بهره‌وری کلید بهبود حمل و نقل ریلی کشور

سید ابوالفضل بهره دار کارشناس اقتصادی: یکی از آثار اثربخش در حوزه ریلی کشور با توجه به کاستی‌های تجهیزاتی و کمبود ناوگان مورد نیاز عامل اثربخش بهره‌وری و استفاده مناسب از مجموعه عوامل دراختیار جهت ارتقاء این فاکتور کلیدی است. با رقابتی شدن فضای حمل و نقل، به ویژه طی سال‌های اخیر بهره‌برداران شرکت‌های ریلی سعی داشته‌اند از طریق افزایش بهره‌وری سهم خود را در بازار حمل و نقل افزایش داده و سودآوری خود را با استفاده از تکنیک‌هایی نظیر ارتقای عملکرد و بهره‌گیری از روش‌های کارآفرین افزایش دهند. در این راستا از شیوه‌هایی نظیر نگهداری و تعمیرات جامع و فراگیر و اصولاً بهبود کیفیت خدمات که ابزار مهمی برای این شرکت‌ها در افزایش اثربخشی و کارایی عملیات ریلی بوده استفاده گردیده‌اند. تکنیک‌هایی که در صورت هم راستا بودن با سیستم‌ها و سیاست‌های بخش ریل و استفاده از نظریات فعالین عرصه بخش خصوصی و خبرگان و کارشناسان این صنعت می‌تواند به طراحی بهینه نظام ریلی بدون تعیین هزینه‌های دستوری منتهی شده و بهره‌وری و سودآوری بخش ریل را افزایش دهد. با این وجود حاشیه سودِ بخش ریل به ویژه در حوزه مسافری کم و تقاضای روزافزون برای جابه‌جایی بار و مسافر بر پایه نیازهای موجود که سهم بار داخلی در کشور بسیار فراوان‌تر از میزان حمل ریلی است و لاجرم با جاده که هزینه‌های مضاعفی بر دوش ملت و خزانه دولت می‌گذارد مستلزم کیفیت بالایی است. حل چالش کاهش زمان سیر قطارها و افزایش سرعت بازرگانی را که در حقیقت با شرایط موجود و بدون افزایش امکانات جدید شدنی و اجتناب‌ناپذیر نموده و از جمله کلیدهای باز شونده در بهبود امور است. راه‌آهن با افزایش مطلوب و بهبود سرعت سیر قطارها، زمان انتظار صاحبان کالا و بار را باید کاهش دهد تا در سهم گیری و رقابت‌پذیری مؤثر جایگاه درستی را پدیدآورد. لذا باید از طریق مدیریت فرصت‌ها و بهینه سازی فرآیندهای عملیاتی و ایجاد زمینه‌های تعیین کننده برای فعالین حمل‌ونقل مسیر سازنده‌ای پدید آورد و صرفاً بر پایه آنچه که سالیان دراز به عنوان مدیریت صرفاً دولتی و یک جانبه است پرهیز کند. بر اساس رویه‌های جهانی بهره‌وری بخش ریل کلید رقابت برای ارتقای فرایندهای اصلی حمل و نقل بوده و دستیابی به سهم پایدار ریل از جمله اقدامات ویژه با عنایت به اثرات مفید آن تلقی می‌گردد. طی سال‌های اخیر در بسیاری صنایع ریلی اروپا و آمریکا، بهره‌برداران به منظور ارتقای سهم راندمان سیستم‌های ریلی علاوه بر رونق تکنولوژی‌های روزآمد و بهره‌مندی از نوآوری‌ها، افزایش برقی‌سازی کل شبکه در پی تکنیک‌هایی نظیر ارائه خدمات به هنگام و توجه به صدای مشتری است.استفاده از برنامه‌ریزی پیشگیرانه برای نگهداری و تعمیرات لکوموتیوها و ناوگان ریلی، پاسخی مؤثر به خرابی‌های اجتناب‌ناپذیر و پاسخ دولت به دارایی‌های راه‌آهن است. توجه به نگهداری و تعمیرات اصلاحی (نت) مبتنی بر شرایط و نیاز جاری واگن با در نظر گرفتن وضعیت ناوگان به طور واقع‌بینانه معیارهای درستی باید فراهم شود تا تاثیرات سیاست‌های نگهداری و تعمیرات ضمن در سرویس بودن و روانی در سیر و حرکت لکوموتیوها زمینه بروز خرابی‌های متوالی ناوگان که اثرات مخربی بر عملکرد و خدمات رسانی بخش ریل دارد خنثی گردد.شناسائی و اولویت بندی ریسک‌های برنامه نگهداری و تعمیرات دوره‌ای و اقدامات لازم برای حداقل کردن تاثیرات آن‌ها به منظور افزایش بهره‌وری از جمله اموری است که باید طبق برنامه منظم انجام شود و در همین رابطه باید مدیریت ریسک فرآیندهای نت و مدیریت دارایی‌ها تحلیل مستمر شود.پیشگیری از وقوع حوادث و سوانح ریلی که بخش عمده آن مربوط به چگونگی مدیریت در فرآیندها و تجهیزات مورد لزوم با ذخیره سازی‌های مناسب و تعمیرات و نگهداری از وسایل نقلیه ریلی است در اولویت قرار دارد و بخش دیگر آن به سیستم بهره‌برداری برمی‌گردد که عوامل نیروی انسانی دخالت مستقیم دارند باید به گونه‌ای تدبیر شود تا در مجموعه استفاده از امکانات و دارایی‌های راه‌آهن پیش بینی‌های اصولی و سیستمی صورت پذیرد تا از برزو حوادث که بی شک اثرات نامطلوب آن با توجه به شرایط تحریمی اثرگذاری مضاعفی دارد تا حد امکان کاهش یابد