سیگنال نرخ نیمایی به بازار آزاد

آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی: زمانی که آقای طیب‌نیا ضرورت اجرای برنامه تک نرخی شدن ارز را مطرح کرد، سؤال این بود که چگونه این سیاست به اجرا خواهد رسید آیا بنا این است که نرخ بازار آزاد حذف شود یا فقط نرخ بازار آزاد مبنا قرار بگیرد؟باید به طور شفاف و با جزییات اعلام می‌شد که منظور از تک نرخی شدن ارز چیست تک نرخی شدن ارز از دید مردم، از دید فعال اقصادی، حتی از دید فردی که پولشویی می‌کند و یا خانواده‌ایی که ارز برای دانشجویی خود در خارج از کشور تحصیل می‌کند این است که ارز را با همان قیمت اعلام شده به هر اندازه و بدون هیچ قیدی می‌تواند تأمین و تهیه کند. وگرنه سیاست تک نرخی شدن ارز به اجرا نرسیده و باز هم بازار دیگری و بازار آزاد ایجاد می‌شود. افرادی که نتوانند به اندازه مورد نیاز ارز را تأمین کنند به سراغ بازار دیگری برای تأمین ارز مورد نیاز خود می‌روند.در شرایط محدودیت ارزی نااجتناب‌پذیر است که نرخ آزاد نداشته باشیم. سیاستی که از سوی آقای طیب‌نیا اعلام شد بسیار خوب است و کشور در مدیریت ارزی به کشوری مانند امارات یا کشورهای اروپایی تبدیل می‌شود اما آیا در این شرایط محدودیت ارزی امکان اجرای این سیاست وجود دارد؟ اگر نتوانیم ارز مورد نیاز مردم را تأمین کنیم باز هم بازاری در هرات و سلیمانیه ایجاد می‌شود.موضوع این است که نرخ ارز نیما افزایش پیدا می‌کند و به نرخ بازار آزاد می‌رسد یا اینکه نرخ ارز بازار آزاد را کاهش می‌دهند؟ اما نکته مهم این است که وقتی نرخ نیما افزایش پیدا می‌کند به بازار آزاد سیگنال می‌دهد و نرخ در بازار آزاد هم بالا می‌رود و این دو قطب همنام هستند.اینکه بانک مرکزی موفق بوده در این تنش‌ها نرخ دلار بازار آزاد را ثابت نگه دارد و جلوی افزایش جهشی آن را بگیرد نشان می‌دهد که نرخ بازار آزاد هم در اختیار بانک مرکزی است. اگر زمانی که «حسن نصرالله» شهید شد همان دوره قبلی بانک مرکزی حاکم بود، نرخ دلار به 70 هزار تومان هم می‌رسید اما بانک مرکزی در این دوره در بازار آزاد دخالت دارد.بانک مرکزی همواره عامل نرخ ارز در بازار آزاد بوده و این ادعا وجود دارد که بانک مرکزی در بازار آزاد دخالت ندارد باید بگوییم که قسم حضرت عباس را باور کنیم یا دم خروس را؟ معتقدم نرخ ارز بازار آزاد از خود بانک مرکزی استخراج می‌شود و اساساً در کنترل‌ها و دخالت‌ها نیازی هم به ارزپاشی ندارد. باید بپذیریم که بانک مرکزی نمی‌تواند چشمش را بر روی بازار آزاد ببندد و به هر حال موفق شده در این شرایط تنش‌های منطقه‌ای نرخ را حفظ کند.با توجه به فاصله قیمتی بین ارز نیمایی و توافقی به بازار آزاد، این فاصله را عده‌ای می‌پردازند که جزو طبقه بندی‌های بانک مرکزی نیستند. اگر هم نرخ دلار نیما افزایش پیدا کرده با دستور بانک مرکزی بوده البته در بازار نرخ توافقی هم وجود دارد که کشف قیمت در بازار توافقی مبهم و غیر شفاف است. هیچ گاه هم درباره چگونگی کشف قیمت نرخ توافقی توضیحی داده نشد. آیا کشف قیمت با چانه‌زنی است یا اینکه فردی مانند جمشید بسم‌الله قیمت را اعلام می‌کند. آیا قیمت‌ها تلفنی اعلام می‌شود یا اینکه عده‌ای دور هم جمع می‌شوند و بر سر یک قیمت توافق می‌کنند.البته باید توجه داشت در ابتدا نرخ درهم تعیین و نرخ درهم امارات هم ساعت 11 اعلام می‌شود و سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا این نرخ در ساعت 11 اعلام می‌شود؟ نرخ درهم که کشف شد ضرب در 3.67 می‌شود و نرخ دلار به دست می‌آید.