محمد ارفع روزنامه نگار: راه‌آهن، جاده، راه روستایی، خطوط هوایی و حتی بنادر کشور این روزها درگیر فرسودگی زیرساخت‌ها هستند به‌طوری که بسیاری از راه‌های ایران به دلیل بروز خطرات و نقص‌های ایمنی در جاده‌ها و بحران‌های طبیعی مانند سیل و زلزله، فرسودگی و خرابی‌های زیرساخت‌های شهری از جمله آب، برق، گاز و فاضلاب، تصادفات رانندگی و خسارت‌های ناشی از آن، افتراقات اقتصادی و اجتماعی که به تعمیر و بازسازی زیرساخت‌های کشور نیاز دارند و نقص در سیستم حمل‌ونقل عمومی نیازمند اقدام فوری و تعمیری است؛ اما به دلیل نبود سرمایه در این حوزه هر روز وضعیت زیرساخت‌ها بحرانی‌تر می‌شود.
به گزارش خبرنگار «نقش اقتصاد» برای رفع این مشکلات، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، تخصیص منابع مالی، همکاری بین دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی، و اجرای عملیات تعمیرات و بازسازی باکیفیت و به‌موقع مهم به نظر می‌رسد موردی که این روزها در حوادث اقتصادی به فراموشی سپرده شده است.
دراین‌بین اگر به آمارهای وزارت راه و شهرسازی و معاونت حمل‌ونقل آن مراجعه کنید خواهید دید که برخی از شهرها و مناطقی که احتمالاً با مشکلات تعمیراتی بیشتری روبرو هستند مناطق پر جمعیت و مهم و استراتژیک کشور محسوب می‌شوند به عبارتی این شهرها عبارت‌اند از:
- تهران: به عنوان پرجمعیت‌ترین شهر ایران و مرکز فعالیت‌های اقتصادی، ترافیک سنگین و زیرساخت‌های فرسوده هر روز در حال فرسوده شدن بیشتر است.
- شهرهای بزرگ دیگر مانند اصفهان، مشهد، تبریز، اهواز و رشت که نیز با مشکلات زیرساختی و ترافیکی مواجه هستند.
- مناطق جنوبی کشور که به دلیل شرایط آب و هوایی خاص و نواقص زیرساختی، نیازمند تعمیرات و بازسازی بیشتری هستند.
- مناطق محروم و روستایی که به دلیل عدم توجه به زیرساخت‌های اساسی، به تعمیرات و بازسازی بیشتر نیاز دارند.
البته این روند فرسودگی منطبق بر پیش‌بینی و آمارهای علمی جهانی است به‌طوری‌که به‌عنوان‌مثال بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز با مشکل فرسودگی راه‌ها در حال دست‌وپنجه نرم کردن هستند. برای بهتر درک این موضع خوب است با یکدیگر کشورهایی که بیشترین نیاز تعمیراتی را دارند را با هم مرور کنیم.
- ایالات متحده آمریکا: به عنوان یکی از کشورهای پیشرفته، ایالات متحده نیز با مشکلات زیرساختی و تعمیرات راه‌ها مواجه است. بسیاری از جاده‌ها، پل‌ها و تأسیسات حمل‌ونقل عمومی در این کشور نیازمند تعمیرات و بازسازی هستند.
- کانادا: کشور دیگری که با شرایط آب و هوایی سخت و ترافیک سنگین روبرو است. تعمیرات راه‌ها و پل‌ها در کانادا نیز یک چالش مهم است.
- چین: با جمعیت بالا و رشد سریع شهرنشینی، چین نیز با مشکلات زیرساختی و تعمیرات راه‌ها و پل‌ها مواجه است.
- هند: کشور دیگری که با جمعیت بالا و ترافیک سنگین در شهرها، مشکلات مربوط به تعمیرات راه‌ها را تجربه می‌کند.
