احمدرضا مسعودی روزنامه نگار: فعالان بازار طلا و سکه می گویند که بسیاری از دلالان بدون هیچ مجوزی در حال فعالیت هستند و برخی از آنها، سرپایی معامله می‌کنند و 200 کارت بانکی به نام افراد مختلف دارند؛ ضمن اینکه برخی دیگر در همین بازار روزانه ده‌ها ربع سکه غیربانکی به اسم بانکی به مردم بی‌اطلاع و از همه جا بی‌خبر می‌فروشد که روی هر سکه مردم چند میلیون ضرر می‌کنند.
طرح ثبت معاملات طلا و سکه در سامانه جامع تجارت در زمانی اجرایی شده که صنعت طلا و جواهر روزهای سختی را از سر می‌گذارند. رکود سنگین بازار و کاهش شدید میل صاحبان نقدینگی به خرید مصنوعات طلا، باعث شده تا اصناف با تنگنای کم‌سابقه‌ای مواجه باشند؛ به شکلی که آمارها نشان می‌دهند تعداد زیادی از کارگاه‌های تولیدی طلا، تنها در یکسال گذشته به ورشکستگی و تعطیلی کشیده شده و کارگران زیادی هم از کار بیکار شده‌اند.البته در کنار شرایط سخت تولیدکنندگان و فروشندگان صاحب مجوز، صنعت طلا و جواهر همواره از حضور دلالان و سودجویان هم رنج برده است؛ چرا که برخی افراد و شبکه‌های سازمان یافته که از گردش مالی بالایی هم برخوردار هستند، با فرار مالیاتی، کلاهبرداری، پولشویی و جعل به کسب و کارهای قانونی آسیب وارد کرده‌اند. به همین دلیل وزارت صمت طرحی را برای بازار طلا و سکه طراحی کرده که در صورت اجرای صحیح می‌تواند ریسک‌های گسترده در جریان خرید و فروش طلا و سکه را کاهش دهد و جلوی قاچاق طلا از کشور را هم بگیرد.نکته دیگر آن است که در سالهای اخیر و با جهش شدید قیمت طلا، سکه‌های غیربانکی و یا با عیار پایین توسط سودجویان یا تولیدکنندگان زیرپله‌ای به مصرف‌کننده نهایی فروخته شده و از این ناحیه زیان زیادی به صاحبان پس انداز واصناف وارد شده است.
مزایای ثبت معاملات در سامانه جامع تجارت چیست؟
طرح جدید وزارت صمت برای ساماندهی بازار طلا و سکه و ایجاد شفافیت در معاملات به طور ویژه با اصناف و طرف فروشنده سر و کار دارد و احتمالاً برخی از نگرانی‌های خریداران درباره احتمال پرداخت مالیات در آینده و یا قطع شدن یارانه، ریشه در تجربه‌های قبلی دارد که به طور مثال صاحبان درآمدهای خاص یا خریداران کالاهای لوکس در تور مالیاتی دولت گرفتار شده‌اند.
در همین خصوص، مدیرکل صنایع خلاق و ورزشی وزارت صمت درباره مزایای فرآیندهای ثبت معاملات سکه در سامانه جامع تجارت، به تازگی به یکی از رسانه‌ها گفت: «تمامی فرآیند ثبت سکه در سامانه جامع تجارت فقط مختص واحدهای صنفی طلا و جواهر و صرافی‌ها است و مردم؛ در اصطلاح مشتریان نهایی هیچ‌گونه الزامی به ثبت سکه در این سامانه ندارند.»
