج نقدینگی حقیقی، ممکن است بازار اصلاحی را تجربه کند یا روند صعودی متوقف شود.
جمع‌بندی
بازار سرمایه در 12 آبان 1404 بار دیگر نشان داد که در فضای بی‌اعتمادی عمومی، هنوز هم می‌تواند با داده‌های واقعی رشد کند. این رکوردشکنی فقط یک جهش عددی نبود؛ بلکه بازتاب تغییر ذهنی سرمایه‌گذاران از «انتظار» به «اقدام» بود؛ پیامی روشن برای بازارهای رقیب که در سکون مانده‌اند. بازار سهام در روز دوشنبه نماد بازگشت اعتماد و شروع دوره‌ای تازه از توازن میان عقلانیت و هیجان بود. ورود نقدینگی، تحرک در نمادهای بزرگ و کاهش ریسک‌های بیرونی از جمله عوامل اصلی بودند. با این حال، هنوز نمی‌توان گفت که روند صعودی کاملاً تثبیت شده است، چرا که عرضه‌ها و احتیاط معامله‌گران هنوز در بازار دیده می‌شوند. اگر بازار بتواند سه عامل نقدینگی پایدار، شتاب در نمادهای بنیادی و ثبات ریسک‌های بیرونی حفظ کند، آنگاه احتمال رشد بیشتر وجود دارد. اگر سیاست‌گذار بتواند این فضا را با ثبات تصمیمات مالی و ارزی حفظ کند، بازار سرمایه می‌تواند دوباره به «قطب اصلی سرمایه‌گذاری مولد» در اقتصاد ایران بدل شود. بورس تهران در 12 آبان 1404 با شکستن قله تاریخی خود، نه‌تنها رکوردی تازه ثبت کرد بلکه پیام واضحی برای بازارهای رقیب فرستاد: «سرمایه از رکود گریزان است و هرجا چشم‌انداز سود واقعی باشد، جریان می‌یابد.»