به‌طورکلی در تمامی جهان شهرها و مناطق با جمعیت بالا، فعالیت اقتصادی چندگانه، ترافیک سنگین و زیرساخت‌های فرسوده به همان اندازه با مشکلات خرابی در راه‌ها و نیازمندی‌های تعمیراتی در زیرساخت‌های حمل‌ونقل روبرو هستند.باید دقت کرد که برای برطرف‌کردن مشکلات راه‌های کشور، نیاز به سرمایه‌گذاری بسیار زیادی است. به‌طورکلی، مسئولان اعلام کرده‌اند که این شامل سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های جاده‌ای، راه‌آهن، هوایی، دریایی، حمل‌ونقل عمومی و خصوصی، پل‌ها، تونل‌ها و سایر زیرساخت‌های حمل‌ونقل می‌شود.به‌عنوان‌مثال، برای توسعه راه‌های کشور، احداث و بهسازی جاده‌ها و بزرگراه‌ها، توسعه شبکه راه‌آهن، بهبود فرودگاه‌ها و سایر زیرساخت‌های حمل‌ونقل، میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری لازم است که باید از طریق بودجه دولت، قرض‌های بانکی، جذب سرمایه خارجی یا همکاری‌های عمومی و خصوصی تأمین شود.اما باتوجه‌به مشکلات اقتصادی کشور این امر مهم به دست فراموشی سپرده شده است؛از سویی دیگر پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌های مختلف برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل در ایران انجام شده است. این پیش‌بینی‌ها بر اساس تحلیل و بررسی نیازهای حمل‌ونقل کشور، رشد جمعیت و اقتصاد، توسعه صنعت و تجارت، و نیز فناوری‌های جدید صورت می‌گیرد و در اختیار برخی کشورها که علاقه مند به سرمایه گذاری در پروژه‌های راه‌های دیگر کشورها هستند و یا با آن‌ها تعاملات تجاری متقابل دارند قرار داده می‌شود.زیرا کشورهای مختلفی سرمایه‌گذاری‌های خود را در راه‌های دیگر کشورها انجام می‌دهند. این نوع سرمایه‌گذاری ممکن است به‌صورت مستقیم از طریق خرید سهام یا تأسیس شرکت‌های فرعی، یا به‌صورت غیرمستقیم از طریق سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مختلف و یا خرید دارایی‌های غیرمنقول انجام شود.به دلیل تغییرات مداوم در بازارهای مالی جهانی و همچنین محدودیت‌های قانونی و محدودیت‌های محرمانگی کشورها، دقیقاً میزان سرمایه‌گذاری هر کشور در راه‌های کشور دیگر مشخص نیست.به‌عنوان نمونه‌هایی از کشورهایی که در دیگر کشورها سرمایه‌گذاری کرده‌اند و در پروژه‌های خاصی قرارداد امضا کرده‌اند و امروزه از آن‌ها به‌عنوان ابر کشورهای سرمایه‌گذار نام‌برده می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چین: چین به طور عمده در زمینه‌های زیرساختی، انرژی، معادن، فناوری و صنایع تولیدی در کشورهای آفریقایی و آسیایی سرمایه‌گذاری می‌کند. این سرمایه‌گذاری‌ها شامل پروژه‌های بزرگ مانند سدسازی، جاده‌سازی، راه‌آهن و پروژه‌های انرژی هستند.
- آلمان: آلمان به طور عمده در صنایع فناوری، خودروسازی، انرژی نو و صنایع دفاعی در کشورهای اروپایی و آسیایی سرمایه‌گذاری می‌کند. این سرمایه‌گذاری‌ها ممکن است شامل تأسیس شرکت‌های مشترک، تأمین تجهیزات و فناوری، یا حتی اخذ سهام از شرکت‌های محلی باشد.
در همین زمینه می‌توان به دو پروژه ذیل به‌عنوان نمونه‌های موفق سرمایه‌گذاری خارجی در زیرساخت‌های راه‌های کشورها مختلف نام برد:
- پروژه سد هیدرولیک 3 نگوا در ویتنام
- پروژه خطوط راه‌آهن بلتیک در لهستان
باتوجه‌به موارد بالا به نظر می‌رسد که باید دولت چهاردهم در مسیر رفع تحریم‌ها و افزایش مبادلات تجاری بین‌المللی اقدامات لازم را انجام دهد تا از فرصت سرمایه‌گذاری در کشور برای رفع فرسودگی زیرساخت‌ها بهره‌مند شویم.