وی به این نکته هم اشاره کرده که «فقط فروشندگان سکه و طلا درگیر با سامانه هستند و مشتریان نهایی سروکاری با سامانه ندارند. برخی تصور می‌کنند دلیل دریافت کد ملی و شماره تلفن همراه هنگام خرید این است که مشخص شود هر شخصی چه مقدار سکه و طلا دارد که در اصل این مسئله موردنظر ما نیست. قصد ما این است که بدانیم در چرخه‌ای که سکه‌ای که از بانک مرکزی خارج می‌شود یا طلایی که در بازار خرید و فروش می‌شود تا به دست مردم برسد، کاملاً رصد شود.»محمدرضا زارع همچنین می‌گوید: «طلافروشان و سکه‌فروشان تصور می‌کنند که این اظهار برای دریافت مالیات است؛ اما این موضوع نیز صحیح نیست و برای آنان توضیح داده‌ایم که این طرح به جهت آن است که سکه‌های تقلبی را از بازار خارج کنیم و شفافیت برای این کالا در سطح بازار ایجاد شود. هدف از ثبت معاملات در سامانه جامع تجارت، ایجاد شفافیت در بازار به نفع اصناف طلا و جواهر است. از آنجایی که این صنعت گردش مالی بسیار بالایی دارد، افراد سودجوی بسیاری وارد آن شده‌اند و اقدام به پولشویی و فروش کالای تقلبی می‌کنند.»
گلایه فعالان صنفی از برخورد دوگانه مقامات با دلالان و فروشندگان شناسنامه دار
خبرنگار اقتصادآنلاین اما برای پیگیری شیوه اجرای طرح ثبت معاملات در سامانه جامع تجارت، ضمن بررسی‌های میدانی، با برخی از فعالان صنفی و فروشندگان طلا و جواهر بازار تهران گفتگو کرد.یکی از فعالان بازار که سابقه 50 ساله در زمینه خرید و فروش مصنوعات طلا و سکه دارد، درباره نقاط ضعف و قوت طرح جدید وزارت صمت و قوه قضائیه به خبرنگار اقتصاد آنلاین می‌گوید: بازار طلا و جواهر بدترین و سیاه‌ترین روزهای خود را در سالهای اخیر سپری می‌کند؛ بنده شخصاً هیچگاه بازار را به این شکل ندیده بودم؛ در حال حاضر بعضی از همکاران ما به این نتیجه رسدیه اند که اگر کار نکنند بهتر از این است که فعالیتی داشته باشند. خود ما بعد از یک عمر تجربه گرفتار ارقام سنگین مالیات و هزینه‌های دیگر شده‌ایم.این فروشنده طلا و جواهر اضافه کرد: متاسفانه مسئولین ما نمی‌دانند طرح‌های خود را باید چه زمانی اجرا کنند. اگر هدف آقایان این است که جلوی تقلب یا گرانفروشی گرفته شود به این قضیه نگاه نمی‌کنند که انتشار هر خبری می‌تواند مشتریان را نگران کند و آنها دیگر ترجیح ندهند از مغازه دارای مجوز خرید کنند؟ مردم ما به دلیل رفتارهای گذشته دولتمردان نسبت به طرح‌های جدید گارد و زمینه ذهنی منفی دارند برای مثال همین دیروز خانمی که قصد فروختن طلا داشت، گفت خواهش می‌کنم مبلغ را به کارت نوه‌هایم واریز کنید؛ چون اگر دولت بفهمد من 50 میلیون پول دارم یارانه‌ام قطع می‌شود! ما چه جوابی برای این فرد داریم؟ حالا خودتان حساب کنید من به این خانم بگویم کارت ملی و بقیه اطلاعاتت را بده، خب این خانم که آشنایی با بازار ندارد از مغازه من بیرون می‌رود و گرفتار یک دلال سودجو می‌شود که خودتان میدانید چه حقه‌هایی می‌زنند و چطور جیب مردم را خالی می‌کنند.
یکی دیگر از فعالان بازار طلا به حضور گسترده دلالان در بازار و آزادی عمل آنها اشاره کرد و گفت: همین امروز اگر گشتی در بازار بزنید می‌بینید که خیلی‌ها بدون هیچ مجوزی در حال فعالیت هستند. آدمی را می‌شناسم که سرپایی معامله می‌کند و 200 کارت بانکی به نام افراد مختلف دارد. آدم دیگری را می‌شناسم که در همین بازار روزانه ده‌ها ربع سکه غیربانکی به اسم بانکی به مردم بی‌اطلاع و از همه جا بی‌خبر می‌فروشد که روی هر سکه مردم چند میلیون ضرر می‌کنند. چرا نیروی انتظامی، قوه قضائیه و دولت نمی‌توانند جلوی فعالیت اینها را بگیرند؟ چرا فقط قوانین دست و پاگیر و زمانبر برای ما وضع می‌شود؟دیگر فروشنده بازار طلا و جواهر تهران اما از جزئیات این طرح ابراز بی اطلاعی می‌کند و می‌گوید: خیلی خلاصه از همکاران درباره سامانه جامع تجارت شنیده‌ایم اما اطلاع رسانی و آموزش درستی به مردم داده نشده است و ما هم ترجیح می‌دهیم مثل سابق معامله کنیم، قانون برای خودشان است ما قانون خودمان را داریم!این فعال بازار طلا می‌گوید: اجرای هر طرحی نیاز به زمینه‌چینی و آموزش دارد. ما نمی‌دانیم فرآیندهای این سامانه چگونه است پس چطور توقع داریم مردم اطلاعات کاملی داشته باشند؟ به نظرم این اگر چنین طرحی می‌خواهد موفق باشد نیاز به آموزش همگانی دارد.
