سامان سفالگر روزنامه نگار: همزمان با فرارسیدن فصل تابستان، به طور سنتی شاهد افزایش سفرها و استفاده بیش از پیش مردم از هواپیما، قطار و اتوبوس برای انجام سفرهایشان هستیم. با این همه، در روزهای اخیر با چالش‌های قابل تاملی در حوزه تهیه بلیط وسایل نقلیه مذکور از سوی مردم رو به رو بوده‌ایم. به طور خاص در مورد هواپیما، افزایش قابل توجه قیمت‌ها را شاهد بوده‌ایم.به گزارش خبرنگار «نقش اقتصاد»، مساله ای که بسیاری از تحلیلگران و صاحب نظران آن را به رأی اخیر دیوان عدالت اداری مبنی بر آزادسازی قیمت‌گذاری بلیط هواپیما ربط می‌دهند. دیوان عدالت اداری اخیراً در رایی اعلام داشته که ستاد تنظیم بازار و شورای عالی هواپیمایی هیچ نقشی در تعیین قیمت بلیط هواپیما ندارند و بر طبق مصوبه مجلس و البته ماده 161 برنامه پنجم توسعه و ماده 53 قانون برنامه ششم توسعه، نرخ پروازهای داخلی باید به صورت آزاد قیمت‌گذاری شود.
این مهم در شرایطی محقق شده که مقام‌های ارشد وزارت راه و شهرسازی نظیر مهرداد بذرباش وزیرِ این حوزه اعلام کرده‌اند که سعی در متوقف کردن این روند و حمایت از مصرف کنندگان دارند. استدلال آن‌ها نیز این است که در حوزه مسافرت‌های هوایی، تناسبی میان عرضه و تقاضا وجود ندارد (تقاضا بیشتر است) و همین مساله خود محرکی جدی است که در قالب آن می‌توان افزایش قیمت‌ها را شاهد بود. از این رو، دولت باید در چنین فضایی ورود کند و مانع از آسیب رسیدن به مردم شود. وزارت راه و شهرسازی تاکید کرده که از تمامی ظرفیت‌های قانونی خود در این رابطه استفاده خواهد کرد و حتی گفته شده که وزیر راه و شهرسازی از سرپرست ریاست جمهوری کشورمان خواسته تا این مساله را در سطح سران قوا نیز مطرح سازد.
از این رو، افزایش قابل ملاحظه قیمت بلیط هواپیما که در برخی مسیرهای پروازی تا 100 درصد نیز اعلام شده، تا حد زیادی ریشه در همین مساله آزادشدن قیمت‌گذاری بلیط هواپیما دارد. البته که برخی مشکلات و چالش‌های ساختاری دیگر نیز نظیر فعالیت دلالان و سودجویان در بازار بلیط هواپیما هم سنتا در این بازار ایفای نقش منفی و به ضرر مصرف کنندگان می‌کنند. معادلاتی که تاثیرات خود را در فصل تابستان و همزمان با افزایش اقبال مردم به سفر، بیش از پیش به نمایش می‌گذارند.
در زمینه تهیه بلیط قطار و اتوبوس نیز در روزهای اخیر با چالش‌هایی نظیر قطع شدن مکرر سیستم‌های خرید بلیط و وجود موانع مختلف در رابطه با تهیه بلیط از سوی مردم رو به رو بوده‌ایم. به طور خاص در مورد قطار، بسیاری این نکته را مورد اشاره قرار داده‌اند که مراجعه آن‌ها به آژانس‌های مسافرتی مختلف برای تهیه بلیط قطار از وجود چالش‌های جدی برایشان جهت تهیه بلیط قطار خبر می‌دهد این در حالی است که در سال‌های اخیر تهیه بلیط قطار به مراتب آسان‌تر از وضعیت کنونی بود. برخی صاحب نظران حوزه حمل و نقل ریلی تاکید می‌کنند که زمین گیر شدن شمار قابل توجهی از ناوگان ریلی کشور و البته محدود بودن بازه‌های زمانی فروش بلیط قطار، از جمله اصلی‌ترین دلایلی هستند که زمینه را برای سخت شدن دسترسی مردم به بلیط قطار فراهم می‌کنند.
