سید محسن بهره دار- روزنامه نگار: بهره‌بردار حمل‌ونقل عمومی پرتغال در پی افزایش و بهبود شرایط برای نیل به اهداف بلندپروازانه اتحادیه اروپا برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از تردد وسایل نقلیه است. برونو سیلوا مدیرعامل بهره داری حمل‌ونقل در خصوص سیاست‌های پشتیبانی از بهره‌برداران حمل‌ونقل بر ناکارآمدی اجرایی آنها تأکید نموده است. وجه غالب دولت پرتغال تلاش برای خصوصی‌سازی حمل‌ونقل عمومی است که می‌کوشد بخش‌های مهم بزرگ‌ترین بهره‌بردار حمل و نقل ریلی را از تصدی‌گری بخش‌های خصوصی به شمال و جنوب اروپا پیوند بزند. اتصال شبکه ریلی پرتغال به شمال مرکزی اروپا در بلژیک، آلمان و هلند در سال 2022 و بهره‌برداری از بخش‌های جنوبی در سال 2019 به سمت کشورهای ایتالیا و سوئیس از جمله اقدامات توسعه شبکه ریلی پرتغال بوده است. مدیر انجمن حمل‌ونقل ریلی پرتغال ضمن اشاره به تجربه موفقیت‌آمیز حمل‌ونقل عمومی در اتحادیه اروپا پس از همه‌گیری کرونا از آوریل سال 2018 و مدیریت بحران انرژی در دوران جنگ روسیه قابل تأکید است. آنچه امروزه از اهمیت برخوردار شده است اهداف جذابی نظیر استراتژی حمل‌ونقل سبز در اتحادیه اروپا است که از طریق گسترش راه‌آهن محقق می‌شود. امروزه اقداماتی که توسط کشورهای عضو اتحادیه اروپا انجام می‌شود با تلاش‌ها و اهداف پرتغال فاصله دارد و از سوی دیگر اقدامات این کشورها برای بهبود شبکه حمل‌ونقل بعضاً با هم سازگار نبوده و همسو نیست. به‌عنوان‌مثال استفاده از نسل جدید لوکوموتیوها در شبکه ریلی پرتغال به علت ضرورت بازنگری در ساختارها و زیرساخت‌های ریلی و کم‌توجهی از توفیق لازم برخوردار نشد. به‌عنوان‌مثال لازم بود که سامانه‌های قدیمی سیگنالینگ در پرتغال توسعه‌یافته و از نسل سوم ETCS استفاده شود درحالی‌که اجرای سامانه ETCS در پرتغال به علت عدم وجود زمینه‌های مناسب مقدور نبوده است.
بنابراین برای رسیدن به استانداردهای اتحادیه اروپا لازم است راه‌آهن سراسری پرتغال بدون لحاظ جزئیات دستیابی و اینکه چه فرد یا نهادی متولی تحقق استراتژی‌ها است، لازم است استراتژی‌ها نه از منظر مفهومی که منظر اجرایی مورد مداقه قرار گیرد. دراین‌خصوص سیلوا می‌گوید: «اینکه چگونه اهداف ریلی در پرتغال محقق می‌شود بسیار حائز اهمیت است. متأسفانه کشورهای عضو اتحادیه اروپا گاه فراموش می‌کنند که مدیرت عملیات روزانه چه تأثر مهمی بر اهداف کلان حمل‌ونقل ریلی اتحادیه اروپا دارد.» وی ادامه می‌دهد که تجربه مشابهی از تأثیرگذاری جنگ در اوکراین و بحران مدیریت انرژی وجود دارد که سبب شده راه‌آهن سراسری پرتغال تا حدود بیش از 400 درصد بیشتر هزینه برای انرژی در سال 2021 پرداخت نماید و این خود سبب شده حمل‌ونقل کالایی گران در سبب افراد و شرکت‌ها باشد. بااین‌حال راه‌آهن سراسری پرتغال ناوگان لوکوموتیوهای خود را از دیزل به سمت حالت الکتریکی تغییر داده است. که مدیریت انرژی این صنعت را تا حدود زیادی در برابر نوسانات هزینه برق در مقایسه با سوخت‌های فسیلی آسیب‌پذیر نموده است. بااین‌حال افزایش قیمت‌ها سبب شده است که سیاست‌های عمومی به‌جای استفاده از راه‌آهن به سمت استفاده از جاده سوق داده شود. از سوی دیگر کاهش عوارض و مالیات در جاده‌ها، نقش حمل‌ونقل ریل را کم‌رنگ می‌نماید. از سوی دیگر در حال حاضر در دورانی به سر می‌بریم که از آن با عنوان پساکرونا یاد می‌شود که در آن دولت پرتغال تصمیم گرفت که برای جبران آثار آن اقدامات حمایتی را از بخش ریلی به عمل آورد که تا کنون بخش مؤثر آن هنوز محقق نشده است.
از سوی دیگر سیلوا به طور مثال به شبکه حمل‌ونقل اسپانیا اشاره می‌کند و می‌گوید که در این کشور یارانه برق شرکت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای تا حدود زیادی کم شده است و هزینه برق برای شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی کاهش‌یافته است.