ذهن مردم آماده نیست
در همین ارتباط، نادر بذرافشان رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران هم درباره پیدا و پنهان این طرح می‌گوید: اتحادیه تهران با دعوت از اعضا بیشترین کلاس‌های آموزشی را برگزار کرده است و تعداد زیادی از همکاران با حضور در کلاس‌ها نسبت به روند ثبت معاملات در سامانه آموزش دیده‌اند. ما البته اعتقاد داریم مسئولان زمانی که قصد اجرای چنین طرحی را دارند از مسئولان و صاحب نظران صنفی هم دعوت کنند و نظرات آنها را هم بشوند.بذرافشان گفت: ما از اول دی ماه باید قانون پایانه‌های فروشگاهی را هم اجرا کنیم اما باید این حق را به کسبه بدهیم که وقتی می‌خواهد کار اقتصادی انجام بدهد موانع برطرف شود چون صنف ما به شدت از مشکلات اقتصادی تأثیر می‌گیرد، برای مثال در همین چندماه گذشته بدترین اتفاقات برای صنف ما افتاد و بسیاری از کارگاه‌های تولیدی یا فروشندگان دچار مشکلات شدید شدند. اگر سامانه‌های متعددی ایجاد شوند به این مورد هم توجه کنیم که واحدهای تولیدی در بدترین شرایط خود بسر می‌برند و ممکن است با این سامانه‌ها دچار مشکل و سردرگمی مضاعف شوند.رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران با اعلام اینکه درخواست زمان 18 ماهه برای اجرای طرح داریم، گفت: دولت و رسانه‌ها وظیفه دارند ذهن مردم را درباره ابعاد این طرح آماده کنند. اگر مشکلات ذهنی و عدم آشنایی مردم حل نشود آنها از ترس مالیات به سمت خرید و معامله در فضای مجازی می‌روند یا سراغ دلال‌های سرپایی خواهند رفت.این مسئول صنفی همچنین تاکید کرد: ما نسبت به برخی موارد مربوط به سامانه نقد داریم و معتقدیم نیاز به اصلاح دارد. برخی از همکاران هم درباره مسائل امنیتی مثل هک شدن یا دیگر موارد ابهام دارند که امیدوارم با تعامل بین قانونگذاران و مسئولان و صنف طلا و جواهر این ایرادات برطرف شود.
«اعتماد» حلقه مفقوده بازار طلا و جواهر
بررسی تمام جوانب طرح جدید دولت نشان می‌دهد نبود اعتماد به بین سه ضلع خریدار، فروشنده و سیاستگذار آسیب زیادی به شکل اجرا وارد کرده است. همانطور که کارشناسان بارها هشدار داده‌اند «سرمایه اجتماعی» دولت‌ها به سختی و طی گذشت زمان طولانی کسب می‌شود اما در عین حال به آسانی و با اولین اشتباه از بین می‌رود.حال، فعالان صنفی و مردم با شرایطی روبرو هستند که در سالهای اخیر بسیاری از طرح‌های دولت در بازار نیمه‌کاره رها شده و یا سرانجام مناسبی نداشته است به همین دلیل شائبه ذهنی بوجود می‌آید که طرح فعلی هم با وجود مزیت‌های فراوان برای ساماندهی بازار طلا، به سرنوشت بقیه طرح‌ها دچار شود.