در این رابطه، عده‌ای این گزاره را مطرح می‌کنند که ستاد تنظیم بازار در بحث تنظیم قیمت بلیط قطار فعال است و افزایش بلیط قطار در ماه‌های گذشته علی رغم طرح درخواست‌های مکرر از سوی فعالان حوزه حمل و نقل ریلی، هنوز مصوب نشده است. معادله‌ای که خود برای ناوگان ریلی و شرکت‌های فعال در این حوزه هزینه زا است و آن‌ها نمی‌توانند به تقویت ظرفیت‌های خود اقدام کنند.
در این میان، باید توجه داشته باشیم که ناوگان ریلی نیز به تناسب زمان نتوانسته به اندازه کافی رشد کند. آمارهای رسمی حاکی از این هستند که در سال 1390، حدوداً 1000 دستگاه واگن در حمل و نقل ریلی کشور فعال بوده‌اند که این میزان در شرایط کنونی 1150 واگن است. در حقیقت، واگن‌ها در نظام حمل و نقل ریلی کشورمان به هیچ عنوان متناسب با نیاز زمانه تقویت نشده‌اند و نوعی عدم توازن را در مقایسه با اقبال روزافزون به حمل و نقل ریلی، تحریک و تشویق کرده‌اند.
جدای از این‌ها، محدود بودن بازه‌های زمانی فروش بلیط قطار (که به زعم برخی مرتبط با منتظر ماندن شرکت‌های حوزه حمل و نقل ریلی برای افزایش قیمت بلیط قطار از سوی دستگاه‌های مسوول است) و البته تداوم برخی فعالیت‌های دلالی در حوزه حمل و نقل ریلی هم در عدم دسترسی منطقی و درست مردم به بلیط قطار در روزهای اخیر و البته سال‌های گذشته بی تأثیر نبوده است.
در مورد ناوگان حمل و نقل جاده‌ای نیز همچون قطار با چالش‌های مشابهی مواجه هستیم و شاهد بوده‌ایم برخی از مسافران در روزهای اخیر با مراجعه به سامانه‌های اینترنتی خرید بلیط اتوبوس با این مساله که ظرفیت‌ها پر شده است مواجه شده‌اند. فعالان حوزه اتوبوس و حمل و نقل جاده‌ای نظیر شرکت‌های اتوبوسرانی و رانندگان اتوبوس از افزایش بسیار کم قیمت بلیط اتوبوس خبر می‌دهند. آن‌ها معتقدند که سازمان حمایت از مصرف کنندگان و ستاد تنظیم بازار، افزایش 29 درصدی قیمت بلیط اتوبوس را برای سال جاری تصویب کرده‌اند این در حالی است که پیش از این درخواست‌هایی مبنی بر افزایش صد درصدی قیمت بلیط اتوبوس از سوی صنف و همچنین درخواست افزایش 60 درصدی قیمت بلیط اتوبوس توسط سازمان راهداری و حمل ونقل جاده‌ای، مطرح شده بود.
در این چهارچوب، ناوگان اتوبوسرانی نیز متناسب با افزایش تقاضا برای آن رشد نکرده است. مساله ای که آن هم در سخت شدن دسترسی به بلیط اتوبوس بی تأثیر نیست. مسائلی از این دست این پیام را مخابره می‌کنند که در حوزه حمل و نقل هوایی، ریلی و جاده‌ای، مردم کشورمان با چالش‌های جدی و بعضاً مشابهی دست و پنجه نرم می‌کنند که بایستی هر چه سریعتر برای حل آن‌ها تصمیمات لازم گرفته شود.