بااین‌وجود دولت پرتغال سرمایه‌گذاران را به ورود در بخش ریلی تشویق نموده و از این طریق سیاست‌های افزایش ظرفیت بخش ریلی را دنبال می‌نماید. او می‌گوید که راه‌آهن باید دارای مزیت رقابتی باشد و این مزیت بر ظرفیت حمل بار بخش ریل تأثیر می‌گذارد. در حالتی مشتریان به قیمت و سرعت توجه می‌کنند چنانچه حمل‌ونقل جاده‌ای بهتر باشد به آن سمت حرکت می‌نماید و این در حالی است که محیط‌زیست از طریق راه‌آهن در شرایط بهتری قرار خواهد داشت. بااین‌حال راه‌آهن پرتغال از طریق اتصال پیوسته به بلژیک، فرانسه، آلمان و ایتالیا می‌کوشد به تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا دسترسی یابد. بااین‌حال توسعه راه‌آهن با چالش‌های متعددی مواجه است که آن را در معرض ریسک بیشتری قرار می‌دهد. همچنین راه‌آهن سراسری پرتغال با تمدید گواهینامه ایمنی خود گامی مؤثری برای ورود به بازار حمل‌ونقل فرانسه برداشته است. این صنعت در پرتغال با انجام مذاکره با حمل‌ونقل ریلی پرسرعت اسپانیا است که می‌تواند اجرای خدمات ریلی چندوجهی را تسهیل نماید.
توسعه زیرساخت‌ها در اسپانیا و فرانسه می‌تواند زمینه افزایش ظرفیت حمل بار را به وجود آورد که آن را نسبت به جاده اثربخش‌تر می‌نماید. از طرفی بخش جاده با برخی کمبودها مواجه است که از آن جمله می‌توان به کمبود رانندگان باتجربه اشاره نمود؛ لذا دولت پرتغال می‌کوشد جریان بین‌المللی حمل بار را در فرانسه توسعه دهد که این نشان می‌دهد ارزش‌های موردنظر جریان ملی حمل‌ونقل فرانسه برای نفوذ به بازار کدام است؟ یکی از معضلات راه‌آهن پرسرعت اسپانیا پیری راهبران قطار است که اسپانیا تا کنون اقدام مؤثر قطعی نظیر آموزش نسل بعدی را برای آن انجام نداده است ایجاد شرایط بهتر برای راهبران قطار و افزایش حقوق و مزایا اقدامات مهم برای بهبود کیفیت راهبران قطار است. از جمله اقدامات دولت پرتغال برای بهبود حمل‌ونقل ریلی خرید لوکوموتیوهای برقی و برنامه بهبود و بازیابی 350 واگن بوده است که در ذیل قرارداد با دولت اسپانیا انجام شده است. از طرف دیگر لوکوموتیوهای راه‌آهن سراسری پرتغال لازم است با عرض خط بین‌المللی در اتحادیه اروپا همسان شود که خود مستلزم تغییر در اندازه محور بوژی‌های قطار است.
از سوی دیگر در ثبت قرارداد با استدلر مقرر شده است لوکوموتیوهایی وارد چرخه حمل‌ونقل پرتغال شوند که سرعتی بالغ بر 160 کیلومتر بر ساعت داشته و در مسافت‌های طولانی بارهای سنگین‌تر را حمل نمایند. مهمی که در ابتدای سال 2024 محقق خواهد شد. مهاجرت از سامانه‌های سیگنالینگ مرسوم به ETCS از آن جمله است که در راه‌آهن سراسری پرتغال دنبال می‌شود. این امر مهم از طریق مشارکت با تولیدکنندگان، دانشگاه‌ها و سایر مراکز تحقیقات صنعتی دنبال می‌شود. پس از خصوصی‌سازی اقدام مهم دیگر حمل‌ونقل عمومی پرتغال بازنگری در برنامه‌هایی بود که دیجیتالی‌شدن صنعت حمل‌ونقل ریل را دنبال می‌نماید. بازنگری در فرایند نگهداری و تعمیرات در صنعت حمل‌ونقل ریلی پرتغال از اقدامات اثربخش دیگر به شمار می‌رود که سوی دیجیتالی یافته و حرکت به‌سوی ماژول‌های ETCS را پی می‌گیرد. استفاده از اینترنت اشیا در سامانه‌های ریلی برای پشتیبانی از عملکرد از جمله اقدامات مهم برای ارتقای نظام تعمیر و نگهداری در پرتغال محسوب می‌شود که از طریق آن سامانه‌های دستیار هوشمند راهبر قطار نیز توسعه‌یافته است. بااین‌حال رسیدن به استانداردهای سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا قدری دشوار به نظر می‌رسد و راه طولانی حمل‌ونقل ریلی پرتغال برای رسیدن به آن از جمله چالش‌های فراروی دولت پرتغال برای ایجاد یک شبکه هماهنگ با راه‌آهن پرسرعت اروپایی است.
